Uçurumu AKP artırdı

Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), hazırladığı rapora göre Türkiye’de gelir eşitsizliği 2007’den sonra faiz, gayrimenkul ve transfer gelirlerindeki artışla yükselirken, aynı gelir grubu içinde olanların gelirlerindeki eşitsizlik dikkat çekiyor. İTÜ İşletme Fakültesi öğretim üyeleri Doç. Dr. Raziye Selim, Prof. Dr. Öner Günçavdı ve Dr. Ayşe Aylin Bayar tarafından hazırlanan ve 2002-2011 yıllarını kapsayan “Türkiye’de Bireysel Gelir Dağılımı Eşitsizlikleri: Fonksiyonel Gelir Kaynakları ve Bölgesel Eşitsizlikler” raporunda şunlara işaret edildi:

* Türkiye genel gelir eşitsizliğine en yüksek katkıyı faiz gelirleri yapıyor. Bunu gelir grubunu gayrimenkul, transfer ve müteşebbis gelirleri izliyor.

* En yoksul yüzde 20’lik kesimin gelirden aldığı pay 2007-2011 arasında yüzde 6.1 ile değişmezken zenginlerin payı yüzde 44.8’e çıktı.

* Türkiye’de bireysel gelirler 2002’den sonra artış eğilimine girdi ancak 2007’den sonra düz bir seyir takip etti.

* Gelir dağılımına bölgesel olarak bakıldığında ise İstanbul ve çevresinin ortalama geliri, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ortalama gelirinin yaklaşık 2.5 katı.

Desteklerin dağıtımı sorunlu

Gelir dağılımı eşitsizliğinin gelirlerin yaratılma mekanizmasıyla ilgili yapısal bir problem olduğuna işaret eden Prof. Öner Günçavdı, “Doğru dürüst gelir yaratamazsanız bunu doğru dürüst de dağıtamazsınız. Gayrimenkul, faiz ve transfer gelirleri devletin gelir dağılımına katkısını gösteriyor. Hükümet desteklerinden oluşan transfer gelirleri gelir dağılımındaki eşitsizliğini gidermek için kullanılır. Ama Türkiye’de bunun yerine beklenmedik şekilde gelir eşitsizliğini artırıyor. Transfer gelirleri yüzde 20 gibi katkıya sahip. Bu da transfer gelirlerinin tahsis mekanizmalarında bir sorunun işareti” dedi.

Krediye erişim eşit değil

Günçavdı, faizlerin önceki yıllara göre bu kadar düştüğü dönemde faiz gelirlerinin bu kadar yükselmesini ise şöyle açıkladı: “Yüksek gelir grubundakilerin mevduat tasarruf oranı daha yüksek. Mevduatın dağılımında ortaya çıkan bu eşitsizlik, düşük faize rağmen faiz gelirinin yüksek olmasına yol açıyor. Gayrimenkul edinimi tarımsal artığın değerlendirilmesi açısından doğuda bir çekim alanı. Krediye erişim eşit değil. Gelir yaratma mekanizmaları bazıları için iyi işliyor, bazıları için o kadar iyi işlemiyor.”

‘Aktif politikalar oluşturulmalı’

TÜSİAD Başkanı Haluk Dinçer, Türkiye’nin, gelir eşitsizliğinin yüksek olduğu ülkeler arasında yer almaya devam ettiğine dikkat çekerek, “OECD’nin araştırmasına göre, Türkiye halen, Şili ve Meksika’dan sonra en yüksek gelir eşitsizliğine sahip üçüncü ülke konumunda. Gelir eşitsizliklerinin varlığı, iktisadi karar alıcıların gelir eşitsizliğini azaltmaya yönelik daha aktif politikalar oluşturup uygulamalarını gerekli kılıyor. Gelir eşitsizliklerinin sadece ekonomik büyümenin neticesinde giderileceğini bekleyemeyiz” dedi.

Gelir eşitliğinin sağlanmasının, sürdürülebilir kalkınma ile çok yakından ilgili olduğunu vurgulayan Dinçer, “Büyümenin gelir eşitsizliklerini giderici yönde etki yaratması için, gelir yaratma süreçlerinin iyileştirilmesine ihtiyaç var” diye uyardı.

TÜSİAD Başkan Yardımcısı ve Sosyal Politikalar Komisyonu Başkanı Memduh Boydak da gelir eşitsizliklerin birçok nedeni bulunduğunu belirterek “Ülkenin nüfus yapısı, işsizlik düzeyi, kayıt dışı ekonomi ve enflasyon eşitsizliğe yol açan yapısal unsurlar arasında sayılabilir. Bunun yanında vergi, sosyal güvenlik, tarım, fiyat gibi alanlarda izlenen politikalar da gelir dağılımında bozulmalara neden olabilir” dedi.