Eğitimde kaos devam ediyor... Çember sistemi İHL için daraltılıyor

Liselere geçiş sisteminde ortaokul ve liseler birbirleri ile eşleştirilecek ve öğrenciler öncelikle okulunun eşleştiği okullar için tercihte bulunacak. Tercih ettiği okula müracaat kontenjandan fazla değilse oraya yerleştirilecek. Başvurunun kontenjandan fazla olması durumunda 9. sınıflarda sırasıyla; OBP, 8. 7. ve 6. sınıf yıl sonu başarı puanı yüksek olana, eşitliğin bozulmaması halinde yaşı küçük olana öncelik verilecek. Yönetim bilimi uzmanı Doğan Ceylan, yeni liseye geçiş sistemini altı soruda anlattı.

Kilit nokta: OBP

- Öğrencinin ortaokuldaki ders başarısı liseye geçişte etkili oluyor mu?

Merkezi sınavla girilecek okullarda ortaokul notlarının önemi yok. Sınavsız kayıt yapılacak liselerde başvuru kontenjandan fazla değilse öğrencilerin tercihlerine yerleşecek ancak başvurunun kontenjandan fazla olması durumunda Ortaokul Başarı Puanı (OBP) etkin olacak. OBP’ye 5. sınıf dahil değil. OBP, öğrencinin 6, 7, 8. sınıf başarı puanlarının ortalaması alınarak hesaplanacak. Öğrenci bu puanın üstünlüğüne göre okula yerleşecek. OBP eşit ise sırasıyla öncelikle 8., 7. ve 6. sınıf yıl sonu başarı puanı yüksek olana, yine eşitliğin bozulmaması halinde ise yaşı küçük olana öncelik verilecek. (Yönetmelikte yeri: Kontenjan belirleme, başvuru ve değerlendirme 38 m. (9) –b bendi). Ülkemizde, öğrencinin başarısına bakmaksızın herkesin kayıt alanındaki en başarılı liseyi ilk tercihine yazacağı muhakkak. Bu durumda işte bu madde işleyecek öğrencilerin büyük çoğunluğu buna göre yerleşmiş olacak.

Ayrıca kendi kayıt alanındaki okullarla yerleşemeyen öğrenciler de aynı il/ilçedeki diğer ortaöğretim kayıt alanlarındaki boş kontenjanı bulunan okullara yerleştirilirken tercihe ve OBP üstünlüğüne bağlı olarak yerleştirilecek.

Güzel sanatlar liseleri, spor liseleri ile klasik sanatlar ve musiki, görsel sanatlar ve spor programı/projesi uygulayan Anadolu imam hatip liselerine yetenek sınav puanı ve OBP kullanılarak puan üstünlüğüne göre kayıt yapılacak. 

O okullar hangileri?

- Hangi okullara merkezi sınav puanıyla girilecek?

Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına merkezi sınav puanıyla girilecek.

- Merkezi sınav puanları eşit olursa kayıtta kime öncelik verilecek?

Merkezi sınavla öğrenci alan okullarda merkezi sınav puanının eşitliği halinde yaşı küçük olana öncelik verilecek.

Kontenjan sorunsalı

- Sınavsız girilen okullara kayıtta öncelik neler?

İlk öncelik çocuğunuzun devam ettiği ortaokuldur. İl/ilçe millî eğitim müdürlüğünce ortaokul ve liseler birbirleri ile eşleştirilecek ve çocuğunuz ilk önce okulunun eşleştiği okullar için tercihte bulunacaktır. Tercih ettiği okula müracaat kontenjandan fazla değilse oraya yerleştirilecek. Başvurunun kontenjandan fazla olması durumunda 9. sınıflarda sırasıyla; OBP, 8. 7. ve 6. sınıf yıl sonu başarı puanı yüksek olana, eşitliğin bozulmaması halinde yaşı küçük olana öncelik verilecek.

- Kayıt alanındaki tercih ettiği okula yerleşemeyen öğrenci ne olacak?

Ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleşemeyen öğrenciler aynı merkez ilçe/ilçedeki diğer ortaöğretim kayıt alanlarındaki boş kontenjanı bulunan okullara tercihe ve OBP üstünlüğüne bağlı olarak yerleştirilecek

- Öğrenciler nakil yapabilecek mi?

Ortaöğretim kurumları arasında nakil hakkı olup buna ilişkin yönetmelikte ayrıntılı düzenleme yapılmıştır. Sınavsız kayıt yapan okullar açısından okul türlerinin her birinin kendi arasında her sınıf seviyesinde, okul türleri arasında 10. sınıf sonuna kadar nakil hakkı vardır.

‘Bu sistem uygulanamaz!’

Eğitim Sen Genel Başkanı Feray Aytekin Aydoğan, ortaöğretime geçişteki ‘çember’ sisteminin işlemeyeceğini ve İHL’lerin dayatılacağını vurguluyor.

- 3’lü çember sistemi, yerleştirme komisyonuna verilen okul türlerine ‘dengeli dağıtım’ yetkisi ile öğrencilere zorunlu bir şekilde imam hatip liselerini ve meslek liselerini dayatmaktadır. Sistemde birinci çemberde bulunan okulların kontenjanları dolmadan ikinci çembere yerleştirme başlayacak mı? Yoksa tercih sırasına göre okulların kontenjanlarının doluluk oranına göre mi diğer okullara yerleştirme yapılacağı sorumuzun cevabı da ‘dengeli dağıtım’ ifadesi ile yanıt bulmaktadır.

- Öğrencilere net bir şekilde imam hatip lisesi ve meslek lisesi ‘seçenekleri’ dayatılmaktadır. Yine 5 zorunlu okul tercihi ifadesiyle de öğrencilerin yapacağı ilk 3 tercihten (Çember sisteminde 3 Anadolu lisesi, 3 meslek lisesi, 3 imam hatip lisesi ‘seçenek- sizlik-leri’ yer almaktadır) Sonraki 2 okul ‘seçimi’ zorunlu olarak öğrencilerin imam hatip veya meslek liselerine yerleştirilmelerini dayatmaktadır.

‘Evine yakın okul yalanı’

- Özellikle az nüfusu olan yerleşim yerlerinde 9 okul ‘seçeneği’ bulunmadığından öğrenciler adreslerinden kilometrelerce uzakta liseleri yazmak zorunda kalacaktır. Örneğin; A semtinde tercih yapacak 120 öğrencinin bulunduğunu ve A semtinin etrafındaki en küçük çemberde ise 150 kontenjanı olan bir Anadolu lisesi olduğunu düşünelim. Bu durumda A semtinde oturan sadece 120 öğrencinin, istedikleri durumda evlerine en yakın olan Anadolu lisesine gidebilmeleri ve diğer liselerin kontenjanlarının boş kalması gerekir. (Örneğin Ankara’nın Ayaş İlçesi) Dolayısıyla MEB açısından bir başka semtteki öğrencinin de A semtindeki liseleri tercih etmesinin sağlanması ve böylelikle de kontenjanın doldurulması gerekmektedir. Bu nedenle de ‘öğrencinin evine en yakın okula gideceği’ sözü de gerçeği yansıtmayacaktır.

İHL’lere avantaj

- Uzak yerlerdeki okulları yazmak zorunda kalacak olan öğrenciler, barınma problemi üzerinden pansiyonlu liseleri yazmak durumunda kalacaktır. Lise türleri arasında fen lisesi, Anadolu lisesi, sosyal bilimler lisesi, güzel sanatlar lisesi pansiyonlu okul kontenjanları toplamı 13 bin 260 iken, yalnızca imam hatip lisesi kontenjanları tüm pansiyonlu okul türleri kontenjanı toplamından daha fazla, 16 bin 220’dir. Önümüzdeki yıl itibarıyla yeni açılacak pansiyonlu okul türünün de imam hatipler olduğu gerçeğini göz önünde bulundurursak her yol imam hatip liselerine çıkmaktadır.