Hükümetin TMMOB inadında kritik gün

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın, 12 Eylül döneminde yasaya eklenen ve Danıştay tarafından anayasa aykırı olduğu kabul edilen bir maddeye dayanarak Kimya Mühendisleri Odası’nı idari ve mali olarak denetlemek istemesiyle başlayan süreçte en kritik viraj 25 Eylül Pazartesi günü dönülecek. Bakanlığın, oda yöneticileri hakkında açtığı davanın ilk duruşması önümüzdeki pazartesi günü görülecek.

TMMOB’nin birçok odasında yaşanan sürecin Kimya Mühendisleri Odası ayağında ilk adım Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan geldi. Bakanlık müfettişleri Mayıs 2016’da, oda yönetim kuruluna denetim yapmak istediklerini bildirdi. Oda yönetimi, anayasanın “devletin meslek kuruluşları üzerindeki idari ve mali denetimine ilişkin kuralların kanunla belirlenmesi gerektiği” hükmünü anımsattı.

Odadan yapılan açıklamaya göre, 12 Eylül döneminde, 1983 yılında, TMMOB Yasası’na denetim ile ilgili bir madde eklendi. Madde, “odalar üzerinde ilgili bakanlıkların idari ve mali denetim yapabilmesinin, ilgili bakanlıkların da Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmesinin” önünü açtı. Ancak bu madde, 34 yıl boyunca hiç uygulanmadı. Odanın, halihazırda bir denetim mekanizmasının olduğu, ayrıca tüm eylem ve işlemlerin idari yargının denetimine tabi olduğu vurgulandı.

‘Anayasaya aykırı’

Bakanlık 34 yıl boyunca uygulanmayan bu hükmü, Mayıs 2014 tarihli Bakanlar Kurulu kararına dayanarak Kimya Mühendisleri Odası için işletti. Ancak Bakanlar Kurulu kararının iptali için Danıştay’a dava açıldı. Dava sürecinde Danıştay Başsavcılığı da 12 Kasım 2015’te, 1983 tarihli yasa maddesinin anayasaya aykırı olduğu, Bakanlar Kurulu kararının iptal edilmesi, yasa maddesinin anayasaya aykırılığı için de Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerektiği yönünde görüş bildirdi.

Haksız, hukuksuz

Ancak idari ve mali denetim konusunda ısrarcı olan Bakanlık, istenen evrak ve defterlerin teslim edilmediğini gerekçe göstererek oda yönetimi hakkında geçen ocak ayında suç duyurusunda bulundu. Bakanlık, oda yönetim kurulunun cezalandırılmasını, üyelerin görevlerine son verilmesini ve yeni üyeler seçilmesini istedi. Oda yönetimi ise istenen belgelerin odanın internet sitesinde bulunduğu açıklamasını yaptı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, oda yönetimi hakkında kamu adına kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Bir üst mahkemeye başvuruda bulunan bakanlığın itirazı yerinde bulununca oda yönetimi hakkında Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açıldı. Kimya Mühendisleri Odası’ndan yapılan açıklamada, davanın “haksız, hukuksuz ve özünde siyasi bir dava olduğu” vurgulandı.