İlhan Selçuk

Sencil...

04 Nisan 1997 Cuma

PENCERE

İLHAN SELÇUK

Sencil...

Rahmetli Hasan Âli Ediz sık sık yinelerdi:

- İlhan, bildiğini sandığın şeyler için de sözlüğe başvuracaksın!.. Bellek unutur; kitap unutmaz!..

Kimi zaman kitap bile işe yaramıyor; geçenlerde başıma geldi; Erzurumlu İbrahim Hakkının Marifetnamesinden bir alıntı yapmıştım; kitap masanın üzerinde duruyor, ben yazarın ilk adını yanlış yazıyorum. Bizim okurlar tatlı beladır; ertesi günü telefonlar, fakslar çalışmaya başladı, düzeltme düzeltme üstüne..

*

Hasan Âlinin bir öğüdü daha vardı:

- Sözcükler üzerinde düşüneceksin!.. İlk elde aklına gelen sözcük yerli yerine oturmayabilir, daha iyisini arayacaksın; bulacaksın, olmazsa yaratmaya bakacaksın...

Ediz başından geçen tatlı bir olayı anlatırdı. Rusçadan çeviri yaparken bir deyişin karşılığını aramış, Osmanlıca gayri ihtiyâriyi bulmuş. Peki, gayri ihtiyârinin Türkçesi ne?.. Bulabilirsen bul!.. Günler geçiyor, sorunun çengeli Hasan Âlinin aklına takılıyor; yerken, içerken, yürürken, gezerken, aranıyor. Bir gün, tramvayın arka sahanlığında bağıra çağıra konuşan iki bıçkından biri:

- Ulan, demiş, istemeyerek herifi temizleyecektim!..

Hasan Âlinin kafasında bir kibrit çakmış:

İstemeyerek!..

Bir kibrit daha:

Elimde olmadan...

*

Önceki gün bir yazıda sencil sözcüğünü kullanırken içime kurt düştü, Sözlüğe bakayım dedim. O da ne?.. Bencilvar, sencil yok!.. Türkçe Sözlükte yok, Ali Püsküllüoğlunun sözlüklerinde yok!.. Ansiklopedik sözlüklerde yok!.. Oysa ben yıllardan beri sencili kullanıyorum; nasıl oluyor bu?.. Yanlış mı yapıyorum?.. Bencilin karşılıkları: Hodbin, hodgâm, egoist!.. Bencileyin benim gibi demek; sencileyinsözlüklerde var; ama, sencilsözlüklere girmemiş...

Oysa ne güzel sözcük!..

Sencil(diğerkâm) bundan sonra sözlüklere girebilir mi?..

Yaşamdan siliniyor sencillik, köşe dönmecilik ağır basıyor, insanımız bireyolmadan benciloluyor; bencillik bir yaşam felsefesi gibi günümüzün post-modemistdünya görüşüne işleniyor. Bencilliğin bir adım ötesi bencilikdeğil mi!.. Ben merkezlibakış açısı, bireycilik sayılıyor...

Ne büyük yanılgı!..

*

Özçıkarlarının ardına düşen insanların yaratacağı körgüdü pazarında, bireysel özgürlüklerin sağlanacağını ileri sürenlerin öngörüleri daha şimdiden fire vermeye başlamadı mı?

Sencillikten yanayım ben..

İnsanı insan yapan eğilimin özünde sencilliğin sımsıcak varoluşu etik güzelliğin de kaynağıdır.

Gelin sencilsözcüğünü Türkçe sözlüğe elbirliğiyle yazalım.

(4 Nisan 1997 tarihli yazısı)



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Patrikhanenin Sicili... 11 Haziran 2012
Mumcu'nun Saptamaları... 7 Haziran 2012

Günün Köşe Yazıları