CERN bilim adamları Türkiye'de

Ntvmsnbc'nin haberine göre, Avrupa Birliği 7. Çerçeve Program Projesi kapsamında her yıl farklı bir ülkede düzenlenen EGEE Konferansı bu yıl EGEE’08 (Enabling Grids for E-sciencE / E-Bilim için Grid Etkinliği) adıyla 22-26 Eylül 2008 tarihlerinde İstanbul’da, Harbiye Askeri Müzesi’nde düzenleniyor. Konferansa katılan 600 bilim adamı arasında CERN’deki LHC deneyinde yer alanlar da bulunuyor. EGEE kapsamında oluşturulan küresel bilgisayar ağı (Grid Sistemi) sayesinde, CERN’deki Yüzyılın Deneyi’nde elde edilen veriler, ‘internetin ötesi’ diye adlandırılan Grid sitemini kullanan Türk bilim adamlarının da hizmetine sunuluyor

Cern bilim adamları İstanbul'da

Avrupa Birliği 7. Çerçeve Program Projesi’nde her yıl düzenlenen EGEE Konferansı bu yıl 22-26 Eylül tarihleri arasında İstanbul’da düzenleniyor. Habiye Askeri Müzesi’nin ev sahipliğini yaptığı toplantılara 600’den fazla bilim adamı katılıyor. Yüzyılın Deneyi’nin başlamasının hemen ardından başlayacak olan konferansta, LHC Deneyi ile ilgili özel oturumlar düzenlenecek. Katılımcılar arasında CERN’den birçok isme rastlamak mümkün. Oluşturulan program komitesinin başkanlığını CERN’de görev yapan Erwin Laure yapıyor. Komite içinde yer alan CERN’ün önde gelen bilim adamlarından bazıları da, Maite Barroso Lopez, France Couchoux, Kristina Gunne, Bob Jones, Olivier Keeble ve Sarah Purcell Nolan. Komitede iki Türk bilim adamı da bulunuyor; Bilkent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cevdet Aykanat ve ULAKBİM’den (Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi) Onur Temizsoylu.
 

EGEE; Avrupa'da  GRID uygulamaları

EGEE (Enabling Grids for E-sciencE / E-Bilim için Grid Etkinliği), Avrupa’da Grid sisteminin sağladığı olanakların geliştirilmesi ve e-Bilim için gerekli olan altyapının sağlanabilmesi amacıyla oluşturulmuş bir proje. Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen EGEE, kendi kıtasının ötesinde Amerika ve Asya’da pek çok kuruluşla etkin işbirliği içerisinde. 32 ülkede 100’den fazla ortak proje EGEE çatısı altında yürütülüyor. EGEE, toplam 50 bin işlemci ve 320 Petabyte veri toplama imkanı sağlıyor.
 

Grıd sistemi; internetin ötesi

Dünya üzerindeki farklı bilimsel araştırmaların koordine edilebilmesi, büyük ölçekli bilgilerin ve verilerin hızlı biçimde paylaşımı ve bunların depolanması amacıyla uluslararası bir bilgi-iletişim ağı olarak tanımlanan grid sistemi, 1990’lı yılların başında kullanılmaya başlandı. Küresel ölçekteki veri paylaşımı ve depolanmasını sağlayan ve çok hızla gelişen sisteme, internetin geleceği olarak da bakılıyor. Şimdilik yalnızca bilim adamlarının hizmetinde olan Grid’in temel özelliği, coğrafi olarak dağınık olabilen fakat sanal ortamlarda organize edilmiş topluluklar içinde işbirliğini sağlayabilmesi. Canlı bilimleri, füzyon, yüksek enerji fiziği gibi pek çok alanda yürütülen bilimsel çalışmanın veri paylaşımı, hesaplamaları ve bilgilerin depolanması Grid üzerinden yapılıyor. Sisteme dahil olan bilim adamları, bu verilere ulaşma ve devam eden çalışmalara katılma olanağına sahipler.
 

TR-GRID; Türkiye'de GRID altyapısı

Türkiye’deki Grid uygulamaları 2003 yılına dayanıyor. O yıl TÜBİTAK bünyesinde kurulan ULAKBİM (Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi) grid altyapı çalışmalarına başladı. 2006 yılında sonuçlanan çalışmalarla Türkiye’nin grid altyapısı TR-Grid, şu an EGEE’nin etkin bir ortağı durumunda. TR-Grid toplam altyapısı, 1200 işlemci ve 640 terabyte depolama alanından oluşuyor.


Sonuçları Türk bilim adamlarının hizmetinde

10 Eylül’de Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’de başlanan LHC deneyi, maddenin yapısı ve evrenin bilinmeyenleri yepyeni bilgilere ulaşılacak. Karanlık madde, süper simetri, Higgs Bozonu deneyde araştırılacak konulardan yalnızca birkaçı. Yüzyılın Deneyi olarak adlandırılan deneyde Big Bang’in hemen sonrasındaki ortamın bir benzeri oluşturulacak ve bu ortamda elde edilecek verilerle evrenin sırları açığa çıkarılacak. Verilerin işlenmesi ve depolanması da en az deneyin oluşturulması kadar önemli.

CERN’deki süper bilgisayarlarda depolanan bigiler aynı zamanda grid sistemiyle CERN dışındaki bilim adamlarının da hizmetinde olacak. EGEE kapsamındaki grid sisteminin bir parçası olan TR-Grid Türkiye’deki kullanıcılarına bu olanağı sağlıyor. 10 Eylül’de başlayan ve şu anda iki ay ara verilen Yüzyılın Deneyi’nin verilerinden bir kısmı ULAKBİM ve ODTÜ’de bulunan merkezlerde depolanıyor. TR-Grid altyapısı da deney verilerinin önemli bir ölçekte ulusal olarak depolanmasına ve gerekli simülasyon çalışmalarının yapılabilmesine olanak tanıyor.