Yeşil bina tasarım ve inşaat ölçütleri

Kuşkusuz yeşil bina olmanın ölçümleme ve belgelendirilme dizgeleri var: Leed sertifikası (ABD), Bream sertifikası (İngiliz), Casbee sertifikası (Japonya) vd.

Turkeco Ltd., Kadıköy Belediyesi için bir yeşil bina ölçütleri kılavuzu tasarlamış. Kılavuzdaki ana başlıklar şöyle:

Entegre yeşil proje yönetimi: entegre tasarım, inşaat esnası çevresel kontroller, inşaat esnası atık yönetimi, gürültü kirliliği, inovasyon.

Sürdürülebilir arazi: arazi seçimi, yapılaşma yoğunluğu, arazinin yeniden kullanımı, toplumsal donatılara yakınlık, afet riski.

Su verimliliği: su tüketimini azaltma, su kayıplarını önleme, atıksu arıtma ve değerlendirme, yüzeysel su akışı.

Enerji verimliliği: enerji performansı, yenilenebilir enerji kullanımı, dış aydınlatma, işletmeye alma, enerji verimli ev aletleri, asansörler.

İç çevre kalitesi: ısıl konfor, gün ışığından yararlanma, iç aydınlatma, taze hava, kirleticilerin kontrolü.

Malzeme ve kaynaklar: çevre dostu malzeme kullanımı, malzemenin yeniden kullanımı, yerel malzeme kullanımı, dayanıklı malzeme, mevcut bina elemanlarından yararlanılması.

Sosyal yaşam: evrensel ve kapsayıcı tasarım, güvenlik, spor ve dinlenme alanları, sanat, ulaşım, otopark alanı.

İşletme ve bakım: atıkların yerinde ayrılması ve kullanıcı erişimi, atık teknolojileri, bina kullanım ve bakım kılavuzu, tüketim değerlerinin takibi.

Bu başlıklarda kısa bir gezinti yapalım.

Yeşil bina tasarımı ve yapımı bütünleşik (entegre) biçimde ele alınmalıdır. Arazi seçiminde yeşil olmayan bir davranışa girilmemelidir. İnşaat sürecinde şantiye çevresel etkileri, topraktan suya, havadan görsel çevre ve gürültüye dek kontrole tabi tutulmalıdır. İnşaat atıklarının (hafriyat, plastik ve hatta tehlikeli atıklar vd.) uygun bir yönetimle çevreye zarar verecek biçimde alıcı ortama verilmesi engellenmelidir. İnşaat süresince sürdürülebilirliğe hizmet edecek biçimde yeşil yenilikçi projelere odaklanılmalıdır, örnekse yeşil çatı sistemleri gibi.Alt yapısı bulunmayan alanlar yeğlenmemeli, bulunanlarda ise bina ve nüfus yoğunluk sınırları dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda doğal alanların yapılaşmaya açılması yerine arazinin yeniden kullanımı esas alınmalıdır. Binanın okul, hastane gibi toplumsal donatılara yürüyüş yoluyla 500 m. den uzak olmamasına özen gösterilmelidir. Afet riski her konuda bir karar bileşeni olmalıdır.Hem su hem enerji verimliliği çevre yönetiminde kullanılan 5R ilkesine (Reuse, Reject, Reduce, React, Recycle) uygun ele alınmalıdır. Enerjide yenilenebilir enerji kaynaklarına odaklanma esas alınmalı, bina enerji başarımı için enerji modellemesi (BEP-TR) yapılmalıdır.İç çevre kalitesinde ısıl konfor EN 7730 standardına uygun yapılmalı, gün ışığından yararlanma simülasyonlarına önem verilmeli, hava bağlamında hem doğal hem mekanik havalandırma ele alınmalı, iç mekan malzemelerinden kaynaklanacak kirleticiler kontrol atında tutulmalı. Binalardaki akustik ve çevresel gürültünün yalıtımı da önemli.Seçilecek malzemeler çevre dostu etiketli olmalı ve 5R ilkesi de unutulmamalı. Malzemenin dayanıklılığına bakılmalı, yerel malzeme kullanılırken kalitesizlik tuzağına düşülmemeli, yenileme projelerinde mevcut bina elemanlarından yararlanılmalı.Sürdürülebilirliğin sosyal ve iktisadi boyutlarında yeşil binanın hem sosyal yaşam bağlamında, hem de işletme ve bakım bağlamında ölçütleri de var. Engellilerin, yaşlıların ve çocukların kullanım değerini düşürmemeli bir yeşil bina. Binanın hem çevresi, hem içi güvenli olmalı; bina spor ve sanat tesislerine yakın olmalıdır. Otopark alanı en uygun düzeyde tutulmalı. İşletme ve bakım bağlamında atık yönetimi 5R ilkesine uygun olarak yapılmalı, kimi ilk aşama işlemleri için gereçler alınmalı ve düzenler kurulmalıdır. Düzeltici bakımdan çok koruyucu-önleyici bakıma önem verilmelidir.