Hakaretin yolları nereye çıkar?

1.Öncelikle bilmemiz gereken şey, sosyal medya kullanıcısı hakları diye ayrı bir kategori olmadığı. Bu alandaki haklarımızın çerçevesi anayasa ve İnsan Hakları Bildirgesi tarafından şekilleniyor. İnternet ve özellikle sosyal medya alanında en çok ihtiyaç duyduğumuz ve üzerinde tartıştığımız hak ise ifade özgürlüğü hakkı. Güneli&Koç Hukuk Bürosu'nun kurucu avukatlarından Nihan Güneli, günlük hayatta ceza almamak için nasıl hareket ediyorsak internet ortamında da bu şekilde davrandığımız sürece herhangi bir nedenden ötürü cezalandırılamayacağımızı söylüyor. 

2. Oldu da birine hakaret ettiniz, ya da birisi sizin hakaret ettiğinizi düşünüyor. Bu durumda bir vatandaş, şu kişi bana ya da herhangi birine hakaret etti diyerek savcılığa başvuruyor. Savcılık da hakaret konusundaki kararını verip davayı açıyor. Davanın açılabilmesi için gerekli diğer bir unsur ise kimliğinizin tespit edilmesi. Tespit için çeşitli yollar var. Örneğin, her ne kadar inkar etse de, Facebook'un devletlere IP adresi verdiği bilinen bir gerçek. Nihan Güneli, kişi hesabında gerçek adını kullanıyorsa ya da Twitter'ını Facebook'la bağlantılı olarak kullanıyorsa, polis tarafından kimliğinin tespit edilebileceğini belirtiyor; ancak bunun usulen uygun olmadığı ve suça konu yazıyı yazanın gerçekten o kişi olup olmadığının kanıtlanması gerektiğinin altını çiziyor. Kısacası Facebook hesabınız Twitter’ınıza bağlıysa dikkat! 

3. Sosyal medya üzerinden gerçekleşen hakaret davalarında TCK’nın 125. maddesi esas alınıyor ve bu maddede hakaret için belirtilen üst sınır iki yıl. Bu ceza da genelde iyi hal, pişmanlık gibi durumlar göz önünde bulundurularak düşürülüyor ve para cezasına çevrilebiliyor. Yrd. Doç. Dr. Kerem Altıparmak sadece hakaretten hapis yatma ihtimalinin düşük olduğunu belirtiyor. 

4. Ancak hakaret edilen kişi cumhurbaşkanı olursa cezanın şekli değişiyor. Kerem Altıparmak cumhurbaşkanına hakaret suçunun ayrı bir düzenlemesi olduğunu ve bu davalarda davalının dört yıla kadar hapisle yargılandığını söylüyor.

5. Hakaret edilen kişi cumhurbaşkanı değil ama kamu görevlisiyse işler yine bir miktar karışıyor. Kamu görevlisine karşı suçun, kişinin görevi nedeniyle işlenmesi de ağırlaştırıcı sebep. Bu durumda da alt sınırı üç ay olan hakaret suçunda bir yıldan aşağı ceza verilemez deniyor. Tüm belediye başkanları, bakanlar ve diğer kamu görevlilerine ilişkin hakaret davaları bu hükümden görülüyor.

6. Devlet görevlilerine yönelik davalarda bu şekilde davranan yargı, başka durumlarda aynı hassasiyeti göstermeyebiliyor. Örneğin ateistlere yöneltilen pek çok hakaret, yargı tarafından suç olarak görülmüyor. Bu sebeple de söylediklerinizin hakaret olarak algılanmasında dönemin siyasi ve sosyal koşulları da önemli bir rol oynuyor. 

7. Son yıllarda sosyal medyada hakaret suçundan açılan davaların hem sayısı hem de medyada görünürlüğü artıyor. Genellikle para cezası ya da cezanın ertelenmesiyle sonuçlanan bu davaları, "nasıl olsa hapis yatmayacağım" düşüncesiyle takip etmemek ise davanızın içeriğine göre başınıza bela açabilir. Hele bir de davalı olduğunuz kişi devlet ya da hükümet görevlisi ise davayı takip etmemek demek para cezası ödemeyi kesin olarak kabul etmiş olduğunuz anlamına geliyor.

Erdoğan'a hakaretten ceza alanlar ve yargılananlar

1. Gazeteci Yaşar Elma, Facebook hesabından Tayyip Erdoğan’a ait olduğu önce sürülen diploma ile altındaki metnin yer aldığı bir paylaşımı beğendi ve paylaştı. Bir başkasının mesajını paylaşmış olmasına rağmen "kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret" kapsamında 1 yıl 11 ay 10 gün hapis cezasına çarptırıldı. Bu davayla paylaşımın paylaşımı da suç kapsamına girmiş oldu. 

 2. Adana'da gazetecilik yapan Mine Bekiroğlu hakkında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a Başbakanlığı döneminde Facebook üzerinden hakaret ettiği gerekçesiyle 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme iyi halden cezayı 5 aya düşürürken hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verdi. 

3. Manken Merve Büyüksaraç, yine Başbakanlık döneminde Erdoğan'a Instagram üzerinden hakaret ettiği gerekçesiyle 1 yıl 2 ay hapis cezasıyla karşı karşıya. 

4. Oyuncu Gonca Vuslateri, Twitter'da Erdoğan ile ilgili paylaştığı bir karikatürden dolayı 1 yıldan 2 yıla kadar hapis istemiyle karşı karşıya. 

5. Gezi Eylemleri sırasında Twitter ve Facebook üzerinden yaptığı paylaşımlarda Erdoğan'a hakaret ettiği iddia edilen 22 yaşındaki Yarkın Atay 7 bin 80 lira para cezasına çarptırıldı. Atay 5 yıl içerisinde suç işlemezse, parayı ödemesine gerek kalmayacak ve suç sicilinden silinecek. 

6. 2014 yılında, Karaman Valiliği, Vali Yardımcısı Mustafa Sarıkaya'yı, Twitter'da "içiYORUM" adlı hesabı aracılığıyla Erdoğan'a hakaret içeren mesajlar paylaştığı gerekçesiyle görevinden uzaklaştırdı. 

7. Zonguldak'ta yaşayan PTT memuru İbrahim Damatoğlu, Facebook sayfasında Erdoğan ve hükümet aleyhine basında yer alan haber ve karikatürleri paylaştığı için idari soruşturma sonucu maaş kesintisi ve kademe ilerlememe cezalarına çarptırıldı. Ayrıca yargı tarafından 6 bin 80 lira para cezası verildi. Hükmün açıklanması geri bırakıldı. 

8. 20 Eylül 2012'de Twitter üzerinden Erdoğan'a hakaret ettiği iddiasıyla yargılanan Önder Aytaç 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. Daha önce de aynı suçtan ceza aldığı için para cezasına çevirme ya da hükmün açıklanmasını geri bırakma gibi seçenekler uygulanmadı; ancak Aytaç'ın cezası şartlı olarak bir yıl ertelendi.