PENCERE

Yurttaşlık Bilgisi

“Acayip” sözcüğü argoda çok tuttu, bu tutkudan yararlanarak diyelim ki:

“İmam nikâhı” konusunda kafalar “acayip” karı­şık!..

Medya karmakarışık!..

Cumhuriyet devriminin ortak kültüründeki en “ba­sit” bilgilerden yoksun bir topluma mı dönüşüyoruz?.. Kimi zaman yazılanları okuyup söylenenleri dinledik­çe insan “acayip” oluyor. Şimdi “imam nikâhı”na bir de “muta” eklendi. Neymiş? Erkeğin kurnazı, saf kız­lara “imam nikâhı” yerine “muta”yı yutturuyormuş...

Bak sen şu işe!..

“Türkiye Cumhuriyeti Devleti” toplumu 65 milyona ulaştı; öğrencilerin sayısı 15 milyonu aştı; yaklaşık ya­rım milyon öğretmenimizle bu hallere mi düşecek­tik?..

*

Algılanması gereken sıradan yurttaşlık bilgilerini anımsamak bu durumda kaçınılmaz sayılır:

1) İslamdan önce Arabistan’da kadın ‘mal’ gibiydi; evlilik adı verilen garip sözleşme, kızla değil, kızın erkek velisiyle yapılırdı; Müslümanlığın ilk döneminden sonra “Şafii” mezhebinde de bu yöntem süregeldi; Arabistan’da evliliğe ilişkin çoğu görenek, İslamda imam nikâhıyla kurulan düzene aktarıldı.

2) Evlilik İslamda dört kadınla sınırlandırıldı. Ancak şeriat hukukunda erkek “boş ol” dediği anda kadına yapacak iş kalmaz. İmam nikâhında kadın ikinci sınıf yaratıktır. İslamda bütün ayrıcalıklar “efendi” için ge­çerlidir. Bir köle, efendisi isterse evlenebilir. Evli kadın her durumda kocasına “itaat” ile yükümlüdür.

3) İslamda erkeğin karılarından gayrı cariyeleri de olabilir. Erkek, cariyesini nikâhsız olarak “istifraş” ede­bilir.

Ne demek o?..

“Yatağına alabilir” demek... Erkeğin yatağına aldığı cariyesine “müstefrişe” de­nir.

4) Türkiye’de 1923 Devrimi “Medeni Kanun” ile çağlar atladı; “Erken Cumhuriyet” döneminde kadını insan yerine koyan yasaların birbiri ardına hayata ge­çirilmesiyle Arabistan göreneklerinden kurtulduk. Me­deni Kanun -yeni adlandırmayla Yurttaşlar Yasası- ko­ca karşısında kadını görevde, yükümlülükte, malda, mülkte eşitliğe yakın bir düzeye getirdi; ama bu da yet­mez.

5) Kadın ‘Medeni Kanun’da yazılı haklarından da­ha ileri düzeyde özgürlüğün savaşımını veriyor; erkek­le tam eşitlik istiyor.

Çağımızın geleceğe bakışı nedir?

Bir tümcede vurgulanırsa: Hukuk devletinde kadın ve erkek yok; insan var.

(9 Ocak 1997 tarihli yazısı)