Marjane Satrapi’den ‘Persepolis’

Bir çizgi romandan ötesi: Persepolis

Persepolis, Marjane Satrapi’nin yaşamından büyük bir kesit sunduğu, kimi zaman kara mizah özelliğini öne çıkaran, otobiyografik nitelikte bir çizgi roman. Yine kendi çizimleriyle süslediği kitap aslında çizgi roman tanımının çok ötesinde, zira ülkesi İran’da bir dönem yaşanan siyasi olaylara ışık tutuyor. Persepolis, dünya siyasetinde günümüz için bile ipuçları sunması bakımından zamanın da ötesine gidiyor.

Halkın büyük bir kesiminin karşı olduğu Şah’ın düşürülmesini, tüm dünyada yankı uyandıran bir seçim ve İslami rejimin başa gelmesi izliyor. Ardından meydana gelen sokak muhalefeti, demokrasi, siyasal İslam, özgürlükler, kadınların toplumdaki konumu ve günlük yaşamda karşılaşılan zorluklar kitabın ana çerçevesini çiziyor.

Persepolis, İran-Irak Savaşı’nın yıkıcı sonuçlarına ve insanlarda yol açtığı travmalara olduğu kadar sebeplerine de eğiliyor. Bir çocuğun naif ruhu ve bakış açısı üzerinden, Batılıdevletlerin Orta Doğu ülkeleri üzerindeki emellerinin mal olduğu sonuçlar çarpıcı bir şekilde anlatılıyor. Şah rejiminin düşürülmesi, İslam Devrimi’nin zaferi ve savaşın yok oluşa sürüklediği bir ülke, her şeye rağmen yaşama tutunmaya çalışan bir halk resmediliyor.

Marjane Satrapi, tüm bu süreçlere eşlik eden çocukluk ve gençlik yıllarına dair yaşantılarını anlatırken, halkın çektiği yokluk ve sıkıntıları da ortaya koyuyor aslında. Persepolis’in sayfalarında ambargoların, yasakların, siyasi baskının, radikal dinciliğin, çatışan ideolojilerin günlük hayata nasıl yansıdığına şahit olurken; bir yandan da isyan ateşiyle ısınıyoruz.

Karanlığın adım adım yaklaştığı ve ayak seslerinin duyulduğu siyasi bir ortamda, baskı ve yasakların zamanla nasıl kanıksanıp normalleştirildiği Persepolis’te gözler önüne seriliyor. Bugünün insanına bir mesaj bu belki de; karanlığa karşı birlik olmanın, isyan ateşini asla söndürmemenin, yurt sevgisinin önemine bir atıf.

Karamsarlığın bir bulut gibi çöktüğü bu tabloda, yarına umutla bakan insanların hep var olduğunu ve hayatı yaşanılır kılan şeylerden asla vazgeçmediğini görüyorsunuz Persepolis’te. Hoşgörünün, eğitimin, modern bakış açısının aydınlattığı yollardan yürüyorsunuz. Doğu ile Batı ülkelerindeki yaşam ve yetişme tarzlarının farklılığına şahit oluyorsunuz. Ve kimi zaman neşe, kimi zamansa gözyaşı yüklü hikâyeleri okurken, “Hayat her şeye rağmen devam ediyor” sözü mutlaka zihninizde bir yerlerde yankılanıyor.

Persepolis / Marjane Satrapi / Çeviren: Elif Çelik / Panama Yayıncılık / 352 s.