Irkçılara sembol olan heykel

ABD’de ırkçı görüşler tüm çabalara karşın hâlâ kökten yok edilemiyor. Tarihe bir göz atarsak Amerikan iç savaşının önemi de ortaya çıkıyor. Savaş, Kuzeyliler ile Güneyliler arasında yıllarca sürdü, binlerce kişi öldü. Aslında savaşın kökeninde güneylilerin siyah esaretinin devamından yana olması, kuzeylilerin ise insan hakları, özgürlükler vurgusundan vazgeçmemeleri vardı. Güney eyaletler genellikle pamuk ve tarıma dayalı, kuzeyliler daha sanayileşmiş bir ekonomiye sahipti.

Meksika İspanya’dan bağımsızlığını 1821’de kazandı ama Teksas hâlâ Meksika toprağı içindeydi. Alamo savaşından sonra Teksaslılılar General Sam Houston komutasında Meksika askerlerini yendi ve Teksas 1836’da bağımsız bir devlet olarak ortaya çıktı. Ülkenin en büyük toprağa sahip eyaleti artık kendi cumhuriyetini kurmuş, bayrağı ve deniz kuvvetleri olan, kendi para birimi bulunan bağımsız devlet olarak ortaya çıkmıştı. Sam, Houston Cumhuriyeti’nin ilk başkanı oldu. 1845’te kuzeylilerin oluşturduğu Federasyon’a 28. eyalet olarak katıldı. Teksaslılar aradan 16 yıl geçtikten sonra 1861’de güneyli 10 eyaletle birlikte Federasyon’dan ayrılıp Konfederasyon kurdu. Bir bakıma daha güçlenecekler ve siyahları köle kullanmayı sürdürecekleri düşüncesiyle... Teksaslılar Federasyonu “Kızılderili saldırılarını, siyah esirlerin hırsızlıklarını önleyememek ve komşu eyaletlerden yapılan eşkiya saldırılarına mani olamamakla” suçladı. Böylece “Kardeş Esaret Koruyanlar” olarak ortaya çıkan 11 eyalet kendilerine Kondeferasyon adını taktı.

Amerikan iç savaşı çıktığında General Robert Lee parlak bir taktisyen olarak Güneylilerin ordusunda görev aldı. Ünlü West Point akademi mezunuydu. 1861-1865 arasında kuzeyli Federasyon askerleri ile savaştı, Kuzey Virginia ordusunun başında Yarımada, Mansassas, Fredericksburg ve Chancellorsville savaşlarında kendisinden daha güçlü kuzey ordularını yenilgilere uğrattı ve kuzeyi işgale başladı fakat Gettysburg savaşında kuzeyli General Ulysses S. Grant’a yenildi. 1865’te kuzeyli Federal kuvvetler komutanına teslim oldu. 1870 yılında ölen General Lee, Amerika’nın köleliğin sürmesinden yana olan 11 eyalette bir çeşit kahraman haline geldi. Irkçıların, ayrılıkçıların gözde ismi oldu. Güneyli bir çok şehre heykelleri dikildi. Bu eyaletlerdeki heykeller Federasyon düşmanı, ayrılıkçı ve beyazların üstünlüğünü savunan ırkçıların gösterileri için kullanılan adresti. 2015 yılında Güney Carolina eyaletindeki Charleston kentinde siyahlara ait bir kiliseye silahlı saldırı düzenleyen Dylan Roof adında 21 yaşında beyaz ırkçı, 9 kişiyi katletti. Dylan sosyal medyada ırkçılara çağrı yaparak ve Konfederasyon bayrağı ile ilgili resimler koyarak beyazları siyahlara, Musevilere ve beyaz olmayan ırktan insanlara karşı savaşa davet ediyordu. Olay ülkede büyük tepki yarattı.

ABD’deki ırkçıların sembolü haline gelen General Lee’nin heykellerine de var olan tepkiler arttı. Sonrasında ise kimi yerel yönetimler heykelleri kaldırma yönünde kararlar aldı. Dallas’ta General Lee’yi bir meçhul asker ile birlikte at üstünde gösteren heykeli geçen yıl kaldırılmış ve kapalı bir alanda korunmaya alınmıştı. Geçenlerde de heykelin kaidesi kaldırılmaya başlandı. Dallas Belediyesi bu temizleme işinin maliyetinin 210 bin doları bulacağını, bunun 15 bin dolarının kaidenin taşınması, 25 bin doları muhafazası, 30 bin doların da boşalan yerin temizlenmesi ve yeşillendirilmesi için kullanılacağını açıkladı. Heykel kaidesinin kaldırılması ve başka bir kapalı alana nakledilmesui işleminin 7-8 hafta süreceği bildirildi.

[email protected]