Çin Ay’ın karanlık yüzüne gidiyor

Pink Floyd’un “The Dark Side of the Moon” albümündeki favori parçanız hangisi bilmiyoruz ancak Çinlilerin Ay’ın karanlık yüzünden örnek getirmek için verdiği tarihi söyleyebiliriz: 2019... Bilimdeki gelişim ve başarılarına uzay bilimlerini de dahil etmek isteyen Çin, Chang’e-4 ve Chang’e-5 projeleriyle astronominin gündeminde. Proje, ismini Çin Ay Tanrısı Chang’e’den alıyor.

Çin’in Ay’a ilk inişi 2013 yılında gerçekleşmiş, Chang’e-3, Ay toprağının bileşimini ve kalınlığını ölçtüğü ve yeni bir bazalt türü veya lav temelli kaya olabileceğini keşfettiği (Mare Imbrium olarak bilinen) devasa tabakada bilgi toplamıştı. Ancak bu ve bir sonraki sefer, gidilmeyen yerlere gitmeyi düşünüyorlar.

Önümüzdeki ay fırlatılacak olan Chang’e-4, Ay’ın güney kutbu-Aitken havzasında bulunan ve bir çarpışmanın yarattığı en büyük, en derin ve muhtemelen bilinen en eski kraterinde keşif yapacak. Söz konusu arazi, 8.2 kilometre derinliğinde ve 2.500 kilometre genişliğinde. Bu da söz konusu alanda bir keşif yapmayı kolaylaştıracak.

Von Karman krateri

Görüntü alması için 3 adet kamera yerleştirilen Chang’e-4’ün odak noktası, 186 kilometre genişliğindeki Von Kármán krateri olacak. Chang’e-4 ayrıca, olası yaşam koşullarıyla ilgili gözlem yapmak için böcek yumurtaları ve tohumla dolu bir konteynırı da yanında götürecek. Çin, Ay’ın karanlık yüzünde olunması sebebiyle iletişim sağlanamama riskine karşı Queqiao isimli yapay uydusunu iletişimde aracılık yapmayı kolaylaştıracak bir noktaya mayıs ayında fırlattı.

Güneş sisteminin gizemini çözebilir

Her ne kadar Ay’a daha önce gitmiş olsak da insan ırkı olarak 1976’dan beri yegâne uydumuza ayak basmış değiliz. Hal böyle olunca da dünyanın dört bir yanından uzaybilimciler, toplanacak kaya örneklerinin evrenin gizemine dair önemli sırlar verebileceği görüşünde. Daha önce, ABD’nin U.S. Apollo (1972) ve SSCB’nin Luna (1976) projeleri kapsamında Dünya’ya 380 kilogram civarında kaya örneği getirilmişti. Önümüzdeki sene belirsiz bir tarihte fırlatılacak olan Chang’e-5’le Ay’a iniş yapacak olan yüzey aracı ise Rümker adı verilen bölgede 2 metre derinliğe inebilen sondasıyla kazı çalışması yaparak yaklaşık 2 kilogramlık kaya örneğini Dünya’ya geri getirecek.

Hindistan da planlıyor

Haziran ve temmuz aylarında Journal of Geophysical Research: Planet dergisinde Çin’in Ay projesi kapsamında fırlatmayı hedeflediği Chang’e-4 ve Chang’e-5’in iniş noktaları üzerine iki makale yayımlayan Çin Üniversitesi’nden gezegenbilimci Long Xiao, Ay’la ilgili yapılan onca araştırmaya rağmen güneş sistemimizle ilgili birçok gizemi hâlâ içinde barındırdığını söylüyor. 2019 yılı Ay’da trafik biraz yoğun olacak gibi. Zira Çin’in yanı sıra Hindistan, İsrail ve Almanya da önümüzdeki yıl Ay’a gitme planı yapıyor. Uzay araştırmalarında bu ülkelere göre her zaman bir adım önde olan NASA ise 2023 yılında Ay’a yeniden astronot indirmeyi düşünüyor. Bakalım Ay’ın karanlık yüzü, evrenin karanlığını aydınlatabilecek mi?