Beden suya doyduğunu nasıl anlar?

Fareler üzerinde yapılan ve Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre bedenin suya gereksinim duyması halinde, bağırsaklardaki gizemli bir madde, beyni anında haberdar ediyor.

Yayınlanma: 05.07.2019 - 21:01
Abone Ol google-news

Bastıran yaz sıcaklarında bedenlerimiz en fazla suya ihtiyaç duyar. Kızgın güneşin altında kaldıktan sonra içilen o buz gibi soğuk suyun ilk damlası insanlarda son derece hoş bir duygu yaratabilir. Oysa, peş peşe içilen dört bardak suyun ardından gelen beşinci bardak su insanlarda büyük bir olasılıkla çok daha farklı bir duyguya neden olur.
Neyse ki, beyin sayesinde ortaya çıkan bu iki farklı tepki -her ikisi de ölümcül etkiler yaratabilecek durumlar olan- bedenin gereğinden az, ya da aşırı miktarda su tüketmesinin önüne geçiyor.
Peki, beyin kişinin ne zaman su içmesi gerekip gerekmediğine nasıl karar veriyor?
Fareler üzerinde yapılan ve Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, bağırsaklardaki gizemli bir maddenin bedenin suya doyabilmesi için gerekli miktarın belirlenmesinde etkili olabileceğine işaret ediyor. Bu madde bedenin suya gereksinim duyması durumunda beyni anında haberdar ediyor.

Susuzluk hücreleri
Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmacılar 2016 yılında sıvı tükettiklerinde farelerin ağız ve boğaz yoluyla beyne, susuzluğu tetikleyici hücreleri devre dışı bırakan, birtakım sinyaller gönderildiğini saptamışlardı. Söz konusu “susuzluk hücreleri” beynin hipotalamus adıyla bilinen ve susuzluk, kan basıncı ve daha başka bedensel süreçleri düzenleyen bölgesinde bulunuyor.
Ağız ve boğaz, sıvının içilmesini izleyen birkaç saniye içinde bu sinyalleri beyne göndermeye başlıyor. Ancak sıvının kan dolaşımına karışıp bedendeki tüm susuzluk hücrelerine ulaşması yaklaşık 10 dakika ile 1 saat arasında bir süreyi gerektiriyor.
Yeni araştırmada ise beynin bunu nasıl başarabildiği sorusuna yanıt getirilmesine çalışıldı.
Araştırmayı yürüten Kaliforniya Üniversitesi ve Howard Hughes Tıp Enstitüsü fizyoloji doçentlerinden Zachary Knight ve arkadaşları fare beyinlerinin hipotalamus bölgesinin yakınlarına optik lif ve mercekler yerleştirdiler. Fareler tuzlu su ve tatlı su içtiklerinde beyinlerindeki susuzluk hücrelerinin etkinliğini ölçen araştırmacılar, her iki türde sıvı alındığında da ağız ve boğazın beyne susuzluğu tetikleyici sinyaller göndermeye başladığına tanık oldular. Ancak tuzlu sıvılar bedende su yitimine neden olabileceğinden, ağız ve boğazın susuzluk hücrelerini “devre dışı” bırakmalarının ardından “devreye girme” sinyali bir olasılıkla başka bir yerden gelmiş olmalıydı.
Bu hücrelerin öteki sinyalleri bağırsaktan alabilecekleri yönünde bir seziye kapılan araştırmacılar, gerek tuzlu ve gerek tuzsuz- sıvıyı doğrudan farelerin bağırsaklarına aktarıp, ağız ve boğazdan gelebilecek sinyallerin tümden önüne geçmiş oldular.
Sonuçta, tatlı suyun beyin hücrelerini devre dışı bıraktığına, ancak tuzlu suyun böyle bir etki yaratmadığına tanık oldular. Elde edilen sonuçlar bağırsaklarda sıvıların içeriğindeki tuzu algılayan ve böylelikle de ne kadar içeceğin bedeni susuz bırakacağını önceden kestirebilen moleküllerin olduğuna işaret ediyor. Sistem bu bilgiyi topu topu bir dakika içinde beyne iletiyor ve susuzluk hücreleri hızla devreye girip devreden çıkıyorlar.

Susuzluğun denetimi
Bu bulguların insanlar için de geçerli olduğunun kanıtlanması durumunda, çok sayıda kişiye yarar sağlayabilir. Örneğin, Knight insanların susuzluğu denetleme yetisinin yaşlandıkça azaldığına dikkat çekiyor. Bu nedenle yaşlılar yeterince sıvı alamıyorlar ve bu da -özellikle sıcaklıkların yoğun olduğu dönemlerde- birtakım tıbbi sorunlara neden olabiliyor.
Bunun tam tersi de yaşanabiliyor. Kanada McGill Üniversitesi sinirbilim uzmanlarından Charles Bourque, maraton koşucularının büyük bir çoğunluğunun yarışlar sırasında genellikle aşırı miktarda su tükettiklerini belirtiyor. Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte,bağırsaktan beyne gönderilen sinyallerin güçsüzleşmesinin bunda bir payı olabileceği belirtiliyor.


Derleyen: Rita Urgan
How Does the Body Know When to Stop Drinking Water?
Live Science/ 27 Mart 2019


Cumhuriyet Tatil Otel Rezervasyon

En Çok Okunan Haberler