Dünya Haberleri

Balkanlar’da isim üzerinden kriz

Üsküp-Atina hattında tarihi ülke ismi krizinin çözümünde önemli dönemeç olarak görülen Makedonya’daki referandum yeni tartışmaları da beraberinde getirdi.

Yayınlanma: 01.10.2018 - 20:53

Güncelleme: 02.10.2018 - 03:05

Makedonya’da önceki gün, geçen haziranda Yunanistan hükümeti ile yapılan anlaşma ile ülke isminin “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olarak değiştirilmesinin oya sunulduğu sandıktan yüzde 91.46 ile “evet” çıktı. Ancak katılımın, sonucun kabulü için gerekli olan üçte iki çoğunluğun altında olması nedeniyle hayata geçmesi ve bir sonraki adım olarak görülen mecliste onaylanması da sürecin nice gerilimlere sahne olacağını gözler önüne serdi. Makedonya Başbakanı Zoran Zaev düşük katılıma karşın kararın halkın talebini ortaya koyduğu vurgusuyla meclisin onaylaması çağrısını yinelerken muhalifler ise isim değişikliği referandumunun geçersiz olduğu görüşünde. Tartışmalar alevlenirken konuyu Makedon ve Yunan gazeteciler Darko Chekerovski ve Thomas Tsatsis ile konuştuk.

Eski seçmen kütüğü

Chekerovski’ye göre, Makedonya sandıkta belirsizlik çıkmasıyla birlikte büyük bir fırsatı kaçırdı. İsim krizinin çözülmesiyle ülkeye vaat edilen AB, NATO üyelik müzakerelerine yönelik hızlı bir başlangıç artık daha zor. Diğer yandan ise katılım konusunda Chekerovski soru işaretlerini dile getiriyor. Bu çerçevede de seçmen listesinin yenilenmemiş olduğunu, 2002’den bu yana ülkede nüfus sayımı yapılmadığını, o tarihten bu yana da binlerce kişinin çalışmak için başka ülkelere gittiğine dikkat çekiyor.

Sandığa ilgisizliğin bir nedeninin de hükümetin birçok alanda gerekli reformları yaşama geçiremediği, tüm kartlarını da ülke ismi merkezli referandum üzerine oynadığı eleştirisini aktarıyor. Seçmenin hükümetin yetersizliklerine yönelik tepkisini de sandığa gitmeyerek göstermiş olabileceğini söylüyor. “Kimi seçmen ise ülke ismi değişikliğini, NATO ve AB üyeliği için büyük bir bedel olarak değerlendirmiş olabilir” diye ekliyor.

Erken seçim olasılığı

Chekerovski’ye parlamentonun referandum topunu nasıl karşılayacağını soruyoruz: “Umarım onaylar, biliyorsunuz referandum sonucunun hukuki bağlayıcılığı yok sadece tavsiye kararı misali. Ama görünen önümüzde zorlu bir süreç var. Koalisyon hükümeti kararın kabulü için parlamentoda üçte iki çoğunluğu sahip değil. Ancak sorun bir şekilde çözüme kavuşmalı, aksi halde ülkede erken seçim ufukta olabilir.”

Makedonya üzerinden Batı ile Rusya arasındaki çekişmeyi hatırlatıyoruz Chekerovski’ye. Balkan ülkeleri üzerinden bu çekişme siyasetinin tarihi olarak var olduğuna değiniyor, “askeri, siyasi manevra alanlarında çekişme var” diyor. Çözülmemiş sorunlarla birlikte Balkanlar’ın istikrarlaşmasının zorluğuna işaret ederken Kosova-Sırbistan konusu, Bosna’nın geleceğine de dikkat çekiyor.

İkili işbirliği güçlendirir

Yunan meslektaşımız Tsatsis yaklaşık 30 yıldır iki ülke arasında isim kavgası olduğunu hatırlatıyor. Dünya güçlerinin de farklı cepheleri farklı gerekçelerle desteklediğini ekliyor. Bu çerçevede de Rusya ve ABD’ye, bölgesel, uluslararası çıkarlar çerçevesinde şekillenen siyasetlerine işaret ediyor. Rusya’nın Balkanlar gibi Doğu Akdeniz’de de etkinliğini artırma hedefinde olduğu görüşünü dile getiriyor.

Atina-Üsküp arasında ülke ismi krizinin çözülmesinin ise bu ikiliye ortak çıkarlar, işbirliği ve bölgesel güçlenme adına yarar sağlayabileceğini savunuyor.

NATO/AB MEMNUN, RUSYA İZLEMEDE

Makedonya’daki tartışmalı eferandum sonucuna AB, NATO’dan memnuniyet açıklamaları gelirken Yunanistan Dışişleri de Temmuz’da Üsküp hükümeti ile vardıkları anlaşmaya bağlı olduklarını duyurdu. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Referandum’daki ‘evet’ oyunu memnuniyetle karşılıyorum. Tüm siyasi lider ve partilere bu tarihi fırsatı değerlendirerek yapıcı ve sorumlu bir şekilde davranmaları için çağrıda bulunuyorum” dedi. Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras’ın Makedon mevkidaşı Zoran Zaev’i aradığı, desteğini ilettiği de basına yansıdı. Rusya’dan ise referandum sonucunun ülkede yasalara uygun şekilde ele alınmasının umulduğu, durumun yakından gözlemlendiği çıkışı geldi.

Yunanistan’ın, ülkenin bir bölgesinin ismi olduğu ve tarihi Makedonya Krallığı’nın mirasını kendisinin temsil ettiği gerekçeleriyle Makedonya’dan ismini değiştirmesini talep ediyordu. Ülke isminin “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olması yönündeki uzlaşıya karşılık Atina da komşusuna karşı AB ve NATO vetosunu kaldırmayı taahhüt ettti. Uzun süre iki ülke hükümetleri arasında yapılan müzakere sürecinde geçen haziran-temmuzda uzlaşı çıkarken her iki taraftan koalisyon hükümetlerinin kimi isimlerinden, milliyetçi kesimlerden buna muhalefet de sürüyor. Makedonya Cumhurbaşkanı Ivanov da daha önce referandumu boykot çağrısı yapmıştı. İsim değişikliğinin anayaya aykırı olduğu, ülkeyi “tarih intiharına” sürüklediği tepkisini vermişti.