Zeugma’ya ayakkabıyla girdiler

Zeugma Antik Kenti’nde üç yeni mozaiğin bulunmasının basına tanıtımı sırasında, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin ile beraberindeki heyetin 2000 yıllık mozaikler üzerinde ayakkabılarla gezmesine tepki yağdı. Uzmanlar, kazı başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay’ın bu manzaraya izin vermemesi gerektiğini belirtirken, Arkeologlar Derneği Başkanı Dr. Soner Ateşoğulları “Yetkililer böyle davranırsa, halka tarihi eserleri koruması gerektiğini nasıl anlatırız?” diye sordu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve İş Bankası’nın desteğiyle yürütülen kazı çalışmalarında üç yeni mozaiğin bulunmasıyla ilgili basın sunumunda, AKP Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Şahin ile beraberindeki heyet, çalışmalarla ilgili kazı başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay’dan mozaiklerin üzerinde bilgi aldı ve burada basına fotoğraf verdi. Ancak uzmanlar, 2000 yıllık mozaikler üzerinde, özellikle topuklu ayakkabılarla gezilmesine isyan etti.

Bilgi aldığımız uzmanlar, arkeolojik kazılar sırasında, mozaik alanlarda, yapıya zarar vermeyen plastik ayakkabılarla çalışma yapıldığına dikkat çekti. Zeugma mozaiklerinde, yalnızca taş değil, çok değerli cam parçalar kullanıldığını belirten uzmanlar, ayakkabılarla burada gezilmesinin mozaik parçalarına zarar vereceğini vurgulayarak, kazı heyetinin yetkilileri uyarması gerektiğini ifade etti.

Arkeologlar Derneği Başkanı Soner Ateşoğulları da tanıtım sırasında yapılacak bir platformla bu soruna basit bir çözüm bulunabileceğini, Zeugma gibi eşsiz bir tarihi esere gösterilen bu özensizliğin kabul edilemez olduğunu söyledi. Ateşoğulları, “Halka tarihi eserleri koruması gerektiğini söylüyoruz. Bu görüntüler çok kötü örnek oldu. Yetkililer böyle davranırsa, biz halka tarihi eserleri, tarihi alanları koruması gerektiğini nasıl anlatırız?” diye sordu.

Gazetemiz yazarı Özgen Acar:

‘Bu bir görgü sorunu’

Zeugma mozaiklerini dünyada kalite açısından üstün kılan iki temel özellik vardır. Birincisi, mozaik ustaları ressamlar gibi yapıtlarında gölgeleri vurgulamak için, örneğin lacivertten açık maviye kadar giden değişik “tessera (taşçık)” kullanmışlardır. İkincisi, boyutları öteki mozaiklere kıyasla daha küçük olup örneğin 0.5x0.5x.05cm boyutlarındadır. Dolayısıyla bir desimetreküpte kullanılan taşçıkların sayısı ötekilere kıyasla fazladır. Bazı Zeugma mozaiklerinde cam bile kullanılmıştır!

Bu koşullarda Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin gibi sivri çivi tipi topuklu ayakkabılarla üzerinde yürünemez. Kazı alanında çalışan arkeologlar ve işçiler, bunlara zarar gelmesin diye üzerindeki tozu toprağı bile fırçalarla temizler. Mozaiklerin altı zayıf olduğu için bunların güçlendirilmeleri gerekir.

Hiçbir müzede mozaiklerin üzerinde yürünmez. Bundan önce de bir Kültür Bakanı Zeugma’da mozaikler üzerinde basın toplantısı düzenlemişti. Bu bir görgü sorunudur.

Örneğin, Emine Erdoğan da Atina’da Akropol Tepesi’ne sivri çivi tipi ayakkabılarla çıkınca yürüyememiş, dönemin başbakanı Kostas Karamanlis’in eşinin desteğinde yürümek zorunda kalınca Yunan basınında alay konusu olmuştu!

Kazı Başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay’dan açıklama:

‘Mozaikler yürümekle aşınmaz’

Zeugma Antik Kenti’nde 2014 yılında Mousalar Evi’nde bulunan mozaiklerin hepsi ana kaya üzerine yapılmış, yaklaşık 20 santime varan, statumen (taşblokaj), rudus (taşlı opus-caementicium, kalınharçblokaj), nucleus (inceharç) vetesselatum olarak adlandırılan mozaik taşlarının (tessera) gömüldüğü ince harçla yapılmış oldukça sağlam blokajlara sahiptir. Herhangi bir boşluğu bulunmayan bu sağlam blokajlı zemin mozaikleri üzerinde kısa zaman dilimleri içinde yürünmesi mozaikler için herhangi bir problem oluşturmamaktadır. Mozaikler üzerinde figürlü alanlar dışında lansman sırasında yürünen alanlar kazı restoratör ve konservatörlerinin önceden belirlediği geometrik desenli mozaik çerçeveleridir. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.