F-35'lerde 'hesap sorma yolu' kapalı

Erdoğan’ın “F-35’ten dışlanmamızın hesabını soracağız” çıkışına karşın Türkiye’nin eli kolu bağlı.

Yayınlanma: 13.06.2019 - 22:08
Abone Ol google-news

 

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “F-35 projesinden hiçbir akılcı, haklı dayanağı olmayan gerekçelerle dışlanmamızın hesabını tüm platformlarda soracağız” demesine karşın Türkiye’nin diğer F-35 ortaklarıyla imzaladığı mutabakat muhtırası, F-35’le ilgili anlaşmazlıkların çözümü için ulusal ya da uluslararası mahkemeye başvurulmasına izin vermiyor. TBMM’de onaylanan mutabakat muhtırasında, “ortaya çıkan anlaşmazlıkların yalnızca katılımcılar arasında görüş alışverişi yoluyla” çözülebileceği hükmü yer alıyor.

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a 6 Haziran’da gönderdiği mektupta Türkiye’nin Rusya’dan S-400 alımı kararından 31 Temmuz’a kadar vazgeçmemesi durumunda Türkiye’nin F-35 programına katılımının askıya alınacağını bildirmişti. Günler süren sessizliğin ardından önceki gün Bakan Akar mektubun “müttefiklik ruhuna uygun olmadığını, cevap hazırlandığını” söylemiş, Erdoğan ise AKP Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşmada “F-35 projesinden hiçbir akılcı, haklı dayanağı olmayan gerekçelerle dışlanmamızın hesabını tüm platformlarda soracağız” demişti.

Mahkemeye gidemiyor
25 Ocak 2007’de Türkiye, ABD, İngiltere, İtalya, Avustralya, Kanada, Norveç, Hollanda ve Danimarka tarafından imzalanan, daha sonra TBMM tarafından kabul edilerek yasalaşan “Müşterek Taarruz Uçağının Üretimi, Desteklenmesi ve Sürekli İyileştirilmesine İlişkin Mutabakat Muhtırası”nda, mutabakatla ilgili olası anlaşmazlıklar durumunda ne yapılacağı “anlaşmazlıkların çözümü” bölümünde ele alınıyor. F-35 mutabakat muhtırasıyla ilgili anlaşmazlıkların “yalnızca katılımcılar arasında görüş alışverişi yoluyla çözülebileceği” hükme bağlanırken yine muhtıranın bu bölümünde F-35’le ilgili herhangi bir sorunun çözümü için “bir kişiye, bir ulusal mahkemeye, bir uluslararası mahkemeye ya da başka herhangi bir kişi ya da kuruluşa başvurulmayacağı” belirtiliyor. Dolayısıyla Türkiye’nin herhangi bir uluslararası mahkemeye başvuru hakkı bulunmuyor.

YASAL MEVZUATI ABD BELİRLİYOR

F-35 mutabakat muhtırasında projenin ana sorumlusu, ABD Savunma Ba- kanlığı (Pentagon) olarak tanımlanmış durumda. Projeyle ilgili tüm ‘“sözleşmesel faaliyetler”in de ABD mevzuatına uygun olması gerektiği mutaba- katta yer alıyor. Dolayısıyla Türkiye’nin de onayladığı bu anlaşma, ABD’ye F-35’le ilgili tüm yasal mevzuatı belirleme hakkı veriyor. Bu nedenle ABD’nin F-35’le ilgili çıkardığı herhangi bir yasa bu konuda doğrudan F-35 ortaklarını, dolayısıyla Türkiye’yi de bağlıyor. F-35 mutabakat muhtırasındaki tüm bu hükümler, Türkiye’nin muhtıraya uyulmadığı argümanını kullanarak kararın iptali ya da tazminat ödenmesi gibi olası taleplerinin önünü kesiyor.


Cumhuriyet Tatil Otel Rezervasyon

En Çok Okunan Haberler