Türkel Minibaş

Doğalgaz 2009'un Korkulu Rüyası

06 Ocak 2009 Salı

Cep telefonlarınızın, bilgisayarınızın posta kutusuna gelen iyi niyet mesajlarının yerini çoktan borsa, döviz, faiz göstergeleri aldı. Sağlık, mutluluk, para ve aşk üzerine gönderilen iletiler mi? Açılmadan çöp kutusunu boyladı bile!

2009’un gelişini 2008in başından hatta 2000nin ilk yıllarından görenler, 2009un dileklerin gerçekleşmesi en zor yıl olduğunu da biliyorlardı. Ama bu köşenin yazarı da dahil olmak üzere son 7-8 yıldır sürekli toplumu köşelerinden uyarsalar da inandırıcı olmadılar. Hem de ABDdeki mortgage krizi tüm şiddetiyle ve alenen yaşanırken!

Ama, 2009un ne denli korkutucu bir yıl olacağı yılın ilk gününden ortaya çıktı. Rusyanın doğalgaz devi Gazprom yılın ilk gününden tokadını attı ve Gazprom, Ukrayna ile 2009 gaz satış fiyatında anlaşamayıp Ukraynanın doğalgazını kesince, 2009la ilgili tüm iyimser düşler tersine çevrildi.

Ne yazık ki, krizin Türkiyeyi teğet geçeceğini savunanlar Rusya ile Ukrayna arasındaki anlaşmazlığı hâlâ önemsemiyorlar. Hem de Türkiyenin doğalgazda dışa bağımlılığı sürmesine rağmen! Sadece Rusya ve İrana olan bağımlılık yüzde 81 civarındadır.

Malum, Gazprom dediğiniz sadece Rusyanın değil dünyanın da doğalgaz devlerinden. Eğer anlaşmazlık devam eder de Rusya Ukrayna üzerindeki baskısını devam ettirirse bundan etkilenecek ülkelerin içinde Türkiye de olacak. Her ne kadar Rusyadan alınan gazın tümü için böyle bir risk yoksa da Ukrayna üzerinden gelen 14 milyar metreküplük gazın riske girmesi göz ardı edilemeyecek bir olasılık.

Zira, bugün Ukraynayı 2 milyar dolar borcunu ödemediği için doğalgaz musluğunu kapatarak terbiye eden Rusya, yarın birçok siyasi sorunu da tehdit aracı olarak kullanabilir. Mevsimin kış olduğu düşünülürse bu tür anlaşmazlıkların bizim gibi ülkelere bedeli ağır olur.

Madalyonun Rusya yüzü bu, Ukrayna yüzünde ise Ukraynanın transit ücretlerini arttırma talebi var. 2010 yılına kadar geçerli anlaşmaya göre Rusya Ukrayna üzerinden gönderdiği doğalgaz için bu ülkeye 100 km. başına 1.60 dolar ödemekte ve transit ücretlerini daha fazla arttırmaya da yanaşmamakta.

Rusya ile Ukrayna arasındaki anlaşmazlığın çözümü kısa sürede mümkün gözükmemekte. Bu da Türkiyenin hem iç fiyat hem de doğalgaz arz politikasını yeniden düzenlemesi gerektiğini göstermekte! Özellikle de kış mevsiminde yani ısınma ve elektrik tüketiminin en yüksek olduğu aylarda olduğumuz düşünülürse!

Görünüşe bakılırsa, AKP hâlâ meselenin önemini kavramış değil. Anlaşmazlığı Rusya ile Ukrayna arasındaki ikili bir sorun gibi algılamakta. Dahası, kendini yerel seçim heyecanına kaptırdığı için doğalgaz fiyatlarında indirime giderek seçmen yakalama telaşında.

AKPnin doğalgaz fiyatlarında indirime gitmesini bugüne kadar uygulanan fiyatın yüksek bulunduğunun itirafı olarak algılamak mümkün. Bu durumda indirimden kaynaklanan farkın hangi kaynaklardan karşılanacağını sormak aptallık olur. Dahası, Rekabet Kurulunun BOTAŞ hakkında fiyat politikası nedeniyle rekabeti ihlal ettiği yönündeki şikâyeti reddetmesinin de bir anlamı kalmaz!

2008 doğalgaz zamları (%)

Konut Sanayi

Temmuz 16.88 18.77

Eylül 4.55 4.69

Kasım 22.5 22.0

Bugüne kadar uygulanan fiyatın şişme olmaması olasılığı ise gündeme seçime kadar ortaya çıkacak fiyat farkının nereden karşılanacağı sorusunu getirir ki IMF ile bu konuda nasıl anlaşıldığını, pazarlığın bedelini AKPli seçmenin çoğu bilmek isteyecektir.

AKP, büyük olasılıkla IMFyi BOTAŞın sıvı doğalgaz stoklamasıyla ikna etmeye çalışacak. IMF ne ölçüde ikna olur göreceğiz, ama 1973 petrol krizi sırasında Süleyman Demirel hükümetinin petrol fiyatlarındaki artışı bütçeden sübvansiye ederek tüketiciye yansıtmamasının doğurduğu bedeli, 24 Ocak-12 Eylülle nasıl ödediğimizi unutmayanlar için hiç de ikna edici olmayacak.

1980 kışını anımsatmayacak, ısınma ve her türlü aydınlanma sorunundan uzak bir yıl yaşamamız dileğiyle….

[email protected]

www.turkelminibas.net



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları


Günün Köşe Yazıları