Tetikçisi sigara

Akciğer içindeki hava yollarının tıkanmasıyla gelişen ve hastanın nefes alıp vermesini zorlaştıran Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), tüm ölümlerin yüzde 5.5’inden sorumlu. Yılda 2.9 milyon ölüme neden olan, tüm dünyada 3. ölüm nedeni olarak gösterilen hastalığın Türkiye’de 5 milyon kişiyi etkilediği tahmin ediliyor. Avrupa Alerji Derneği Astım Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alberto Papi, KOAH’ın alevlenmesindeki en büyük risk faktörünün sigara kullanımı olduğunu vurguladı. Geçen günlerde Türkiye’ye gelen İtalya Ferrera Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı ve Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı ve Avrupa Solunum Derneği (ERS) Enfeksiyon Grubu Sekreteri Prof. Papi, KOAH’a ilişkin sorularımızı yanıtladı.

‘Kadınlarda daha fazla’

- KOAH’ın sebepleri nelerdir?

Yapılan çalışmalara baktığımızda şu ana kadar elde edilen sonuçlarda KOAH alevlenmelerindeki en büyük risk faktörünün sigara kullanımı olduğunu görüyoruz. Sigara KOAH’ın bilinen en önemli risk faktörlerinden ve en fazla üzerinde çalışılan konu. Tedavi için de aynı şey geçerli. KOAH hızı sigara kullanım oranıyla son derece paralel seyrediyor. Genel nüfusta yüzde 11 ile yüzde 12 oranında görülüyor. 65 yaşın üzerinde ise yüzde 20 civarında seyrediyor. KOAH, sigara kullanımı nedeniyle kadınlarda daha fazla görülüyor. Türkiye’deki en önemli tetikleyici unsur ise sigara ve tütün ürünleri. Örneğin Hindistan’da ve Çin’de, hastaların yüzde 25’inde KOAH gelişmesinin sebebi sigara değil. O yüzden acaba aynı hastalık mı yoksa farklı bir şeye maruz kaldıkları için mi KOAH’a yakalanıyorlar diye düşünüyoruz. Bu ülkelerde insanlar genelde biyoyakıt dumanına ya da yemek yaparken havalandırma olmadığı için ocak dumanına maruz kalıyorlar. Bunun sonucunda ortaya çıkan ise KOAH’a benzeyen bir hastalık ama belki de değil. Bu konu hiç detaylı olarak incelenmedi.

- KOAH’lılar tamamen iyileşebiliyor mu?

Astımlı hastaların büyük bölümünü hastalıktan kurtarabiliriz. Ancak KOAH farklıdır. O yüzden hedef; tedaviyi optimize etmek, alevlenme ve semptomları azaltmak, klinik olayları azaltırken yaşam kalitesini arttırmaktadır. Tedavi ederken alevlenmeleri azaltmamız, ölümcül olan akut olayların önüne geçmemiz gerekiyor. 

- Kadınlarda sigara içme sıklığının artıyor...

Kadınlarda sigara kullanımıyla ilgili hastalıklarda da bir artış var. Bunun dışında tabii endokrinolojik sebepler de olabilir. Örneğin kadınlar bir şekilde sigaranın olumsuz etkilerine karşı daha duyarlı olabilir. Ayrıca yemek yaparken havalandırma yoksa maruz kaldıkları duman sebebiyle de KOAH’a yakalanabiliyor ve bu durumun söz konusu olduğu özellikle azgelişmiş toplumlarda KOAH sıklığında bir artış görüyoruz.

- Hastaların temel yakınmaları nelerdir?

Hastalar sigara kullandıkları için balgam ve öksürük gibi sigaraya bağlı şikâyetleri oluyor. Sonrasında ise nefes darlığı gelişiyor. Hastalar nefes darlığı yüzünden günlük aktivitelerini yapamaz hale geliyor. Bu nedenle teşhiste genellikle çok geç kalınıyor. Sigara içen kişi öksürüğü normal karşılıyor ancak öksürük aynı zamanda KOAH’ın da birincil semptomlarından biri. Hastalar doktora başvurduklarında genelde komplikasyon halihazırda başlamış, nefes sorunları ve nefes darlığı ciddi anlamda ilerlemiş oluyor.

‘Erken tedavi çok önemli’

- Erken teşhis ve tedaviyi hemen başlatmak tam iyileşme şansını arttırır mı?

Tedaviye kesinlikle erken başlamamız gerekiyor çünkü ne kadar erken olursa başarı şansı o kadar artıyor. Tabii bir diğer önemli nokta da hastalığın bulunması ve teşhis konulması. Risk faktörleri olan ve sigara içen kişilerde hekimlerin hemen KOAH’tan kuşkulanması ve semptomlara bu gözle bakması, gerekli tetkikleri yapması, akciğer fonksiyon testleri ve spirometri yapılması gerekiyor.