Çizginin Çehov’unun yaşam çizgisi

Türkiye’de mizaha yön veren, karikatür sanatının öncü isimlerinden Turhan Selçuk, ölümünün altıncı yıldönümünde anılıyor. Yazar Yaşar Kemal’in “Karikatürün Çehov’u” sözleriyle tarif ettiği Selçuk, 11 Mart 2010 tarihinde “çoklu organ yetersizliği” nedeniyle, 88 yaşında yaşamını kaybetmiş, vasiyeti üzerine Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesindeki “Çilehane”de toprağa verilmişti. Muğla’nın Milas ilçesinde 1922 yılında dünyaya gelen sanatçı, Semih Balcıoğlu ve Ferit Öngören ile beraber Karikatürcüler Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. İlk çalışmalarını 1941’de Adana’nın yerel Türk Sözü gazetesinde ve İstanbul çıkışlı spor gazeteleri Kırmızı Beyaz ile Şut’ta yayımlayan Selçuk, 1943’te simge mizah yayımı Akbaba’ya da başlamakla birlikte, Yeni İstanbul, Yeni Gazete, Akşam, Milliyet, Cumhuriyet gazeteleri ile Akis, Yön, Devrim ve Toplum gibi dergilerde de çizdi. Sanatçı, 1948’de Tasvir gazetesinde karikatürist ve ressam olarak çalıştı. Refik Halid Karay’ın çıkardığı Aydede de baş çizer oldu.

Özellikle, 1954’te baş çizer olarak emek verdiği Milliyet’teki, Abdülcanbaz tiplemesi ile bilinen Selçuk’un Türkiye ve Avrupa’da birçok müzede de karikatürleri sergilendi. 1991’de PTT tarafından pul olarak da basılan “Abdülcanbaz” karakteri sinema ve tiyatroya da uyarlanan Selçuk, ilk sergisini 1951 yılında açtı. Eserlerini, “Turhan Selçuk Karikatür Albümü (1954)”, “140 Karikatür (1959)”, “Turhan 62 (1962)”, “Hiyeroglif (1964)”, “Hal ve Gidiş Sıfır (1969)” ile “Söz Çizginin (1979)” gibi albümlerinde topladı. Selçuk’un “Barış ve Kitap” konulu karikatürü, 1992’de Avrupa Konseyi’nin başlattığı kitap okuma kampanyası boyunca, bütün afiş ve dokümanlarda logo olarak kullanıldı.