Trump'ın damadı Jared Kushner'in Orta Doğu barış planı bölgeye '65 milyar dolarlık yatırımı öngörüyor'

Reuters

ABD Başkanı Donald Trump'ın damadı ve üst düzey danışmanı Jared Kushner bu hafta Orta Doğu'da art arda ziyaretler düzenliyor.

Uzun süredir İsrail - Filistin sorununa kalıcı bir çöxzüm getirecek olan Orta Doğu Barış Planı üzerinde çalışan Kushner, bugün Türkiye'de temaslarda bulunuyor. Kusner'in daha sonra Suudi Arabistan ve Katar'ı da ziyaret etmesi bekleniyor.

New York Times'ın haberine göre İsrail ve Filistin arasındaki barış planı üstünde iki senedir çalışan Kushner, Arap devletlerin liderlerine, her iki tarafın siyasi tavizlerde bulunmasının gerekeceği bir barış için ekonomik yatırımın önemini anlattı.

Sky News Arapça televizyon kanalına konuşan Kushner şunları söyledi:

"Tüm bu çatışmanın insanların ticaret yapma ve hayatlarını geliştirme fırsatlarını ellerinden aldığı anlıyoruz. Umarım, biz bu sorunu çözdüğümüzde, Filisin halkı, İsrail halkı ve bölge halkı için çok daha fazla fırsat yaratıldığını göreceğiz."

ReutersDonald Trump'ın damadı Jared Kushner ayrıca Trump'ın Orta Doğu'dan sorumlu üst düzey danışmanı olarak görev yapıyor.

Beyaz Saray Kushner'in üzerinde çalıştığı ekonomik planın detaylarını kamuoyuyla paylaşmadı. Ama süreci yakından takip eden analistler, barış planın 10 yılı aşkın bir sürede Batı Şeria'ya ve Gazze'ye toplam 25 milyar dolar, görüşmelerin seyrine göre Mısır'a, Ürdün'e ve belki Lübnan'a toplam 40 milyar dolar yatırım öngördüğünü söylüyor.

Kushner'la görüşen bazı analistler ise bu tutarları doğrulamasa da bölgeye yapılabilecek yatırımın yine de on milyarca dolar olabileceği konusunda hem fikir.

New York Times haberine göre para, bölgenin zengin ülkelerinden elde edilecek ve ABD de katkıda bulunacak. Ancak miktarın ne olacağı henüz netleşmiş değil.

Körfez yardımı

Kushner şu ana kadar Birleşik Arap Emirlikleri'ni, Umman'ı ve Bahreyn'i ziyaret etti. Bugün ise Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la görüşecek olan Kushner daha sonra Suudi Arabistan ve Katar'a gidecek.

AFP

Kushner'in Riyad'da, gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetinden sonra ilk defa Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman'la da görüşmesi bekleniyor.

Amerikan istihbarat kuruluşları, Kaşıkçı cinayetinin Prens Salman'ın talimatı doğrultusunda gerçekleştiği sonucuna varmış, Suudi hükümeti ise bu iddiaları yalanlamış, Trump da doğrudan Veliaht Prensi suçlamaya yanaşmamıştı.

Kushner, bölgede spekülasyonlara yol açan gizli barış planını 9 Nisan'da düzenlenecek İsrail seçimlerinden sonra açıklayabileceğini söylemişti.

Sky News Arapça'ya verdiği röportajda Kushner, planın 'Filistin Devleti'ni içerip içermediğini söylemedi ve bu konudaki görüşlerini muğlak bıraktı:

"Çok ayrıntılı olan siyasi plan gerçekten sınırların belirlenmesi ve nihai sorunların çözümüyle ilgili (…) Sınır sorunun çözümünde amaç, sınırları saf dışı bırakmak. Eğer sınırları saf dışı bırakabilir, barış sağlayıp, terör korkusunu azaltabilirseniz ürünlerin ve insanların serbest dolaşımını sağlarsınız, bu da çok daha fazla fırsat yaratır."

New York Times haberinde Kushner'in bu ifadesi için "Eğer Kushner, Filistinlilerin kendi devletlerine sahip olamayacağı imasında bulunuyorsa, deneyimli diplomatlara göre, Filistinlilerin ekonomik yatırımlar karşılığında ulusal amaçlarından vazgeçmelerini beklemek çok gerçekçi olmaz" yazdı.

'Yanlış varsayımlar'

Eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde Orta Doğu özel temsilcisi olan Martin S. Indyk şu yorumu yaptı:

"Siyasi ve ekonomik olarak satması çok zor bir plan olacak. Eğer pazarlık, 'Filistinliler, Araplar size 65 milyar dolar vereyim, siz de Doğu Kudüs'ün başkent kabul edildiği 1967 sınırları temelinde bağımsız devlet içeren siyasi taleplerinizden vazgeçin' çağrısı ise bunu finanse etmek için kaynak sağlayacaklarını sanmıyorum. Tüm öneri, yanlış varsayımlar üzerine oturtulmuş gibi duruyor."

Suudi resmi haber ajansı, Suudi Arabistan Kralı Salman'ın hafta içi Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas'ı ağırlarken, ülkesinin 'Filistin ve Filistin halkının, Doğu Kudüs'in başkent olduğu bağımsız bir devlet talebine daimi desteğini ifade ettiğini' aktarmıştı.

Trump ile Filistin yönetimi arasındaki ilişkiler, Trump'ın ABD Büyükelçiliği'nin Kudüs'e taşınması kararından sonra gerilmiş, Filistinli yetkililer son bir yıldır Trump'la hiçbir görüşme gerçekleştirmemişti.

Körfez ve Orta Doğu uzmanları finansman konusunda da, ABD'nin önemli bir katkısı olmadığı sürece Körfez ülkelerinin Kushner'ın ekonomik planına destek vermeye yanaşmayacağı görüşünde.

Washington Yakın Doğu Siyaseti Enstitüsü Başkanı Robert Satloff, "Amerikan yatırımıyla ilgili açıkça bir ifade bulunmadığı için, Orta Doğuluların, Washington'dan bir katkı görmeden cüzdanlarını açması çok olası bir ihtimal değil" dedi.

Birçok ABD Başkanı'nın Orta Doğu ile müzakerelerinde görev alan Dennis B. Ross ise, Kushner'in ekonomik unsurlar karşılanmadan siyasi bir çözüm getirilemeyeceği görüşünde haklı olduğunu savunuyor. Ama barış planının başarılı olması için her iki tarafın yeterli siyasi imtiyazlarda bulunmasını da beraberinde getireceğini söylüyor.