Özel ırk olarak tescillenen Kangal köpekleri nasıl beslenmeli?

Kangal, Türkiye’de ve özellikle Anadolu’da en çok sevilen hayvanların başında geliyor. Dünyada da çeşitli isimler ile anılan Kangal köpekleri, FCI (Uluslararası Köpek Bilimi Federasyonu) tarafından ‘Kangal’ adı altında özel bir ırk olarak kabul edildi. Peki yüzyıllar boyunca Anadolu insanını kırsalda koruyan ve sürüleri vahşi hayvanlardan korumak için çobanlara eşlik eden bir köpek ırkı olan kangallar nasıl beslenmeli? Kangalların bakımı nasıl olmalı? Cesareti dünyaya yayılan ve varlığı Babiller zamanından beri bilinen kangallar hakkında merak edilen soruların cevaplarını sizin için derledik.

KANGAL KÖPEĞİNİN TARİHÇESİ

Anadolu insanının gözdesi olan ve yüzyıllar boyu çobanın sürüsünü kötü niyetli kimselerden ve vahşi hayvanlardan korumuş bir köpek ırkı olan kangal köpeğinin varlığı, Babiller zamanından beri biliniyor. Savaş köpeği olarak da kullanılan kangallardan, at ve aslan avında da yararlanılıyor. Kangal köpekleri, çeşitli arkeolojik kayıtlarda, Osmanlı İmparatorluğu dönemi arşivlerinde ve Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde varlığı kanıtlanan hayvanlar arasında yer alıyor.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde pedigrili bir şekilde yetiştirilen kangal köpeği, ayrıca çoban köpeği olarak kullanılıyor. Osmanlı'nın parçalanmasından sonra pedigrili çoban köpeği yetiştiriciliği de yavaş yavaş kaybolan meslekler arasında yerini almıştır. Kangalın kökeninin Sivas ili Kangal ilçesinden geldiği bilinmesine karşın; Yozgat, Kayseri, Çorum, Tokat, Erzurum ve Erzincan'da da saf kanlarına rastlanabiliyor. Ancak birinci derecede saf Kangal çoban köpeği Sivas veya özellikle Kangal ilçesinde bulunuyor.

KANGAL KÖPEĞİNİN YAPISI

Yapısı aslanı andıran kangalların en önemli özelliği kıvrımlı ve yukarı doğru kalkık ve halka biçimindeki görüntüsüdür. Kangalların kuyruklarının yukarı doğru kıvrımlı olması ve çok devirli olması üstün özellik sayılır. Kangallarda çene kalın ve güçlü, dişler çok iridir. Çene ve burun orta uzunlukta, burun kısmı küt, kulaklar düşük ve büyükçe, yavru iken düz, ergenleşince dalgalı, orta boy üçgen şeklinde uçları yuvarlak kafasına yapışık ve sarkık görünümündedir. 

Boyun hafifçe eğik, güçlü ve adaleli, kısa ve kalın ense başa yakın genişliktedir. Gövde kirli beyaz ile grinin açık veya koyu tonlarındadır. Bacaklar oldukça kalındır, fakat ön bacaklar kadar güçlü değildir. Kangallar dövüşürken ön bacaklarını kullanır. Ayaklar iri yapılı ve kuvvetli, parmaklar bombeli ve siyahtır. Post, sık ve kısadır. Yoğun tüy yapısına sahiptir. Vücut rengi bozdan çelik rengine kadar değişiklik gösterir. Yüzünde Kangal beni veya benleri ile üst damağındaki siyah leke Kangalın soy saflığının garantisidir. 

Bedensel ölçüleri şu şekildedir: (Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre)

Vücut ağırlığı özel, bakımlı ve yetişkin Kangallar:

Erkekler: 100 kg

Dişiler: 75 kg

Kırsal alanlardaki yetişkin Kangallar:

Erkekler: 50-75 kg

Dişiler: 40-60 kg

Düşey boy:

Erkekler : 75-90 cm.

Dişiler: 70-80 cm.

Özel bakımlı yetişkin erkek 100 cm'yi geçebilir. Beden uzunluğu, boy uzunluğundan 0–15 cm daha azdır.

KARAKTERİ

Kangal köpekleri küçümsenmeyecek derecede zekâya, çok alıngan ve hassas bir ruh yapısına sahiptir. Çok cesur, kuvvetli, çevik ve hızlı koşan bir hayvandır. Verilen görevi canı pahasına da olsa yapar. Sevinçlerini ve hüzünlerini kolayca belli ederler. Sertlik ve yumuşaklık ifade eden sözleri iyi anlarlar ve övüldüklerini ve yerildiklerini bilirler. İyi niyetli ve kötü niyetli kişileri hemen anlarlar. Sevdikleri kişileri çok kıskanırlar. Çocuk ve kadınlara karşı ise oldukça uysaldırlar.

KANGAL KÖPEKLERİ NASIL BESLENMELİ? 

Kangallar nasıl beslenmeli? Kangal besleyenler nelere dikkat etmeli? Kangalların bakımı nasıl olmalı? Veteriner Hekim M. Özgür Şimşek yanıtladı.

Büyük ırk köpeklerin bakımında ne gibi zorluklar vardır? Genel ihtiyaçları nelerdir?

Büyük ırklar, küçük ırkların aksine apartman dairesi, çok katlı evlerde bakılması daha zor köpeklerdir. Günlük antrenman ihtiyaçları, diğer canlılarla sosyalleşme ihtiyaçları, kas ve iskelet sağlığı açısından tempolu uzun yürüyüşler önemlidir. Ayrıca küçük ırklara nazaran sokakta (özellikle köpekleri tanımayanlar tarafından) insanların korkup kaçması, sokak köpeklerinin büyük ırkları tehdit olarak algılaması ve saldırması gibi belli başlı zorluklar sıralanabilir. Bunun yanında bir yere götürmek gerektiğinde toplu taşıma araçları, ticari taksi gibi olanaklarda oldukça kısıtlıdır. Genelde köpeğinizin sığacağı büyüklükte bir özel aracınız olmalı.

Kangallar nasıl beslenmeli? Nelere ağırlık verilmeli? 

Sadece kangal ırkı değil tüm hızlı büyüyen ve dev ırklarda gelişme çağında beslenme çok önemlidir. Köpekler Carnivor (etçil) ile Omnivor (hepçil) arasındadır. Dolayısı ile protein ağırlıklı ancak dengeli bir diyetle beslemek gerekir.

Hatalı beslenmeler sonucu "O" bacaklılık ya da "X" bacaklılık gibi anguler deformiteler şekillenebilir. Dev ırklarda özellikle uzun kemiklerde yer alan büyüme plakları 18 veya 20 ay boyunca kapanmayabilir. Bu sebeple bu ırk köpeklerde 18 aylık yaşa kadar iyi kalitede dengeli bir mama ile beslenmesi önerilmektedir. Kesinlikle Hekim kontrolü dışında kalsiyum, fosfor gibi takviyeler kullanılmamalıdır.

Kangalların beslenmesi; dişisi, erkeği, yavrusu olarak farklılık gösterir mi? 

Yavrularda beslenme özellikle önemlidir. Tüm memeliler gibi köpeklerde de doğumu takip eden ilk 24 saat içinde gelen süt (ağız sütü, kolostrum) köpeğin sonraki dönemleri için hayati önem taşır ve içinde immun sistem için olmazsa olmaz elementler bulunmaktadır. Mevcut Bilim ile kolostrumu kopyalayabilmiş değiliz. Bu sebeple doğumu takip eden en az 45-60 gün boyunca anne sütü çok önemlidir. Sütten kesilen yavrular dişlerinin çıkmasıyla beraber ‘iri ırk yavru’ mamasına geçmelidir (Puppy Large Breed). İlk 3 ay günde 4 defa, sonra 6. aya kadar günde 3 defa, 6-18. ay arasında günde 2 defa, 18. aydan sonra ise günde 1 defa beslenmelidir.

Anne ise gebelik ve laktasyon süresince mutlaka Yüksek protein ve yüksek yağ içeren tercihen ‘iri ırk anne köpek maması’ (Large Breed Mother Dog Food) ya da iri ırk yavru maması (Puppy Large Breed) ile beslenmeli, ilk 48 saatte ani kalsiyum düşmesine bağlı oluşabilecek komplikasyonların önüne geçilmelidir.

18 aydan büyük dişi ve erkek kangallara ‘yetişkin iri ırk köpek maması’ (Adult Large Breed) verilmelidir. Son yıllarda tüm yaşam evrelerinde (All Life Stage Dog Food) verilebilen özel mamaların piyasaya çıkması ile yavru, anne, baba ve küçük / büyük ırkların beraber yaşadığı evlerde köpek sahiplerine kolaylık sağladığı da unutulmamalıdır.

‘Yal’ nedir? Kangalları "yal" ile beslemek doğru bir tercih mi? 

Yal, arpa ununun su ve tuz ile karıştırılması ardından kaynatılması sonucunda elde edilen ve daha çok Anadolu’da büyükbaşların beslenmesinde kullanılan bir çeşit karışımdır. Tok tutması için verilen yal, ancak günlük diyetinin yanında verilmelidir. Sadece arpa unu ile beslenen bir köpekte beslenme hastalıkları kaçınılmazdır. Günlük ihtiyacı olan hayvansal proteini süt, yumurta balık ya da kırmızı/beyaz etten alması gerekmektedir. Ticari mamalarda bu elementler tam ve dengeli bir biçimde mevcuttur.

Kangalların bakımı genel olarak nasıl olmalı? 

Sık bir tüy yapısına sahip olan Kangal ırkının haftada en az bir defa taranması gerekmektedir. Her gün gözler, kulaklar ve ağız; akıntı, koku, renk değişimi gibi belirtilere karşı kontrol edilmelidir. Sık sık yürüyüş yapmayan Kangalların tırnakları da her hafta kontrol edilmelidir. Ayda 2 defadan fazla yıkamak deri ve tüy sağlığı açısından olumsuz etkiler doğuracağından, ihtiyaç olmadıkça yıkamaktan kaçınılmalıdır.

Kangallar nasıl eğitilmeli? Nelere dikkat edilmeli? 

Asi, dikbaşlı ancak kendi ailesine karşı oldukça sevecen ve korumacı olan Kangal, doğuştan gelen bir alan koruma ve çoban köpeğidir. Genetik mirası onu mükemmel bir sürü köpeği yapmıştır, ancak şehir hayatında ihtiyaç duyulan "temel itaat" eğitimi için mutlaka bir profesyonelden destek alınmasını öneririm. Köpek eğitiminde asıl önemli nokta sabır ve köpeğin yapabileceği kadarının istenmesidir. Unutulmamalıdır ki Kangal özgür bir köpektir.

Kangalların ortalama bir yaşam süresi var mı? 

Tüm dünyada canlıların ortalama yaşam süreleri önceki yüzyıla kıyasla neredeyse 2 katına çıkmıştır. Kangal ırkı için de aynı şey söz konusudur. Antibiyotiğin keşfi, ölümcül hastalıklara karşı aşılama imkanı ve iyi bakım; Kangal ırkının eskiden kitaplarda yazan 7-10 yıl ortalama ömrünü, neredeyse 15 yılın üzerine çıkarabilmiştir.