Gül, konuğunun yüzünü güldürdü

İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın İstanbul ziyareti, nükleer programı nedeniyle yaptırımlarla karşı karşıya olan Tahran yönetiminin tecrit edilmiş görüntüsünü gidermesine hizmet etti.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın İstanbul ziyaretinde beklendiği gibi doğalgaz anlaşması imzalanamazken, İranlı lider nükleer enerji programı konusunda ABD’ye meydan okumasını sürdürdü.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Çırağan Sarayı’nda ağırladığı Ahmedinejad’a, İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Elektrik Bakanı Pervit Fettah ve Petrol Bakanı Gulam Hüseyin Nozari eşlik etti. Görüşmelerin ana konusunu, geçen yıl iki ülke arasında “İran ve Türkmenistan doğalgazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya nakledecek boru hattı inşaatı” ve “Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın İran’ın Güney Pars doğalgaz yataklarına yaklaşık 3.5 milyar dolarlık yatırım yapması” için imzalanan mutabakat zaptının, resmi anlaşmaya dönüştürülmesi oluşturuyordu. Ancak liderlerin baş başa görüşmesi ve heyetler arası toplantı beklenenden çok uzun süre devam etmesine rağmen, anlaşmaya varılamadı. Görüşmelerin uzaması nedeniyle, saat 16.30’dayapılacağı açıklanan ortak basın toplantısı 19.00’a sarktı. Reuters, Başbakanlık kaynaklarına dayanarak verdiği haberde, ABD’nin daha önce İran’a yönelik yaptırımları zedeleyeceği gerekçesiyle karşı çıktığı anlaşmanın, İran’ın bazı yeni talepleri nedeniyle tamamlanamadığını duyurdu. Taraflar arasında terorizm, uyuşturucu kaçakçılığı, kütüphanecilik gibi alanlarda işbirliği anlaşma ve mutabakat zaptları imzalandı.

Gül, 400 yıldır istikrarlı komşuluk ilişkilerinin bulunduğu İran ile 10 milyar dolar civarındaki toplam ticaret hacmini iki katına çıkarmayı ve bu ticarette Türkiye aleyhine olan dengesizliği gidermeyi hedeflediklerini bildirdi. Gül, “İran’dan halen ithal etmekte olduğu doğalgazda kış aylarında görülebilen kesintilerin önüne geçilebilmesi için alınabilecek tedbirlere değindik” dedi.

Gül, İran’ın nükleer programı konusunda ise şöyle konuştu: “Türkiye, İran’ın nükleer programı meselesine diplomatik yollarla çözüm bulunmasından yanadır. Bu çerçevede 6 ülkenin sunduğu kapsamlı bir teşvik paketiyle çözüm için yeni ve çok önemli bir fırsat penceresi açan görüşme süreci başlamıştır. Bu sürecin tüm ilgili tarafların ortaya koyacakları yapıcı ve sorumlu bir irade ve iyi niyet çerçevesinde akamete uğramaksızın devam etmesini ve kısa sürede olumlu bir sonuca ulaşmasını arzu etmektedir. İran’ın nükleer programına ilişkin çözümün uluslararası toplumun kaygılarını dikkate alan, aynı zamanda İran’ın nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşması çerçevesindeki meşru haklarını gözetecek bir içerik taşımasını arzu ediyoruz.” Gül, 2009 yılının İran - Türkiye ortak kültür yılı olarak kutlanacağını da sözlerine ekledi.

‘Görüşlerimiz aynı’

Ahmedinejad ise sözlerine, Türkiye ile ilişkilerini geliştirirken hiçbir kısıtlama tanımadıklarının altını çizerek başladı. Ahmedinejad, bölgesel konularda da görüşlerinin “neredeyse tamamen aynı” olduğunu söylerken “ABD’nin Irak’ta uzun dönem kalıcı olma çabalarına” gönderme yapmayı ihmal etmedi: “Irak’ın işgal altında olduğu koşulda, hem bu ülkeyi hem de bölgeyi gerginliğe itecek şeyler dayatılmamalı diye düşünüyoruz.” Ahmedinejad ayrıca, “kardeşim” diye seslendiği Abdullah Gül’e, “İran’ın nükleer enerji programı geliştirmesinin meşru bir hak olduğunu” dile getirdiği için teşekkür etti.

ABD ve İsrail’e mesaj

Cevabında, “bağımsız ve medeniyetler beşiği” bir ülke olarak tanıdıkları Türkiye ile yüzyıllara dayanan dostluk ve kardeşlik ilişkileri bulunduğunu belirten Ahmedinejad, “İlişkilerimizin gelişmesi hiçbir ülkenin aleyhine değildir” dedi. Türkiye - İran ilişkilerinin gelişmesinin bölgesel güvenlik ve istikrar için de faydalı olduğunu ifade eden İran Cumhurbaşkanı, nükleer enerji programları nedeniyle yaşanan gerginliğin ise tamamen politik nedenlere dayandığını savundu. Ahmedinejad, “Amerikan hükümeti 30 yıldır ülkemize düşman. Nükleer meselesi yokken de bize ambargo uygulamışlardır. Nükleer sorun bir bahane” diye konuştu ve geri adım atmayacaklarını vurguladı. ABD ile İsrail’i kastederek, “depoları nükleer bombalarla dolu olan ülkelerin” kendilerini suçlamasına tepki gösteren İranlı lider, diyalog yoluyla çözüm için her türlü öneriye açık olduklarını söyledi ve “Türkiyeli kardeşlerimiz bu konuda hep olumlu rol oynamıştır” dedi.

Ahmedinejad’ın ardından İranlı ve Türk gazetecilerin sorularını yanıtlayan Abdullah Gül ise nükleer enerji programları konusundaki görüşlerini Ahmedinejad ile “açıkça” paylaştığını ve İran Cumhurbaşkanı’nın da kendisine bazı konularda “izahat” getirdiğini belirtti. Gül, “Sorunun diplomatik yoldan çözümüne katkı için elimizden geleni yapmaya çalışacağız” dedi.