KAGİDER Başkanı Emine Erdem: "Kadınlarda işsizlik oranı yüzde 17 civarında. Bu bizi yıldırmayacak"

Türkiye’de 15 yaş ve üzeri yaklaşık 31 milyon kadının sadece 8 milyonu istihdama katılıyor. Son verilere göre, kadınlarda işsizlik oranı yüzde 16.6 seviyesinde, tarım dışı genç kadın işsizliği ise yüzde 35’i aşıyor. Kadınların büyük kısmı tarımda ücretsiz aile işçisi olarak çalışırken, iş hayatına katılan kadınlar ise imkânlar el vermediği için çocuk ya da yaşlı bakımı nedeniyle iş hayatından çekilmek zorunda kalıyor.

2002 yılında Türkiye’de kadın girişimcilerin oranı yüzde 4’ler seviyesindeyken şu anda bu oran yüzde 11’ler seviyesinde, bu da 134 bin kadına denk geliyor. Dünya Emekçi Kadınlar Günü’ne sayılı günler kala kadının iş hayatına katılımı açısından karamsar bir tablo karşımıza çıkarken, girişimcilik tarafında da kadınların söz sahibi olması için büyük çabalar söz konusu. Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) Başkanı Emine Erdem, “Kadınlarda işsizlik oranı yüzde 17’ler civarında. Fakat bu bizi yıldırmayacak. Hedef koymak durumundayız. Bu hedefe doğru kararlı bir şekilde gideceğiz. Kamuda ya da özel sektörde, bütün kuruluşlarda kültürel önyargılarla, cinsiyetçi yaklaşımlarla mücadele edilmesi gerekiyor” dedi.

“Düşsek de kalksak da mücadeleye devam edeceğiz” diyen Emine Erdem ile iş hayatına katılan kadınların yaşadığı sorunlar ve kadın girişimci sayısını artırmak için atılması gereken adımları konuştuk. 

- Şu anda KAGİDER’in ana gündeminde neler var?

8 tane ana strateji grubumuz var. 4T ana konularını oluşturduk. Teknoloji, Tarım, Ticaret ve Toplum. Tarımdaki üretimin gün geçtikçe azaldığını, ihtiyacın çoğaldığını görüyoruz. Tarımda yaklaşık 2 bin işveren kadın var. 252 bin kadın kendi hesabına çalışıyor. Ama çok ciddi bir kayıt dışılık söz konusu. Kadının tarımda söz sahibi olması gerekiyor.

TUTUNMAK ZOR

Teknolojide kadınlarımızı daha fazla eğitmeye yöneldik. Farkındalık yaratmak istiyoruz. Teknolojide kadınların dijitalleşmesi, bilim ve teknolojide güçlenmesi için çalışıyoruz.

Toplum ayağında ise 8 ilde kadınlara gidiyoruz. Kadınlar bölgelerindeki kamu ihalelerine ne derece katılabiliyorlar diye istişare ediyoruz. Tüm illeri gezince iki arama konferansı yapacağız. Kamu ve yerel belediyelerle görüşüyoruz. Kadınların dünyada bu alandaki payı yüzde 1.9. Yani 5 trilyon dolarlık bir altyapı var dünyada. Sadece yüzde 1’i kadınların. Türkiye’de bunun bir verisi bile yok hâlâ. Biz burada sıradan bir pozitif ayrımcılık istemiyoruz. Kadınlar olduğu için ihaleleri verin demiyoruz. Arama konferanslarından sonra hükümete yasa taslağı hazırlayacağız. Diyeceğiz ki, “kamu ihalelerinde kadın girişimcilerden hizmet alımı konusunda şu şu koşullarda pozitif ayrımcılık verin.”

- Kamu ihalelerinde şeffaflık yok, daha çok yandaşlara gidiyor eleştirileri var, burada kadınlar nasıl varlık gösterecek?

Çok zorluklar var. Bir kadın girişimci cesaretli oluyor ama mücadeleci olmazsa tutunmak hiç de kolay değil. Girişimci kadınların yüzde 80’i Türkiye’deki özel şirketlerle işbirliği yaptığını belirtirken, kamu kuruluşlarıyla işbirliğinde bu oran yüzde 36’ya iniyor.

- Geçen yıl Tuborg ile Kadın Girişimci Endeksi’ni açıkladınız, girişimci sayısı çok da parlak değil, grafik nereye giriyor?

KAGİDER kurulduğu dönemde 2002’de kadın girişimci oranı yüzde 4.4 seviyesindeydi. Ekim 2019’da bu oran yüzde 11’e çıktı. Şu anda 134 bin kadın girişimci var. 2025’e kadar bu sayıyı yüzde 25 artırma hedefimiz var. 50 bin kadın daha girişimci olsun 3 milyon kadın da istihdama katılabilsin istiyoruz.

EŞİTLİKÇİ POLİTİKALAR ŞART

- Kadın işsizliğinin bu kadar yüksek olduğu bir ortamda nasıl 50 bin kadını daha girişimci yapacaksınız?

Biz yılmayız. Kadınlarda işsizlik oranı yüzde 17 civarında. Bu bizi yıldırmayacak. Hedef koymak durumundayız, bu hedefe doğru kararlı bir şekilde gideceğiz. Karar mekanizmalarında daha fazla kadın yer almalı. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği vurgusunu her yerde yapıyoruz. Eşit koşullarda eşit işe alım olmalı. Özel sektörde fırsat eşitliği modeli yaratıyoruz. Burada kadın dostu şirketler ortaya çıkıyor. Bunların sayısı da artıyor.

Her şey bir mücadelenin ürünü. Bir şeyler ekeceksiniz, yeşerteceksiniz ki meyvelerini alasınız. Burada azimli olmak gerekiyor. Kadın ve erkek ekonomiye eşit katıldığı taktirde Türkiye’nin ekonomisi yüzde 30 daha güçlenecek. Toplumun bir yarısını atıl bırakamayız. Onun azminden, gücünden ve kararlılığından yararlanmak zorundayız. Sosyal ve kültürel anlayışları değiştirerek hem iş yaşamında hem girişimcilik noktasında eşitlikçi politikaların izlenmesi gerekiyor. Karar alma mekanizmalarında kadınların yer alması bizim olmazsa olmaz vizyon ve misyonumuzdur. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin nedenlerinin başında gelen erkek egemen kültür maalesef iş dünyasında da var. Kamuda olsun özel sektörde olsun bütün kuruluşlarda kültürel önyargılarla, cinsiyetçi yaklaşımlarla mücadele edilmesi gerekiyor.

Kadınların büyük çoğunluğu çocuk ve yaşlı bakımı nedeniyle işinden ayrılıyor. Anne olan beyaz yakalıların yüzde 60’ı tekrar işine dönmek istiyor. Kreş konusu çözülmeli. Süt odaları şart.

VAZGEÇ, İŞE GİR

- Kadının cesaretini en fazla neler kırıyor?

Erkek egemen bakış açısı biraz kırıcı oluyor. Erkek girişimci tökezledi mi ona cesaret verebiliyorlar. Ama kadın başarısız olduğu zaman “hadi vazgeç, sen hele bir işe gir” diyorlar. Bu, kadınlar açısından yıldırıcı olabiliyor. Çok çalışmak, olmazı oldurmayı hedeflemek durumunda kalıyor kadınlar. Kadın önce var olmayı ispat ediyor. Para kazanmak ikinci planda.

DÜŞSEK DE MÜCADELEYE DEVAM

- Kadın girişimcilerin profili nasıl?

Aslında kadınların çoğu eğitimli ve deneyimli. Daha önce bir işte çalışmış. Yüzde 51’i 40 yaş altı. Araştırmamıza göre kadınların sadece yüzde 9’u artık başaramıyorum, gidip maaşlı bir işte çalışayım diyor. Diğerleri ise düşsek de kalksak da mücadele edeceğiz ilerleyeceğiz diyor. Ama önce kendilerini ispat etmeye odaklanıyorlar. Aileden destek aldıkları gibi rol modellerden de örnek alıyorlar. 

- Girişimci kadınlar ne tür sorunlar yaşıyorlar?

Kadın girişimcinin finansa erişim, pazara erişim, rol model eksikliği gibi; eğitim, bilgi eksikliği gibi sorunları var.

KRİZ HERKESİ ETKİLİYOR

- Kriz döneminde özellikle ne tür şikâyetler geliyor?

KAGİDER’in 46 farklı sektörde 340 üyesi var. 250 bin kişilik istihdam yaratıyorlar. Ekonomik kriz herkesi etkiliyor. Küçüğü de büyüğü de etkiliyor. Biz kendi sorunumuzdan ziyade toplumsal sorunları ve kadın sorununu daha fazla irdeliyoruz. Bu dönemde herkes birbirine el veriyor.

- Bu dönemde kadın girişimcilere neler öneriyorsunuz?

İyi bir iş planı yapmaları gerekiyor. Canım böyle bir iş yapmak istiyor diye başlanmaz. Finansal yapılanmasının nasıl olacağından tutun da bütün koordinatları kararlılıkla oluşturması gerekiyor. Denemekten yılmamak gerekiyor. Bu sadece bir istek işi değil, isteğin altındaki altyapıyı iyi kurmak gerekiyor. İlk 5 yıl çok önemli, bir uçurum var o uçurumu geçmek gerekiyor. 

KADINA ŞİDDET VAHİM NOKTADA

Bu çoklu bir denklem. Yasalar var, ama uygulama noktasında sıkıntılarımız söz konusu. Doğru cezayı doğru noktada ve zamanda vermediğiniz takdirde yasal zeminde sıkıntılar ortaya çıkıyor. Farklı toplumsal faktörler etkiliyor, bunun en en başında ekonomik faktörler geliyor. Özellikle işsizlik ekonomideki sıkıntılar şiddeti tetikliyor. Erkek egemen zihniyetin dönüşümü şart. Daha eşitlikçi anlayışla hareket edilirse bir nebze sorun aşılır. Bizim ülkemizde bu sorun vahim noktalarda. Yasa koyucular konuyu takip edip yasaları uygularken, kolluk kuvvetlerinden, mahkemelere, kararlara kadar daha duyarlı ve hassas davranılması gerekiyor.