Çelik işçileri tatile çıkabilir, greve asla

Bakanlar Kurulu’nun “Milli Güvenliği bozucu” nitelik taşıdığı gerekçesiyle 60 gün süreyle sendikanın aldığı grev kararının ertelendiği Asil Çelik Şirketi, özel sektör tarafından 1974 yılında kurulmasına karşın iki kez devlet tarafından kurtarılmış, borçları nedeniyle üretim yapamaz hale düştüğü yıllarda işçileri zorunlu tatile çıkarılmıştı. Şirketi döviz borçları nedeniyle kurtaran devlet bu kez de “milli güvenlik” endişesiyle işçilerin elinden kurtardı.

Kurulduğundan bu yana zora düştüğünde devlet tarafından kurtarılan Asil Çelik, bu kez de devlet eliyle grevden kurtarıldı. Yasal hakları olan grevi ortadan kaldıran devletin eli Asil Çelik işçilerini kurtarmaya uzanmıyor.

Özel sektörün kurduğu Asil Çelik, Güney Sanayi ve Pancar Motor yıllarca, devlet tarafından “kurtarılacak”, “kurtarıldı” hikâyeleri ile gündeme geldi. Bunların içinde kurtarılma hikâyesi en eski olan Asil Çelik’tir. Devlet zor duruma düşen Asil Çelik’i kurtarma gerekçesi olarak her seferinde “Bu kadar işçiyi sokağa atamayız” gerekçesini öne sürdü.

Asil Çelik Fabrikası 4 milyar lira sermaye ile Koç Holding, Uzel Çelik ve İş Bankası ortaklığı ile 23 Haziran 1974’te Bursa Orhangazi’de temeli atıldı. Fabrika başta savunma sanayi olmak üzere piyasanın ara mal olarak kullandığı ve o zamana kadar yurt dışından ithal ettiği vasıflı çelik üretecekti. 1 Mart 1978’de Ecevit hükümetinin aldığı “Özel sektörün kullandığı döviz kredisinde kur garantisi”ni kaldırması üzerine yapılan her devalüasyon dövizle kredi kullanan şirketlerin borçlarının düzenli olarak artması demekti.

1978-1981 döneminde TL’nin dolara karşı değeri 17 liradan 120 liraya çıkınca fabrika üretim yapamaz hale geldi.

Ücretsiz izin

1981’de krize giren Asil Çelik işçilerini ücretsiz izine çıkardı. Kuruluşundan 1982’ye kadar 2.6 milyar lira zarar eden ve kapanma tehlikesi ile karşı karşıya kalan Asil Çelik, kar ortaklığı sistemi ile devlet desteği sağlamak için DPT’ye başvurdu. DPT Asil Çelik’i kurtarmak için komisyon kurdu.

12 Ekim 1982’de Ekonomik İşler Yüksek Koordinasyon Kurulu finansman darboğazında bulunan Asil Çelik hisselerinin kamu tarafından satın alınmasına karar verdi.

Asil Çelik’te yüzde 25 hissedar olan Koç Holding yönetim Kurulu Başkanı Vehbi Koç, şirketin kurtarılması nedeniyle yapılan spekülasyonlara yanıt olarak yaptığı açıklamada, “Allah’a şükür Koç topluluğu kimse tarafından kurtarılmaya muhtaç değildir” diyerek kur garantisinin kaldırılmasıyla tesisin maliyetinin 1.5 milyar liradan 13 milyar TL’ye yükseldiğini belirtti ve şirketin zor duruma düşmesinin bundan kaynaklandığını söyledi.

1 Kasım 1982’de Kenan Evren de topa girmiş, bir büyük şirketi yalnız başına bırakmayacaklarını belirtti ve “5 bin 400 işçiyi sokağa atamazdık” demişti. 1982’de Asil Çelik, Güney Sanayi, Kastelli, Kozanoğlu-Çavuşoğlu, Sönmez Denizcilik’in kurtarılmasında bütün yük Ziraat Bankası’na yüklendi. 9 Şubat 1986’da hükümet özelleştirmek istediği KİT’ler için Morgan Guaranty şirketi ile anlaşarak rapor istedi. Morgan Guaranty hazırladığı raporda Asil Çelik’i “satılamayacak ve ayakta kalamayacak şirketler listesinde” gösterdi.

9 Mayıs 1988’de devralındıktan sonra Ağır Sanayi ve Otomotiv Kurumu’na bağlı müessese durumundaki Asil Çelik’in kuruluş aşamasında aldığı borçların henüz ödenememesi nedeniyle, şirketin borçları 90 milyar liraya yükseldi.