Enver Aysever

‘Hilmi Yavuz ve Lirik Defterler...’

10 Şubat 2019 Pazar

1-Taksim’e çıkmaya başladığımdan beri, yeniden, haftanın üç günü; özlediğimi fark ettim Taksim’i. Sevgilinin yanında olup da, ona hasret çekmek var ya, bilmez gerçi onu sevgili! Bazen sevgili ilk gençliğin giysisine bürünür, çıkar karşısına insanın, garip hayaldir bu. Çaresiz kalır ya insan, düşünmek becerisi edinmiştir de, karşısındakine nasıl anlatacağını bilemez gördüklerini. Düşünce söze geçerken, ah Melih Cevdet’ten öğrendiydim, kendinden hiçbir şey aktarmaz söze. Şiir burada mı başlar? Ben ilkin şiire, şaire böyle mi mecbur kaldım; -buna mecburiyet mi denir?-
Herkes bir zaman “günce” tutmaya niyet eder, tarih yazılırken yarım günceden sayfaları birleştirmek gerek. Kişi; kendi üstüne bilgi edinmek isterse, dönüp bakacağı defterleri olmalı. İlk gençlik defterlerime dönmek zor geliyor, bazen sevinçle bakıyorum satırlarıma. O nasıl yabancılık öyle! İlk gençlik izlerini sürmek güçtür, ne tanıdık gelir sana şimdi, ne de tam uzağına düşer! 19 yaşında yayımlandıydı ilk şiirim. Şimdi o dergi, sayfaları solmuş, bir bir düşüyor önüme, hayalimde...
Bir şairi tanımak, kaç kişiyi ilgilendirir ki?

2-Yıllar sonra, önümde yük gibi biriken şiirleri toplayıp, utanarak kitaba koyduğumda, hiç bu kadar cesur saymamıştım kendimi. “Bize Sağanak Aşk Lâzım”ı elime aldığımda, o ilk tanış olduğum şairi düşündüm. Gümüşsuyu’nda, yağmurlu İstanbul gününde, iki genç adam, uzun yoldan gelip Taksim’e, tuhaf heyecanla çaldıydık kapısını. “Zaman Şiirleri” ezberimdeydi. Hilmi Yavuz aralıktan bakıp, el etti, kitaplar arasında odada, sarhoş olmuş biçimde konuşmaya koyulduyduk. O ilk gençlikti işte, aradan neler aktı, geçti. “Zaman ben’dim. Ben şiiri bir ilkyaz gününden öğrendim” sanki benim dizelerimdi.
Taksim’de, özlerken Taksim’i kapıdan girdi şair. Kaç zaman sonra, ardı ardına rastlaşır olduk yeniden. Şairle kavgaya girer mi insan, o dizeler kimindir, şairin mi, yoksa benim mi? Şöyle yazmış olmalıyım günceye:
“Eğer şair/yazar kendine ihanet etmişse, ben neden ısrarla izini süreyim?”
Güç günlerden geçerken, elimizde ne kaldı ki? Gürültülü konuştuk, Türk kahvesi söyledi, ben çay içtim. “Okudun mu ‘Lirik Defterler’i” diye sordu.

3-“Elli Yaşa Buruk Günce”nin üçüncü yaşındayım. Elliye gelince sonlandıracağım. Sahi günce ne? Ayıklama işidir, neyi yazacağını, göreceğini bilme işidir. Üstat Salâh Birsel’in tezgâhından geçtik hepimiz. Okumanın lezzeti başkadır onu. Gürültülü bir adam hep bağırıyor, korkuyla, öfkeyle, tehditle. Bir halk bu gürültüden yorgun! Okumaya koyuldum “Lirik Defterler”i, hızla affettim içimde yeniden, tekrar Hilmi Yavuz’u. Şiirinin hatırı var bence, günceme sinen dizelerin anısı... “ilkgençlik arıları. Fatih’te, Kıztaşı’nda, Taş’ın tam karşısındaki Çiner Apt. 1.katın camında tan kızıllığı!
Hilmi Yavuz lise bitirme (ya da ‘olgunluk’) sınavına çalışmaktadır ve tam kızıllığının ayırdına varır, bir şiir anımsıyordur:

Şehir son uykularında
Ben ki hâlâ uykusuzum
Ey uzak yıldızlar
Ey petekleri içimdeki arı
Bilseniz
Her nasipten
Ve uzanan dudaktan
Mahrum yaşadığımı

Muzaffer Tayyip Uslu

İlkgençlik, ‘petekleri (onun) içinde’ olan arı’lardır. Daha oğul vermemişlerdir onlar. Bal, sonra, çok sonra, arılar ilkgençlik kovanını bırakıp gittiklerinde, evet, işte o zaman, ballar balı’na dönüşecektir...
Şiir, hüzünlü duruyordur; ama arıların, gelecekte hüznü bal eyleyeceklerini duyumsatan bir petek vardır; -dâimâ...

4-Teyzem oturuyordu Kıztaşı’nda, hafta sonu anneannemi alır, kalmaya giderdik ona. Ben kıvırcık saçlı, bir deri bir kemik çocuk, anneannemin bastonu ikimize pusula olurdu. Beş katı ağır ağır, “Ya Hıdır” diyerek tırmanırdık. Buz tutmuş sokaklardan geçer gelirdik, acaba pencereden içeri sızan yağmuru kimse işitti miydi benden başka? Yağmur dinlenir. Herkesin uzun uykusunda, tuhaf büyürdü annemin özlemi. Soğuk yatılı okul duvarları, neden hep renksizdir bilinmez. “Lirik Defterler” bu kez hafiften aralık kalmış kapağından fısıldar bana;
“kalbim, annemin sesiyle işlendi. Orhangazi’de o kocamış çınar ağacı, sanki odamın içindeyken, bana öyle gelirdi, gecedir, annem usulca, ipeksi hışırtılarla yaklaşır, belli belirsiz, ama dünyanın en güzel sesiyle, bana öyle gelirdi, ‘kalbinin üstüne yatma!’ derdi.
Yüzüm çınarın uğultusuna dönük, sol yanıma uzanmışken, kalbimin üzerine mi yatardım? Ama o değil, o tümceydi annemin çiçek işlemeli sesiyle bana kalbimi bildiren...
Kalbimi, orada, annemin sesinde keşfettim; -daha sonra, bir şiirimde söylemiştim, sevdalara sığmayan kalbim’i...
Annem, Arapça söylerdi o tümceyi: L’êt nevm alê... diye başlardı ve ‘kalb’ (elb) sonra gelirdi.
Kalbim, o seslerdi, annemim sesiyle işlenmiştir.”

5-Nietzsche’nin insanca, pek insanca adlı eserinden bir alıntı:
“İyi bir sanatçının veya düşünürün hayal gücü sürekli başarılı, az başarılı ve başarısız şeyler üretir. Onun zamanla çok bilenmiş ve deneyim kazanmış karar verme yeteneği karşı çıkar, istediğini seçer, seçtiklerini bir araya getirir. Beethoven’ın not defterlerinden öğrendiğimize göre beğenisini kazanan tüm melodileri toparlar ve birçok kez gözden geçirdikten sonra ayıklayıp en iyilerini seçermiş.”
Musil “Günlükler”in son satırlarını Denizli’de otel odamda okuyorum. “Ayıklama” becerisi en çok şiirde ihtiyaçtır! Yanına Lirik Defterler’den şu alıntıyı iliştirdim;
“Objesiz hayal etmeyi ancak şairler anlarlar. Edimin kendisini, objeden ayırmak onlara özgüdür.
Dahası, şairle şair olamayan arasına bir sınır çizmek gerekirse, sınır budur: Şairlerin hayal gücü, hayal edilen ya da edilebilen objelere bağımlı değildir; -hayal etme, objesiz bir edim olarak var olur şairlerde.”

6-Denizli’yi bilmiyorum. Zorunlu yolculuklar sıkar beni! Güzel insanların denk gelme olasılığı düşüktür, günce tutan biri bunu kayıt altına almalı mı? Kimselerin ilgilenmediği sorular değersiz değildir. Bir zaman, çocukluktan gençliğe yol alırken, ailenin haşarı oğlanlarından biri “felsefe” ile alay ederdi. Düşünceyle uğraşan alay konusudur bize ve şiirler...
Özal yılları... Ah nasıl onarılmaz yaradır o yıllar. Otel odasında aklımda çocukluğun Bağdat Caddesi! Özledim. Geçen gün adımlarken baktım da, o güzel çocukluk nerede? Sinemaya giderdim, arkadaşsız kaldığımda hayallerime tutunarak. Atlantik Sineması, Suadiye Sineması nerede?
Bellek kanar durur.
Eczacılara konuşma yaptım, güzel insanlara rastladım. Talihli bir gün! Başörtülü bir kadın, cesaretle, kim bilir aklında ne var idiyse, güçlükle sordu bana: “Üniversitede giyim kuşam konusunda ne düşünüyorsunuz” diye. Desem ona: “Alevilere zorla dayatılan dersleri, Müslüman olmayanların çektiklerini konuşsak bugün...” Artık İslamcılar iktidar! Yanlış olurdu elbette. Bu coğrafyada acılar hep yarıştı, “kısasa kısas” bize yakışmaz. Yanıtladım. Dostluk tohumu atıldı belki...
Akşam “Garson Şükrü”nün meyhanesinde ne çok selam verdim.
Sırasız, hayallerle karışarak aktı düşünceler.

7-“Lirik Defterler”i kapadım. Okuyacak Hilmi Yavuz biliyorum bu yazıyı. Hallettim ben içimde hesabı.
Telefon çaldı. “Bu Roman O Kız Okusun Diye Yazıldı”nın yeni baskısı çıkmış. Sevindim.
Yeni kitap haftaya rafta... Günce yayımlanıyor. Hep aynı tedirginlik!
“Bize Sağanak Aşk Lazım” yeniden yayımlanıyor. Bir daha şiir yazmayacağım.



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

İflas 25 Mart 2021

Günün Köşe Yazıları