Yatırım, hukuk devleti tesis edilirse kalıcı olur

Darbe girişimi sonrası alınan acil önlemlerle darbenin ilk şok etkileri bertaraf edilse de bundan sonra atılacak adımların dikkatli atılmaması durumunda ekonomide ciddi sorun yaşanabileceğine dikkat çekildi.

İlk başta oluşacak likidite sorunun hızlıca giderilmiş olduğuna dikkat çeken akademisyenler, idam cezasının yeniden gündeme getirilmesi, işkence ve şiddet görüntüleri ve tek kişinin aldığı kararların iki gün sonra ilgili kurullarca açıklanacak olmasının duyurulması ile oluşan görüntünün ‘hukuk devleti tesisi’ sorunu yarattığı, bunun da kalıcı ekonomik sorunlara yol açabileceği uyarısında bulundular.

Söz konusu darbe girişiminin ekonomiye olası etkileri hakkındaki soruları yanıtlayan Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının Türkiye ile ilgili açıklamalarının önem kazandığını, ülkenin yatırım yapılabilir konumda kalabilmesi için en az iki kuruluştan bu yönde olumlu not alması gerektiğini hatırlatarak, yatırımcı açısından özellikle hukuk devletinin tesis yönünde olumlu adımlar atılmasının zorunlu olduğunu dile getirdi. Kozanoğlu’nun sürecin ekonomiyi nasıl etkileyeceğine dair değerlendirmeleri özetle şöyle:

* Darbe girişiminin ilk şok etkileri, likidite genişletilmesi politikası ile aşıldı. Pazartesi bankalara sonsuz miktarda lira ve döviz verileceği açıklandı. Bunların faiz ve işlem maliyetlerinde kolaylığa gidileceğini söylendi ve ilk panik aşıldı.

* Ancak, bu önlemlerle sorun atlatılsa da ölüm cezasının yeniden gündeme gelmesi, medyaya yansıyan işkence ve şiddet görüntüleri, Cumhurbaşkanı’nın salı günü yaptığı, “çarşamba günü Bakanlar Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu önemli kararlar açıklayacak” yönündeki kararları ben alıyorum, gerekli kurullar açıklıyor görüntüsü.

Zor görünüyor

* Bu yöndeki gelişmeler hukuk devleti yönünde adımların zor olduğunu işaret ediyor.

* Yerli ve yabancı yatırımcı açısından hukukun tesis etmediği yönündeki adımlar, derecelendirme kuruluşlarının açıklamalarını önemli hale getiriyor.

* Bir ülkenin yatırım yapılabilir statüde olması için uluslararası kuruluşlardan yani Moody’s, S&P ve Fitch’ten ikisinin onayını almak gerekiyor.

* Bunlardan S&P’nin değerlendirmesine göre Türkiye, yatırım yapılabilir standartta değil. Moody’s’in notu izlemeye aldığı açıklaması ekonomi üzerinden Demoklesin Kılıcı gibi sallanıyor.

* Moody’s notu 5 Ağustos’ta Fitch de 19 Ağustos’ta yapacak. Bundan evvel hukuk, demokrasi ve istikrar yönünden inandırıcı bir iklimin hâkim kılınması gerekiyor.

Olumsuz yansıma

* Bunların ötesinde son yaşanan sürecin ekonomiye orta ve uzun vadeli ciddi olumsuz yansımalar olacak. 4 Birincisi turizm sektörü yeni bir darbe yedi.

* Bu iç turizme de yansıyacak. Hem insanların ülke içindi can güvenliği kaygısının artması hem kamu çalışanlarının izinlerinin iptali, insanların para harcamaya yönelik hem kişisel arzularının hem de ekonomik anlamadık motivasyonlarının dibe vurmasına yol açacak.

* Zorunlu günlük harcamalar dışındaki tüm talepte gerileme yaşanacak.

* Borsa artı iç borçlanma senetlerinde 80 milyar dolar civarında yatırımı olan yabancıların panikle satış yapmaması olumlu bir seyir. Bu da dünyada faizlerin çok düşük, kamu borçlanma senetlerinin üçte birin eksi faizde seyretmesinin sonucu...

* Faiz kararı da bu kaygının Merkez tarafından da paylaşıldığını gösteriyor.

Emek susturulacak

* Darbe ortamını bahane ederek emek kesiminin susturulmaya çalışılması, emekçilerin ücretlerinin ve sosyal haklarının aşağı çekilmesi zaten şiddet ortamından kaygılı olan toplumunu çok daha olumsuz etkileyecek.