Guney Afrika Cumhuriyeti'nin efsanevi Devlet Baskani Nelson Mandela 18 Temmuz'da 93. yasini kutladi.

Mandela’nın yaşamından kesitleri, kimi deneyimlerini bu sütunda da yeri geldikçe dile getiriyoruz. Bugün bir bütün olarak Mandela’nın yaşamını ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin (GAC) deneyimini paylaşalım.

20. yüzyılın “insanlık dışı” sistematik uygulamalarından 10 örnek verin deseler, bunlardan biri GAC’deki ırkçı baskıcı yönetim olurdu.

15. yüzyılda Portekizli denizcilerin Hindistan’a ulaşmak için çıktıkları yolculukta Afrika’nın en güneyindeki Ümit Burnu’nu keşfetmeleriyle bölgenin kaderi değişti. Daha sonra bulunan zengin altın rezervleri Hollandalıların yurt edinme duygusunu güçlendirdi. Bütün bunlar “doğal olarak” beraberinde iç savaşları getirdi. Amerika’ya köle ticaretinin de etkisiyle yerlilerin sayısı iyice azaldı. Altın madenleri daha fazla işgücü istiyordu. Derken Hindistan başta olmak üzere Asya’dan işçi getirildi.

Maden sahibi beyazlar, yerli siyahlar, Asya’dan gelen sarı ırk ülkenin bayrağını da etkileyen “gökkuşağını” oluşturdu.

Ancak bu yelpazede “düzen tutmak” çok da kolay değildi. Öyle ki; beyaz yönetim siyahların haklarını aramaması için okuma yazma öğrenmesini bile engelliyordu. Bir beyazın siyahı öldürmesi suç değildi. Bunlar, Afrikaner dilinde “ayrılık” anlamına gelen “apartheid” yönetiminin basit örnekleriydi.

Mandela işte bu gidişe hayır demek için mücadeleye girişti. 1951’de 33 yaşında Afrika Ulusal Kongresi’nin (ANC) Gençlik Birliği Başkanı’ydı. Ertesi yıl yönetim onu tüm siyasi eylemlerden yasaklı hale getirdi. Ama o sürdürdü. Yolun devamı cezaeviydi.

27 yıllık cezaevi yaşamının 18. yılında ANC’nin eylemlerini kınaması koşuluyla salıvermeyi önerdiler, reddetti.

***

Mandela Şubat 1990’da 72 yaşında serbest bırakıldığında aslında özgürlüğüne kavuşan apartheid yönetimiydi. İçte ve dışta öylesine baskı oluşmuştu ki daha fazla direnemezdi.

Madela’nın da asıl büyüklüğü bu aşamadan sonra başlar. 27 yılda bir gram kin, nefret biriktirmemişti. Tam tersine ülkesinde bu duyguların esiri yönetimin bir daha hiç olmamasını istiyordu.

1994 seçimlerine ANC’nin önderi olarak giren Mandela oyların yüzde 62’sini aldı, 257 sandalye kazandı. Beyazları temsil eden Ulusal Parti ise yüzde 20 oyla 82 sandalye elde etti.

Bu sonuçların dili açık: Mandela, hükümeti istediği gibi kurabilir, her türlü yasayı çıkarabilir.

O ne yaptı?

Beyazlara koalisyon önerdi.

Hükümeti birlikte kurdular. Geçmişin tüm ırkçı izlerini silmek başka türlü zor olurdu.

Büyük olmak için sadece büyük oy almak yetmiyor, aynı zamanda büyük düşünmek gerekiyor.

Bugün GAC, dünya sahnesinde sadece ekonomik büyüklüğüyle değil, demokrasisini ve iç barışını güçlendirmesiyle de söz sahibi.

Dilleri, dinleri, vücut renkleri ayrı insanlar aynı topraklar üzerinde “biz her şeyden önce insanız” deyip gerçek bir gökkuşağı oluşturdular.

***

Tıpkı dünkü “Sudan Bölününce” başlıklı yazımızda olduğu gibi bugün de Mandela’yı ve GAC’i anlatırken “kıssadan hisse” diye düşündük...

Bir köşe yazısı çerçevesi içinde daha fazla ayrıntılandırmak zor. İnanın, Mandela ve arkadaşlarının yargılandığı dönemdeki GAC yasaları ve mahkemeleri bugünkü Türkiye’ye çok yabancı değil!

Her şeyi bir yana bırakıp soralım:

Bugün yargı uygulamaları iç barışın güçlendiricisi mi, iç gerilimin arttırıcısı mı?

Mandela’nın 93. yaşını kutlarken, bizim de kin, nefret ve intikam duygusundan uzak kişilerce yönetileceğimiz günlerin uzak olmamasını dileyelim!