Küresel ısınma öldürecek

Küresel iklim değişiklikleri, insan yaşamını da tehdit ediyor. Sözünü ettiğimiz tehlike sadece seller, fırtınalarla sınırlı değil, yeni hastalıklar, salgınlar, hatta mevcut hastalıkların ölümcül sonuçlar doğurması da bekleniyor.

Yayınlanma: 12.10.2008 - 09:27
Abone Ol google-news

Eriyen buzullar, çölleşen ülkeler, su altında kalacak topraklar, hızla yok olan bitki ve hayvan türleri, binlerce çevre göçmeni... Küresel iklim değişikliklerinin sonuçları bu kadarla sınırlı değil, eğer önlem alınmazsa insanoğlunu yeni hastalıklar, hatta salgınlar bekliyor. Mevcut hastalıklar ise ölümcül sonuçlar doğuracak. Ankara Tabip Odası komisyon üyesi Dr. Vahide Bilir sorularımızı yanıtlladı.

- Son yıllarda büyük çevresel değişimlerden çok sık söz ediliyor. Değişen iklim koşulları, eriyen buzullar, çölleşme... Bunların insan sağlığı üzerindeki etkisi nedir?

Dünyamız dört milyon yaşında, ama özellikle daha fazla kâr için her şeyin son derece kötü kullanıldığı bu dönemde önemli değişikliklere uğruyor. Küresel değişiklik çeşitli bileşenleri içeriyor; küresel ısınma yani iklim değişikliği, stratosferde ozon tabakasının zayıflaması, kaynak azalması ve tükenmesi, türlerin yok olması ve biyoçeşitliliğin azalması, yaygın ve ileri derecede çevre kirliliği, çölleşme, makro ve mikro ekosistem değişiklikleri...

- Bu bileşenler arasında en çok küresel ısınma ve iklim değişikliğinden söz ediliyor. Küresel ısınmanın doğrudan insan bedeninde yaratacağı bazı sonuçları da olacak kuşkusuz.

Sağlık üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri var. Sıcak dalgalarının sağlık üzerindeki etkileri iveğen ve belirgindir. Bu nedenle kolay algılanır. Ancak küresel etkilenimin toplam etkisi daha fazla olduğu halde kolay algılanmaz. Sıcaklık artımının dolaylı etkileri 2050’de kutup ve Alp buzullarının erimesiyle deniz seviyesinin 50 cm. kadar artması, deniz suyu kütlesinin sıcaklığa bağlı olarak genişlemesi olarak görülecek. Bu kıyı ekosistemlerinin çoğunu bozacak ve yıkacak. Böylece önemli bir içme suyu kaynağı olan akarsu ağızları tuzlanacak. Suların işgal etmesiyle milyonlarca kişi kıyı bölgelerinden göç etmek zorunda kalacak. Bundan etkilenecek ülkeler, Hollanda, Bangladeş, Güney Çin’in bir bölümü. Japonya’nın küçük adacıklarının ve ABD’nin doğu sahilleri de dahil bundan 10-15 milyon kişinin etkileneceği tahmin ediliyor. Çevre sağlığı ile ilgilenen önemli bilim insanı Last’ın “Çevre Göçmenleri” olarak adlandırdığı bu kitleler üçüncü dünyanın mega kentlerini ve zengin endüstriyel ülkelerdeki gecekondu bölgelerini dolduracak.

Küresel ısınmanın gıda güvenliği üzerindeki etkisi de şiddetli olacak. Ultraviyole akışının artması özellikle bitki büyüme ve üremesini olumsuz etkileyebilir. Uygun olmayan, ne pahasına olursa olsun ürünü arttırmaya yönelik çalışmalar çölleşme sürecini daha da kötüleştirebilir. Yağış oranının düşmesiyle birçok akarsu kuruyup, debisi azalacak.

- Görülen o ki, küresel ısınmayla ilgili hemen önlem alınmazsa, insanlığı zor yıllar bekliyor...

Evet, bunlar önlenmezse, iklim değişikliğinin genel etkileri arasında beslenme bozuklukları, aşırı hava olaylarına bağlı ölüm, hastalanma ve örselenmeler, ishalli hastalık riski artacak. Yere yakın ozon derişiminin (çözeltide çözülen madde miktarı) artması kalp ve solunum sistemi hastalıklarının oranını yükseltecek. Bazı bulaşıcı hastalıkların coğrafi dağılım örüntüsü değişecek. Soğuk etkilenimine bağlı hastalıklar ve donma azalacak, ancak sıcak artışının sağlık yararları zararlarının çok altında kalacak. Özellikle azgelişmiş ülkelerde sıtma dağılım ve sıklığı değişecek. Bütün tropikal ve suptropikal bölgelerde vektör kaynaklı (hastalık taşıyan hayvanlarla bulaşan) hastalıkların görülme sıklığı ve öldürücülüğü, Kuzey Amerika’da viral ansafalit (beyin dokusu iltihaplanması) ve kanla ilgili olan hemorajik dank gibi sivrisinekler, keneler ve diğer böcekler tarafından taşınan arbovirüs hastalıkları artacak. Hatırlarsanız, Avrupa’da 2003 yazında ağır sıcak dalgaları birçok büyük kentte ölüm hızlarının artmasına yol açmıştı.

- Yani günümüzde ölümcül olmayan hastalıklar, küresel ısınma nedeniyle ileride ölümle sonuçlanabilecek. Peki öne çıkacak hastalıklar hangileri?

HIV Pandemisi (AIDS’in artması), tüberküloz, frengi önemli. Başka bazı hastalıklarda da dirençli türler ortaya çıkıyor. Diğer enfeksiyonlar arasında kenelerin ısırmasıyla oluşan Lyme hastalığı, bakterinin neden olduğu lejyoner hastalığı, Ebola virüs, Hanta virüs sayılabilir. Bu hastalıkların bazıları -Dank ateşi gibi- sorun olmaktan çıkmışken yeniden sorun haline geliyorlar. Hava kaynaklı alerjenler de önemli bir sorun olacak. Küresel ısınma polen mevsimini uzatacak ve bunlara bağlı olarak görülen, saman nezlesi gibi hastalıkların insidansında (yeni olgu sayısı) artış izlenecek. Evlerde hamam böcekleri, akarlar; dış ortamda ise polen ve hava kirleticileri miktarıyla birlikte, astım gibi hastalıklar çoğalacak. Seller, fırtına, kasırga gibi aşırı hava olaylarının yol açacağı ölümleri de unutmayalım, boğulmalar, kopan elektrik tellerine dokunarak çarpılmalar, yaralanmalar yaşanacak… Vücut sıcaklığının düşmesiyle stres ve psikolojik travmalar da görülecek. Seller suyun kirlenmesine, kanalizasyon sistemlerinin etkilenmesine, toprak altında saklanan kimyasalların ortaya çıkmasına da neden oluyor.

- Sorunlar çok büyük, ya çözüm...

Sorunun büyüklüğü göz önüne alındığında yeni bir halk sağlığı girişimi planlanmasının gerektiği açık. Soruna multidisipliner yaklaşımla müdahale edilmeli, halktan insanlar da eğitilmeli, çeşitli çalışma ve araştırma grupları kurulmalı, yıllık aktivite ve kanıtlara dayalı raporlar hazırlanmalı. Değerlendirmeler de çok titiz bir şekilde ve kanıta dayalı olarak yapılmalı. Eğer hastalıkların oluşmadan önlenmesini içeren birincil, erken tanı ve tedaviyi içeren ikincil ve hastalığın çok olumsuz sonuçlarının önlenmesini amaçlayan üçüncül korunma önlemleri etkin biçimde alınmazsa bu sorunların göğüslenebilmesi çok zor. l


Cumhuriyet Tatil Otel Rezervasyon

En Çok Okunan Haberler