Anayasa değişikliği

Cumhurbaşkanının görev süresini düzenleyen 101. Maddede değişiklik yapılmasını öngören anayasa değişiklik teklifinin reddedilmesinin ardından gözler seçim sürecine çevrildi. Cumhurbaşkanı adaylığı için başvurular 16 Nisan Pazar günü başlayacak. İlk tur oylamanın ise 27 Nisan Perşembe günü yapılması planlanıyor.

Yayınlanma: 18.08.2008 - 07:57
Abone Ol google-news

Anayasa değişikliği ile ilgili tartışmalar, Cumhurbaşkanı seçimi konusunda başladı.
DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in 16 Mayıs 2000 tarihinde dolacak görev süresinin uzatılması konusunu zamanı geldiğinde kamuoyunda tartışmaya açacağının ilk işaretlerini, 18 Nisan 1999 Genel Seçimleri'nden hemen sonra vermişti.
Ecevit'in tüm çabalarına karşın "5+5" şeklinde formüle edilen ve Cumhurbaşkanı Demirel'in tekrar seçilmesini amaçlayan Anayasa değişikliği, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmedi.

Başbakan Bülent Ecevit'in, 6 Ocak 2000 tarihinde, Cumhurbaşkanı ile gerçekleştirdiği haftalık görüşmeden sonra ''Türkiye'de bir istikrar dönemi yaşıyoruz. Sayın Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanlığı süresi eğer bir dönem daha uzatılabilirse bu istikrarın güçlenerek devam edeceği kanısındayım''şeklindeki açıklamasıyla Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı seçimi konusu tartışılmaya başlandı. Kamuoyunda ve Parlamento'da Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin uzatılması konusunda çeşitli formüller ortaya atıldı. Bu tartışmalar Anayasa değişikliğini gündeme getirdi.

Anayasa'nın 101. maddesi ile beraber 69 ve 86. maddelerinin değiştirilmesi önerildi ve Anayasa değişikliği bir paket haline getirildi. İktidar partilerinin Anayasa gereği, değişikliğin referanduma gitmeden Meclis'ten geçmesi için aranan 367 oyun altında kalmaları, Fazilet Partisi ile uzlaşmayı gündeme getirdi. Bu çercevede, paket TBMM Partilerarası Uzlaşma Komisyonu'nda ele alındı. Ancak, FP'nin, siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştıran 69. maddenin 6. fıkrasındaki değişikliği yeterli bulmaması ve 7. fıkranın da düzenlenmesi konusundaki ısrarı nedeniyle Komisyon'da uzlaşma sağlanamadı.

Bunun üzerine iktidar partileri DSP, MHP ve ANAP milletvekillerinin imzalarıyla değişiklik paketi TBMM Başkanlığı'na sunuldu.
Aşağıda, 6 Ocak - 5 Nisan 2000 arasında yaşanan gelişmeler tarih sırasına göre yer almaktadır. Açıklamalar, yorumlar, metinler, köşe yazıları...
 
Gün Gün Anayasa Değişikliği Tartışması

6 Ocak 2000

    Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Başbakan Bülent Ecevit ile haftalık olağan görüşmesini yaptı. Ecevit, Çankaya Köşkü'nden ayrılırken, gazetecilere, ''Sayın Cumhurbaşkanımızı ziyaretimde Cumhurbaşkanlığı sorununu ilk defa dile getirdim. Sayın Demirel'in Cumhurbaşkanlığı süresinin bir dönem daha uzatılabilmesi için gerekli Anayasa değişikliğinin yapılması konusundaki düşüncemi kendilerine de arz ettim'' dedi.
(Ecevit'in açıklamasının metni)

7 Ocak 2000

    Başbakan Bülent Ecevit, gazetecilerin sorularını cevaplandırırken,  ''temennim Sayın Süleyman Demirel'in görev döneminin bir süre daha uzatılmasıdır'' dedi.
(Ecevit'in açıklamasının metni)

13 Ocak 2000


    Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in görev süresinin uzatılması konusunda siyasi parti liderleriyle ayrı ayrı görüştü. Çiller dün sırasıyla DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz ve FP lideri Recai Kutan ile görüştü. Çiller liderlere Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından 5 yıllığına seçilmesi ve üst üste 2 dönem görev yapabilmesi önerisini götürdü. Ancak FP lideri Kutan dışındaki hiçbir lider "sıcak" bakmadı. Demirel'in 5 yıl daha Köşk'te oturmasına ilişkin değişiklik teklifine de tek somut destek Ecevit'ten geldi.

13 - 14 - 16 Ocak 2000

    Başbakan Bülent Ecevit, TRT-1 ana haber bülteni (13 Ocak), ATV ana haber bülteni (14 Ocak) ve TRT-1 Pazar Panorama (16 Ocak) programından, Öcalan'ın idam cezası ile ilgili Liderler Zirvesi ve Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin uzatılmasına ilişkin soruları yanıtladı. Ecevit, "Sayın Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanı olarak ülkemize yapmakta olduğu hizmetleri sürdürmesinde büyük yarar görüyorum'' dedi.
(TRT-1) (ATV) (Pazar Panorama)

17 Ocak 2000


    Fazilet Partisi (FP) Genel Başkanı Recai Kutan, TRT 1'de yayınlanan "Politikanın Nabzı" programında, gazeteci Kurtul Altuğ'un sorularını yanıtlarken, Cumhurbaşkanı'nın, halk tarafından 4 yıllığına iki dönem için seçilmesi görüşünü savunduklarını bildirdi. Kutan, şöyle devam etti: "Gelin, Anayasa değişikliği yapılsın. Cumhurbaşkanı'nın tekrar aday olmasına imkan sağlayacak değişiklikler yapılsın ve millete gidilsin. Sayın Demirel de aday olsun. Millet kimi seçerse o cumhurbaşkanı olur. Dünyanın hiçbir yerinde Cumhurbaşkanı 7 yıllığına seçilmiyor. Demirel'in yeniden aday olabilmesi için yine Anayasa değişikliği olmalı. Anayasa değişikliği olduktan sonra Demirel aday olur, bu arada başka adaylarda çıkar ve Meclis kimi seçerse o cumhurbaşkanı olur." Kutan bir başka soruyu yanıtlarken de geçici bir maddeyle Cumhurbaşkanı Demirel'in yeniden seçilmesinin söz konusu olamayacağını, Demirel'in de böyle bir yöntemi istemediğini kaydetti.

20 Ocak 2000

    Başbakan Bülent Ecevit, Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, FP Genel Başkanı Recai Kutan ile görüşerek; Cumhurbaşkanı Demirel'in görev süresinin uzatılmasına ilişkin Anayasa değişikliği için nabız yokladı. Ecevit, Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili olarak bir görüşbirliği sağlama olanağının yüksek olduğunu bildirdi. Bütün parti liderlerinin, bir cumhurbaşkanına iki dönem görev yapma olanağı tanınmasında görüşbirliği içinde olduklarını belirten Ecevit, "Demirel'in de, bu olanaktan yararlanabilmesi gerektiğini kabul ediyorlar" dedi.  (Ecevit'in Liderler Turu sonrası yaptığı açıklama)

DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, Partilerarası Uzlaşma Komisyonu'nun ziyareti sırasında yaptığı açıklamada DYP olarak Cumhurbaşkanını halkın seçmesini istediklerini, bu konuda bir teklif de verdiklerini anımsattı. Çiller, bunun yapılması halinde cumhurbaşkanına Meclis'i feshetme yetkisinin de verilebileceğini söyledi. Tansu Çiller, bu teklifin kabul edilmemesi halinde cumhurbaşkanının beşer yıldan iki dönem seçilebilmesi yolundaki formüllerini gündeme getirdiklerini kaydetti.

FP Genel Başkanı Recai Kutan, Ecevit ile görüştükten sonra yaptığı açıklamada cumhurbaşkanını halkın seçmesi konusunda ısrarlı olduklarını, bu formülün TBMM'de destek görmemesi halinde diğer çözüm önerilerini müzakere edebileceklerini söyledi

21 Ocak 2000

Başbakan Ecevit'in "Liderler Turu" ile ilgili olarak Radikal Gazetesi "Yılmaz Baba'ya soğuk" başlığını kullandı. Haber şöyle:
"Yılmaz, Ecevit ile baş başa yaptığı görüşmede Demirel'in yeniden seçilmesi için oy vermeyeceğini söyledi. Yılmaz, Demirel'in yeniden cumhurbaşkanı olması olasılığına ilişkin görüşünü soran Ecevit'e, "Ben Demirel'e oy vermem. Ama, arkadaşlarımı bilemem" dedi. Anayasa değişikliği önerilerine ve 5+5 formülüne destek vereceklerini belirten Yılmaz, değişikliğin gerçekleşmesi durumunda, Demirel'in en fazla 3 yıl daha görev yapabilmesine ilişkin düzenleme yapılmasını istediğini söyledi."

Başbakan Bülent Ecevit, yaptığı yazılı açıklamayla, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ın, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in görev süresinin uzatılması konusunda destek vermeyeceği yönündeki haberlerin gerçeği yansıtmadığını bildirdi. Ecevit'in, açıklaması şöyle: "Bugün bazı gazetelerde, ANAP Genel Başkanı Sayın Mesut Yılmaz'ın dünkü görüşmemizde, 'Sayın Demirel'in Cumhurbaşkanlığı için oy vermem' dediği ileri sürülmüş. Bu, kesinlikle doğru değildir. Aksine, Sayın Mesut Yılmaz, Sayın Süleyman Demirel'in bir dönem daha Cumhurbaşkanı olmasını uygun bulduğunu ve destekleyeceğini belirtmiştir."

DYP, Demirel'in bir dönem daha cumhurbaşkanı seçilebilmesi yolunu açan ve cumhurbaşkanlığı süresini "5 + 5" formülüne göre kısaltan anayasa değişikliği teklifini TBMM Başkanı Yıldırım Akbulut'a verdi.

"Liderler Turu" ile ilgili olarak 21 Ocak 2000 tarihli gazetelerde yer alan köşe yazıları

22 Ocak 2000


    Başbakan Ecevit'in Hürriyet Gazetesi'ne yaptığı açıklamalar ''Yılmaz, Demirel'i istiyor" başlığıyla yayınlandı. Cumhurbaşkanı Demirel de, Hürriyet Gazetesi'nin sorularını yanıtlarken, "Ben bütün bu prosedürün dışındayım" dedi. (Bu ve diğer haberler için tıklayınız)
Bu tarihler arasındaki bilgi girişi sürmektedir...
   
18 Şubat 2000

    Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 18 Şubat'ta Hırvatistan'a giderken uçakta bir grup gazetecinin sorularını yanıtladı. Demirel, gazetecilere "Güniz Sokak'a hazırım" dedi. (19 Şubat 2000 tarihli gazeteler)

20 Şubat 2000

    "Güniz Sokağa sığmam..." Radikal Gazetesi, 20 Şubat'ta,  Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, çok yakın bir dostuna "Çankaya'da düzgün iş yaptım. Güniz Sokak'taki evime dönerim, ama oraya sığmam" şeklindeki sözlerini manşet yaptı.(İsmet Berkan'ın yazısı)

22 Şubat 2000

    Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin Anayasa değişikliği konusunda samimiyetsizlikle suçlanan ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, muhalefete samimiyet çağrısında bulundu. Partisinin grup toplantısında kendisinin samimi olduğunu belirten Yılmaz, muhalefetten, sundukları Anayasa değişikliği önerisini geri çekerek iktidarın önerisine destek vermelerini istedi. ANAP milletvekillerinin Anayasa değişikliğine itirazlarına da değinen Yılmaz, ANAP milletvekillerinin Anayasa değişikliğini kişisel görüşlerle değil, Türkiye'nin geleceği açısından değerlendireceklerine inandığını belirtti. Yılmaz, "Liderler ve milletvekilleri farklı düşünebilir. Milletvekilleri parmak makinesi değil. İtirazları parti içi demokrasiyi öne çıkaran bir tutum olarak görüyor, rahatsız olmuyorum" diye konuştu. (Yılmaz'ın Grup konuşması)

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısında, ''Türk demokrasisinin ve siyasetçisinin rüştünü ispat etmesinin araçlarından birisi olacak bu sınavı başarmak zorundayız'' dedi. Cumhurbaşkanı seçimi tartışmasının Türkiye gündemini boğmasına izin verilmemesi gerektiğini bildiren Bahçeli, ''her partinin ve çevrenin, çeşitli siyasi hesaplar yapmadan, yeni krizlere ve çatışmalara kapı aralamadan sonuca ulaşmanın önemini kavraması gerekmektedir'' diye konuştu. Bahçeli'nin bu konuşması, kamuoyunda, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'a bir ''uyarı'' olarak yorumlandı. (Bahçeli'nin konuşma metni)

FP Genel Başkanı Recai Kutan, Türkiye'nin önemli sorunları bulunmasına karşın "Çankaya Savaşı" adı altında suni bir cumhurbaşkanlığı tartışması yaratıldığını ileri sürdü. Partisinin grup toplantısında, bir bardak suda fırtına koparıldığını savunan Kutan, "Tam demokratikleşmeyi sağlayamayacaksak, kâmil bir manada insan haklarına ulaşamayacaksak, üreten bir ekonomi kuramayacaksak kimin cumhurbaşkanı olmasının ne önemi var?" dedi.

23 Şubat 2000

    DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin TBMM Grup toplantısında, isim vermeden ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ı sert bir dille eleştirdi. Ecevit, "Eğer bir Genel Başkan, Cumhurbaşkanlığı gibi devletin bütünlüğünü, ulusun birliğini, rejimin esenliğini ilgilendiren yaşamsal bir konu söz konusu olduğu zaman kendi partisinde uyum sağlayamazsa, liderliğin gereğini yerine getiremiyor demektir" dedi. (Ecevit'in konuşma metni)

24 Şubat 2000

    Cumhurbaşkanı'nın görev süresini 5 yıl olarak düzenleyen ve iki kez seçilebilmesine olanak sağlayan, Hükümet ortağı partilerin Anayasa değişikliği teklifi, milletvekillerinin imzasına açıldı. Teklif, bugün, koalisyon partileri genel başkanlarının düzenledikleri zirveden hemen sonra TBMM'de imzaya açıldı. 14 Şubat 2000 tarihini taşıyan teklifte, DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli ile ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ın imzaları bulunuyor. (Teklifin metni ve gerekçesi)
Bu tarihler arasındaki bilgi girişi sürmektedir...
   
23 Mart 2000

    "Üçlü Paket" Anayasa Komisyonu'nda kabul edildi. Değişiklik teklifi, Komisyon'a geldiği şekliyle 4'e karşı 17 oy ile benimsendi. (Komisyon çalışmaları)

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Hürriyet Gazetesi'nde yayınlanan mülakatta, "Güniz Sokak'ta bahçeyle, çiçekle, tavukla uğraşmam" dedi. (Hürriyet Gazetesi'nde yayınlanan mülakat)

28 Mart 2000

    Başbakan Bülent Ecevit, Cumhurbaşkanlığı seçim süreci ile ilgili yarınki kritik oylama öncesinde bir kez daha uzlaşma çağrısında bulundu. Ecevit, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in başlı başına bir istikrar unsuru olduğunu belirterek, bu çerçevede Demirel'in yeniden cumhurbaşkanı seçilmesini çok yararlı bulduğunu söyledi. Ecevit, "Anayasa değişikliği önerimizin reddedilmesi durumunda, parti kapatmanın zorlaştırılması bakımından tarihsel bir fırsat kaçırılmış olacaktır" diye konuştu.   (Açıklama metni)

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, Türkiye'nin, Cumhurbaşkanlığı seçimlerini, artık olabildiğince sancısız bir şekilde çözmesi gerektiğine inandıklarını söyledi. Bahçeli, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, parti hesaplarının ve çıkarlarının bir kenara itilmesinin zorunlu olduğunu belirtti. Bahçeli, "Demokrasiler için güçlü siyasi geleneklerin varlığı çok önemli ve hayatidir, ama kişiler vazgeçilmez değildir. Vazgeçilmez olan kurallardır, kurumlardır, siyasi etiktir" dedi.  (Bahçeli'nin Grup konuşması metni)

FP Genel Başkanı Recai Kutan, ülke gündeminin cumhurbaşkanı seçimiyle ve anayasa değişiklikleriyle kilitlendiğini bildirdi. Kutan, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Nasıl olur da bu ülkenin istikrarı bir kişiye bağlanabiliyor" diye sordu.

ANAP İstanbul Milletvekili Emre Kocaoğlu, Meclis Genel Kurulu'nda ilk görüşmesi 29 Mart Çarşamba günü yapılacak anayasa değişikliğinin 10'uncu cumhurbaşkanının seçiminden sonra yürürlüğe girmesini önerdi. Önergenin kabul edilmesi durumunda Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel aday gösterilemeyecek. Kocaoğlu'nun, TBMM Başkanlığı'na verdiği değişiklik önergesi şöyle: "Madde 4 - Bu kanun, 17 Mayıs 2000 tarihinde yürürlüğe girer ve halk oylamasına sunulması halinde tümüyle oylanır."

FP Adıyaman Milletvekili Dengir Mir Mehmet Fırat, Cumhurbaşkanlığına aday olacağını açıkladı. TBMM'de basın toplantısı düzenleyen Fırat, "Türkiye'nin önünü açabilecek Meclis içinden bir aday üzerinde konsensus oluşana kadar Cumhurbaşkanlığına adayım" dedi. Cumhurbaşkanının ikinci kez seçilmesine gerekçe olarak, siyasi istikrarın gösterildiğini, ancak bu gerekçenin istikrarsızlığa neden olduğu görüşünü savunan Fırat, seçimde Demirel'den daha fazla şansı bulunduğunu ileri sürdü.

29 Mart 2000

    "Üçlü Paket" ile ilgili ilk tur görüşmeler TBMM Genel Kurulu'nda yapıldı. Oylamalarda Anayasa'nın öngördüğü beşte üçlük (330) rakama ulaşılamadı. Fazilet Partisi kilit parti durumuna geldi. Anayasa değişikliği ile ilgili 2. tur görüşmeler 5 Nisan'da yapılacak. (1. tur görüşmeler, açıklamalar, basındaki yankıları)

30 Mart 2000

    Başbakan Bülent Ecevit, resmi bir ziyaret için Hindistan'a gitti. Ecevit, hareketinden önce Esenboğa'da yaptığı açıklamada, Anayasa değişikliğine karşı oy kullananların 2. tur için bir durum değerlendirmesi yapmalarını istedi, "Bu değerlendirmeyi yaparken de davranışlarının iki adım sonrasını görmeye çalışmalarını dilerim" dedi. (açıklama metni)

3 Nisan 2000

    Anayasa değişikliği ile ilgili "Liderler Zirvesi" yapıldı. Zirve sonunda yapılan açıklamada, değişiklik önergesine imza veren milletvekillerinin imzalarına sahip çıkmalarının TBMM'nin güvenilirliği ve saygınlığı bakımından büyük önem taşıdığını belirtildi, "Koalisyon ortağı partilerin genel başkanları olarak bizler de bu konuda kendi partilerimizde her tedbiri almayı görev biliyoruz" denildi.    (Liderler Zirvesi'nden sonra yapılan açıklama)

Başbakan Bülent Ecevit, kritik zirve öncesinde, ögle saatlerinde, sürpriz bir şekilde Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile görüştü. Ecevit, Başbakanlıktan ayrılırken yaptığı kısa açıklamada, Cumhurbaşkanı ile son durumu değerlendireceklerini bildirdi. Ecevit-Demirel görüşmesi 45 dakika sürdü. Başbakan görüşmeyle ilgili açıklama yapmadan Köşk'ten ayrıldı. Ecevit, zirvenin yapılacağı saate kadar evinde çalıştı.

Zirve öncesi ANAP Başkanlık Divanı da toplandı. Toplantıda, anayasa oylamasında çıkan sonucun sadece ANAP'a maledilemeyeceği görüşü açıklandı.

FP Başkanlık Divanı toplantısında da Liderler Zirvesi'nde alınacak kararın beklenmesi görüşü benimsendi. Genel Başkan Kutan, toplantıdan sonra, "aylardan beri değişmeyen bir çizgimiz var. Diyoruz ki, 69. Madde demokratik bir anlayışa göre düzenlenmediği taktirde biz ret oyu vereceğiz. Bu kararımızda herhangi bir değişiklik yok" dedi.

5 Nisan 2000

    "5+5" reddedildi. Anayasa değişikliği teklifi Genel Kurul'dan geri çekildi. Ecevit, "Hükümetimiz görevini kararlılıkla sürdürecektir" dedi. 101. madde değişikliği 177'ye karşı 303 oy aldı. Kabul oyları Anayasa'nın öngördüğü beşte üç (330) çoğunluğu aşamadığı için teklif reddedilmiş oldu. Böylece, Cumhurbaşkanlığı'nda "Demirel Dönemi" kapandı. (2. tur görüşmeler)

Başbakan Bülent Ecevit, kritik oylama öncesinde düzenlediği basın toplantısında milletvekillerini oylarını açık olarak kullanmaya çağırdı. Ecevit'in bu açıklaması tepkilere neden oldu. (açıklamanın metni)

Radikal Gazetesi, Cumhurbaşkanı Demirel'in süresinin uzatılıp uzatılmamasına ilişkin yaptırdığı bir anketi yayınladı: "Halk istemiyor - Demirel'in süresi uzatılmasın diyenler yüzde 69.7" (Anket sonuçları)
 

Kaynak: www.belgenet.com


Cumhuriyet Tatil Otel Rezervasyon

En Çok Okunan Haberler