'Big Bang' türü bir kurtarma planı gerekiyor

Newsweek dergisi son sayısında yer verdiği geniş bir yazıda dünya liderlerinin karmaşık ve yetersiz kurtarma paketleri çerçevesinde çok büyük miktar paraları harcadığını belirterek "İlaç sonuç vermiyor. Bankacılık sistemi ve derinleşen küresel resesyonun çok ötesine giden, büyük siyasi istikrarsızlığa ve çatışmaya götüren bir felaketin eşiğindeyiz" diye yazdı. Evrenin yaratılışına ilişkin "big bang" teorisine gönderme yapan dergi şöyle devam etti:

"Gereken yanıt, şimdiye kadar gördüklerimizden büyük olan, hükümetlerin bulaşıcı hastalığın bir adım gerisinde değil, karşısında yer almasını sağlayan, güveni yeniden tesis edebilecek kadar geniş ve etkin, big bang türü bir küresel kurtarmadır."

Newsweek, bazı hesaplara göre, şimdiye kadar ABD yönetimince uygulamaya konulan kurtarma önlemlerinin, toplam maliyetinin 8 trilyon doları bulacağını, bunun da ülkenin GSYİH'sının yarısını aştığına, bu rakamın ayrıca bugünkü kurla 3.6 trilyon doları bulan, ABD'nin İkinci Dünya Savaşı harcamalarından da büyük olduğuna dikkat çekti.

Avrupa'da gösterilen çabaların boyutunu da anımsatan dergi, Obama yönetiminin de ekonomiyi canlandırmak için 500 milyar doları harcamayı planladığını, Avrupa Birliği'nin de geçtiğimiz günlerde 260 milyar dolarlık pakete onay verdiğini de anımsattı.

Buna karşın ekonomik koşullarının kötüleşmeyi sürdürdüğü, sıkılaştırılan kredinin ekonomik büyümeyi yavaşlattığı, bunun sonucunda da işsizliğin arttığı, tüketici ve yatırımcı güvenini olumsuz etkilendiği kaydedildiği yazıda Noel döneminin ABD için 1991 yılından bu yana ekonomi için en kötü dönemi olacağı gibi gözüktüğüne, küresel büyümenin 2009 yılında yüzde 2'ye yavaşlamasının beklendiğine işaret edildi.

"Krizin sosyal ve siyasal etkileri önemsenmedi"

ABD'li dergi, uzmanların küresel krizinin sosyal ve siyasi etkilerini önemsememiş olabileceğini belirterek Dünya Bankası'nın da geçen hafta 2008 yılında 155 milyon insanın yoksulluğa itildiğini açıkladığını anımsattıktan sonra "Ekonomik sıkıntıların, şimdiden, Pakistan, Türkiye, Ukrayna, Orta Asya ülkeleri, Tayland ve İran dahil olmak üzere, sıcak bölgelerde milliyetçi harareti ve siyasi istikrarsızlığı artırmakta olduğuna ilişkin işaretler var" diye yazdı.

Bu durumda mevcut yaklaşımın gözden geçirilmesi gerektiğini savunulduğu analizde risklerin çok büyük olduğu için "cesursa" hareket edilmesi gereğine vurgu yapıldı. Ocak ayında ABD başkanlığını devralacak olan Barack Obama'nın, gereken büyük küresel çabayı öncülük yapabilecek tek lider olduğunu belirten dergi, Obama'nın önerdiği 500 milyar dolarlık plandan çok daha büyük bir kurtarma çaba istedi.

Bu bağlamda sadece ABD'de önümüzdeki iki yılda 1 trilyon doların harcanacağı bir ekonomiyi canlandırma paketini isteyen dergi, bir trilyon doların ABD'nin GSYİH'sının yüzde 7'sine eşit olduğuna işaret ederek söz konusu kaynağın, Amerikan halkına, hayatlarındaki kötüleşmenin durdurulacağı yolunda güven verilebilmesi için yaygın bir biçimde dağıtılarak kullanılmasını istedi.

Newsweek, o kadar büyük bir ekonomi canlandırma paketinin bütçe açığını derinleştirir ve devletin borçlarını önemli ölçüde artırırsa da bunun küresel ekonomin tamamen çökmesine seyirci kalmadan daha iyi bir çözüm olduğunu savundu.

ABD'nin bu konuda tek başına hareket edemeyeceğini de belirten dergi, Avrupa, Japonya ile Çin, Hindistan ve Brezilya gibi büyük yükselen ekonomilerin de benzen çabaları göstermesi gereğine işaret ederken küresel ekonomiyi canlandırma paketinin, şimdiye kadar yapılan harcamaya göre yedi kat artırılarak dünyanın GSYİH'sının yüzde 7'sini oluşturan 4 trilyon doları bulmasını istedi.

Normal olmayan koşullarda dümenin başında hükümetlerin olması gerektiğini belirterek, "belirsizlik istikrarın ve büyümenin düşmanı" diyen dergi, geleceğin büyük yeniliklerini finanse edecek kurumlara ihtiyacın bulunduğunu vurgularken de "Taşlar yeniden yerine oturduğunda yeni bir küresel para otoritesi veya finansal düzenleyiciye ihtiyaç olur mu? "sorusunu da sordu.