İncelen saçlarınız deriye dönüşüyor olabilir

Science’ta yayımlanan iki makale, saç incelmesinin moleküler mekanizmasına ışık tutuyor; yaş ilerledikçe, saç köklerindeki kök hücreler deri hücresine dönüşüyor ve saçımız seyreliyor. Diğer dokulardaki kök hücrelerin aksine, saçtaki kök hücreler belli aralıklarla kendilerini yeniler ve bölünürler. Yani bir nevi açık-kapalı durumları vardır. Açık ve kapalı hallerin olduğu bilinmesine rağmen, bunun nasıl gerçekleştiği tam olarak bilinmiyordu.

Emi Nishimura ve ekibi tarafından Tokyo Tıp ve Dişçilik Üniversitesi’nde gerçekleştirilen çalışmada farelerdeki tüylerin zamana bağlı değişimi gözlemlendi. Yaş arttıkça, saç köklerinde bulunan kök hücrelerin DNA’da gerçekleşen hasarlardan dolayı kolajen 17A1 adı verilen proteini daha fazla üretemediği, bu proteinin eksikliğinin de kök hücrelerin epidermal keratonisitlere, bir diğer deyişle deri hücrelerine dönüşmesine sebep olduğu gösterildi. Aynı deneyler, gönüllü insanlar üzerinde de gerçekleştirildiğinde özellikle 55 yaş ve üstü insanlarda daha az kolajen 17A1 üretimi gerçekleştiği gözlemlendi. Kısacası daha az kolajen 17A1, daha az saç demek. Gene de eklemekte fayda var, kolajen 17A1 saç azalmasının tek sebebi değil.

Aynı kök hücreler üzerinde yapılan farklı bir çalışmada ise, Foxc1 isimli bir proteinin saçtaki kök hücrelerin açık-kapalı hallerinin düzenlenmesini sağladığı gösterildi. Boulder’daki Colorado Üniversitesi’nde fareler üzerinde gerçekleştirilen bir araştırmada, Foxc1’nin baskılanması, yani üretilmemesi durumunda kök hücrelerin “kapalı” evreye geçmediği gözlemlendi. Yani, saçtaki kök hücreler Foxc1 üreterek kapalı duruma geçebiliyor, bu sayede de yeni hücrelerin üretimini kontrol edip durdurabiliyor.

Saçlardaki kök hücreler üzerine çalışmalar uzun yıllardır devam ediyordu ancak moleküler düzeyde ne gibi mekanizmaların işlediği bilinmiyordu. Yayımlanan bu iki yeni çalışma ile, bilim insanları kök hücrelerin davranışlarını daha detaylı anlama fırsatı bulmuş oldu. Gelecekte, mekanizmaların daha iyi anlaşılması sayesinde saç incelmesinin tedavisi konusunda da yeni yöntemlerin geliştirilmesi mümkün olacak.

Kaynaklar: Matsumura, H. et. al. Science Vol. 351, Wang, L. et. al. Science Vol. 351,