Önce ‘satıldı’ sonra ‘alındı

Herakles lahdinden sonra, milattan önce 3 bin ve 2 bin yıllarına tarihlenen “Yortan Kabı” da 50 yıl sonra Türkiye’de sergileniyor. “Yortan kültürü” tekniğiyle yapılan ve pişmiş topraktan bir sürahi (testi) biçimindeki eser, 1960’lı yıllarda Türkiye’yi ziyaret eden İngiliz vatandaşı Thelma Bistop’a satılmıştı. Ayrıca Pisidia Antiokheia Antik Kenti’nde, Roma Dönemi’ne ait çok sayıda parçalanmış heykel ve mimari kalıntılar ile adak stelleri (dikili taş), kabartma ve iki adet mermer heykele de ulaşıldı. Antik kentin 5 kilometre doğusunda bulunan ‘Ay Tanrısı Men’in tapınağı ve kutsal alanı çevresinde ulaşılan heykellerden giyimli kadın heykelinin başı bulunamazken, erkek heykelinin ise “Tanrı Apollon”a ait olduğu da tespit edildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı, bir dönem yurtdışına kaçırılan ‘Boğazköy Sfenksi’, ‘Yorgun Herkül’ gibi tarihi eserlerin yurda dönüşünü sağlamıştı. Uzun süre yurtdışına kaçırılan tarihi eserlerin yurda dönüşü için diplomasi yürüten bakanlık, bir süreden beri tarihi eserlerin yurda dönüşünün diplomasisini yürütmede “başarı gösteremedi.” Numan Kurtulmuş’un bakanlık koltuğuna oturmasının ardında da yeniden süreç hızlandı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Kültürde geri kaldık” sözleri üzerine işe tarihi eserlerin yurda dönüşü ile başlayan bakanlık, ilk olarak Herakles Lahdi’ni Türkiye’ye getirdi. Ardından da ‘Erken Bronz Çağı’na ait olan ve tarihi milattan önce 3000 ile 2000’lere uzanan ‘Yortan Kabı’nın iadesini sağladı. Ancak ‘Yortan Kabı’nın geri dönüş hikâyesi trajikomik.

Bir testi, binlerce yıllık tarih...

 Erken Bronz Çağı’na ait olduğu saptanan ‘Yortan Kabı’, pişmiş topraktan bir sürahi (testi) biçiminde. Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmesine başlanan eser, 1960’lı yıllarda, Efes Örenyeri’ndeki bir dükkândan İngiliz vatandaşı Thelma Bishop’a satılıyor. Bishop, eseri “Türkiye’yi ziyaretinden anı kalması” gerekçesiyle alıyor ve böylece eser yurtdışına çıkarılıyor. Eser, Adam Partridge Müzayede Firması’na ‘mezat’ yoluyla satılmak istenirken, eserin “Türkiye’den çıkarılmış binlerce yıllık tarihi bir miras olduğunu” anlaşılıyor ve firma danışmanı Jason Wood eser sahibine aracılık ederek, Türkiye’nin Londra Büyükelçiliği’ne başvuruyor. ‘Yortan Kabı’nın Türkiye’ye iade edilmesini sağlıyor. Eser, 16 Ocak’ta Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliği’ne teslim ediliyor.

Pisidia’dan Roma dönemi çıktı

Öte yandan Isparta’nın Yalvaç ilçesindeki Pisidia Antiokheia Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmaları sırasında Roma Dönemi’ne ait buluntular açığa çıktı. Milattan sonra 3. yüzyıla ait, çok sayıda parçalanmış heykel ve mimari kalıntılardan oluşan buluntuların yanı sıra adak stelleri (dikili taş), kabartma ve iki adet mermer heykele de ulaşıldı. Antik kentin 5 kilometre doğusunda bulunan ‘Ay Tanrısı Men’in tapınağı ve kutsal alanı çevresinde ulaşılan heykellerden giyimli kadın heykelinin başı bulunamazken, erkek heykelinin de ‘Tanrı Apollon’a ait olduğu tespit edildi.