Türkiye'deki iş ve yatırım iklimi

Araştırma şirketi GFK Türkiye'ye yaptırılan, ''Türkiye'deki İş ve Yatırım İklimi 2009 Araştırması''nın sonuçlarını açıklamak üzere düzenlenen basın toplantısında konuşan Amerikan Şirketler Derneği (ABFT) Yönetim Kurulu Başkanı Galip Sukaya, Amerikan şirketlerinin yüzde 75'inin Türkiye'ye yatırım yapma kararlarının doğru olduğuna, ancak ''Fikri mülkiyet hakları'', ''Mevcut yasalardaki eşitsiz uygulamalar'' ve ''Vergi Yasaları''nın Türkiye'nin küresel rekabet gücünü sınırladığına inandıklarını bildirdi.

Amerikan şirketlerinde çalışan üst düzey yöneticilerin, Türkiye'deki altyapı ve iş gücünün eğitimi konusunda daha iyimser durumda olduklarını ve Türkiye'ye yatırım konusundaki olumlu bakış açılarını koruduklarını belirten Sukaya, ''Aynı zamanda, tarafsızlık, etkinlik ve adil muamele açısından süre giden kaygılarla birlikte hukuki sisteme yönelik düşünceleri hala son derece olumsuz durumdadır. Ankette bence çok şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıktı. Ümitler, biraz azaldı. İyimser olmaya çalıştık ama 2008 yılı, kaybedilmiş bir yıl olarak ortaya çıktı maalesef...'' şeklinde konuştu.

Davos

Bir gazetecinin, ''Davos'ta yaşanan olay ve IMF anlaşmasının gecikmesi anket sonuçlarına nasıl yansıdı?'' sorusuna Sukaya, ''Dış ilişkilerde yaşanan gerginlikler, ankete olumsuz yansırdı, ancak Davos olayı, bu anketten sonra olduğu için biraz şanslıyız. IMF anlaşmasına da ihtiyacımızın olduğunu düşünüyorum. Bir kriz paketi ve IMF anlaşması 3-4 ay önce sağlansaydı, daha iyimser bir tablo ortaya çıkardı'' yanıtını verdi.

ABD'li ilaç firması Merc Sharp & Dohme'nin Dış İlişkiler Direktörü Jeffrey Kemprecos da, anket sonuçlarının düşündürücü olduğunu, gelişmekte olan bir ülkenin geri gitmeye hakkı olmadığını ifade etti.

Dünyadaki tüm ülkelerin yatırım çekmeye çalıştığını ve yatırımların krizde de sürdüğünü vurgulayan Kemprecos, Türkiye'nin yatırımları çekmek için yeterli gücü olduğunu ancak, bu gücü kullanamadığını ileri sürdü.

Anket sonuçlarına göre, Türkiye'nin 47 kategoride düşüş, 37 kategoride ise yükseliş gösterdiğini dile getiren Kemprecos, Türkiye'nin İnsan kaynakları açısından çok zengin bir ülke olduğunu, altyapıda ve eğitimde iyi olduğunu, ancak diğer kategorilere baktığında kaygı duyduğunu belirterek, ''Beklentimiz, Türkiye'de yatırım ortamının, rekabetçi dünyada giderek iyileşmesidir'' dedi.

Türkiye'nin AB sürecine de değinen Kemprecos, ''Burada büyük bir hayal kırıklığı var. Herkes, bu konuda Türkiye'nin ilişkileri durdurduğunu düşünüyor. Umarım Sayın Egemen Bağış, bu ilişkileri tekrar canlandırabilir. Belki size ironik gelebilir ama biz, Amerikan şirketleri olarak Türkiye'nin AB'ye girmesini destekliyoruz'' diye konuştu.

Bir soru üzerine Kemprecos, yatırımlarını şu anda Singapur ve İrlanda'da yaptıklarını belirterek, ''Türkiye'yi bu koşullarda yatırım planlarımıza ekleyebilir miyiz? bilmiyorum. Klinik araştırmalarımızı artıracağız Türkiye'de ama yeni fabrika açmak konusunda düşünceliyiz'' dedi.

Bir başka soru üzerine ise Kemprecos, ''Türkiye'de gerçekten kapılar açık. Bir Bakanla rahatça konuşabiliyoruz, ulaşabiliyoruz, bizi dinliyorlar ve iyimser sinyaller veriyorlar. Bazen bir Bakanla konuştuğumuzda heyecanlanıyoruz. İşin olacağını düşünüyoruz ama sanırım siyaset ile bürokrasi arasında bir kopukluk var. Bir bürokrat, işini yaparken attığı adımın bizim yatırımlarımızı nasıl etkileyeceğini acaba biliyor mu? Bürokratların, bunu Bakanlar gibi anladıklarını, bildiklerini düşünmüyorum. Bu zihniyet artarsa 2009 yılı çok iyi geçer'' diye konuştu.

Anket sonuçları

Araştırmanın, ''Türkiye'de Yatırım'' bölümünde, yerel yönetimlerin şirketler üzerindeki harç, yardım talepleri gibi ''keyfi uygulamalarına'' son verilmesi gerektiği belirtilerek, ürünler ve servisler için büyük bir iç pazar ve tüketici talebi olmasının iyi haber olduğunu, kötü haberin ise, ''Kararsız hükümet ve görüş eksikliğinin, teknoloji transferi, büyük ve yeni yatırımlar veya istihdam genişlemesi yolunda durması, yönetici memurların yenilikler için coşkulu ifadeleri ve bu değişiklikleri yürütebilecek mevcut kapasiteleri arasında büyük bir darboğaz olması, bürokrasinin, kendi yolunda yürümesi, AB'ye uyumda gelişim eksikliği de aynı zamanda kaygı'' olduğu belirtildi.

''Önemli Bulgular'' kısmında Türkiye'nin, genel iş çevresi açısından yüzde 75 ile yüksek pazar potansiyeline sahip olduğu ve iş gelişimine yüzde 63 ile destek verici olduğuna dikkat çekilerek, ''Yolsuzluk, 2007 ve 2008'de olduğu gibi hala sorundur'' denildi.

Türkiye'deki genel makroekonomik koşullardan memnuniyetin, 2007 ve 2008 yılına oranla düştüğü ve yüzde 44 ile ortalamanın altında olduğu belirtilen ankette, döviz kuru ile ilgili endişelerin hala varolduğunu ve gelecek yıl içinde istikrar sağlanacağı konusunda hükümet yetkililerine duyulan güvende son iki yıla kıyasla azalma görüldüğü kaydedildi.

Adli sistemin etkinliğinin yüzde 33 ile ortalamanın altında gerçekleştiği, bu oranın 2007'de yüzde 31, 2008'de ise yüzde 35 olduğu vurgulanan ankete göre, fikri mülkiyet haklarının korunması yüzde 30 ile hala önemli bir husus olarak yer aldı.

Beklentiler

Beklentiler kısmında ise 2007 ve 2008 yılında olduğu gibi 2009'da da şirketlerin yüzde 79 ile Türkiye'de kalmayı ve yüzde 72 ile daha çok yatırım yapmayı düşündükleri kaydedildi.
Yeni hükümetin, daha cazip bir iş ortamı yaratması konusunda 2008'e göre daha az emin olunduğu aktarılan ankette, istikrarlı bir makroekonomik ortam sağlaması konusunda da düşüş yaşandığı bildirildi.

2008'de olduğu gibi Amerikan hükümetinin, Türk hükümeti ile olumlu ilişkilerinin, gelişim için en önemli unsurlardan biri olduğuna dikkat çekilen ankette, ''Son 2 yılda olduğu gibi küçük bir düşüşle 2009 yılında da Türkiye'de yatırım yüzde 71 ile tavsiye edilmektedir ve 2007'de yüzde 72 iken, 2008 yılında olduğu gibi 2009'da da şirketler, Türkiye'de yatırım yapmış olmaktan memnun olduklarını belirtmişlerdir'' denildi.