Mühendis olmaya gerek yok!

İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, 2012 yılında bir torba yasa düzenlemesi ile birlikte Meclis’te kabul edildi. Aşamalı olarak yürürlüğe giren düzenleme birçok işyerinde vitrin düzenlemesinden öteye gitmedi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 7 Temmuz 2012 tarihinde kabul edilerek yasalaşan İs Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nın yürürlüğe girmesi 50’den az çalışanı olan işyerleri için ertelenmişti. Çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfına giren ve 50’den az çalışanı olanlar için düzenlemenin 01.07.2014 tarihinde yürürlüğe girmesi istendi, ancak gelen tepki üzerine 01.01.2015 tarihinde yürürlüğe girmesine karar verildi. 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için ise iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personeli istihdam yükümlülüğü 01.07.2016 tarihine ertelendi.

Yasaya göre bitirdiği bölüme bakılmaksızın mühendis, mimar ve teknik elemanlar iş güvenliği uzmanı olabiliyor. Teknik elemanlar ise teknik öğretmenler ile üniversitelerin fen veya fen-edebiyat fakültelerinin fizik veya kimya bölümleri veya iş sağlığı ve güvenliği programından mezunlar olarak tanımlanıyor. İş Güvenliği uzmanı olmak isteyenler, 180 saat teorik, 40 saat pratik eğitim alıyor. Teorik eğitimin 90 saati ise uzaktan eğitim olarak veriliyor.

Tanımlamaya uyanlar ilk başvurularının ardından sınavı geçmeleri halinde (C) sınıfı sertifika alabiliyor. Bu sertifika ile az tehlikeli işyerlerinde görev yapılabiliyor. (C) tipi sertifika ile 4 yılı tamamlayan uzman, bu kez yeniden sınava girerek (B) tipi sertifika alabiliyor. 3 yıllık çalışmanın ardından ise yine sınavda başarılı olmak şartıyla (A) sınıfı sertifika alarak çok tehlikeli olarak tanımlanan işyerlerinde çalışma hakkı kazanılıyor. Bu düzenlemeye göre bir gıda mühendisinin, yedi yıllık hizmetin ardından (A) tipi sertifika alarak bir maden ocağında çalışması mümkün. Hatta bir maden ocağında iş güvenliği uzmanı olmak için mühendis olmak dahi gerekmiyor.

Tasarının yasalaştığı dönemde yeterli iş güvenliği uzmanı olmaması nedeniyle yürürlüğe giriş tarihi ertelenirken, o tarihe kadar iş güvenliği uzmanı olarak çalışanlara da ayrıcalık tanındı. Yasanın çıkmasının ardından bir yıllık süre içerisinde ikişer sınav hakkı tanınan uzmanlar, gerekli sınavlarda başarılı olmaları halinde yedi yıllık süreyi beklemeden (A) sınıfı sertifika sahibi olabildiler.

Uzmanlar tekniği bilmiyor

İş Güvenliği uzmanı olmak isteyenlerin girdiği sınavlarda sorulan sorular ise tümüyle şartname ile ilgili. Hangi alanda çalışacakları belirsiz olduğu için alana yönelik teknik bilgi ve pratik yapma imkânı bulunmuyor. (A) sınıfı sertifika ile ‘çok tehlikeli’ olarak nitelendirilen bir işyerinde çalışmaya başlayan uzman, ancak zaman içerisinde teknik bilgi sahibi olabiliyor.

Elbette tüm işyerleri bu durumda değil. Ancak uygulama tümüyle işyeri sahibinin iyi niyetine bırakılmış durumda. Birçok uzman, iş bulma pahasına hukuksal sorumluluğun altına girebiliyor. Birçok uzman ise sadece imza yetkisi karşılığında işverenlerle anlaşarak, işyerine dahi uğramayabiliyor.