Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Kıdem Tazminatı ve Hakların Törpülenmesi
Kayıt Dışılığı Özendirme: ‘Basitleşme’
\n\n\nHükümetin, Maliye Bakanlığı’nın, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın herkes tarafından bilinen temel amaçlarından biri de kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmek. Bu amaç, gerek parti programlarında, gerek bakanlık açıklamalarında, gerekse stratejik eylem planlarında sıklıkla ifade edilmekte.
\nAmaç ve niyet güzel, ama eylemler buna uygun mu? Bazı eylemler, bırakın kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmeyi, adeta kayıt dışılığı özendirici nitelikte. Örnek mi? Hemen açıklayalım.
\nGeçen günlerde çok önemli vergisel düzenlemeler yapan bir kanun yayımlandı. 6322 sayılı kanun. İşte bu kanun basitleşmeyi kolaylaştırdı.
\nEski düzenlemelere göre, gerçek usulde vergilendirilen bir vergi mükellefinin basit usule dönmesi mümkün değildi. İşte 6322 sayılı kanun basit usule dönüşü mümkün hale getirdi. Kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmenin birinci şartı her türlü götürü vergilemenin önüne geçmektir. Basit usulde vergilendirme ise bir tür götürü vergilendirmedir.
\nBasit usule tabi mükellefler;
\n- Kanuni defter, yani işletme defteri, yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri tutmazlar. Böylece kayıt dışılık körüklenir.
\n- Teslim ve hizmetlerinde KDV hesaplamazlar. Dolayısıyla KDV beyannamesi vermezler. Bunlardan mal veya hizmet alanlar, KDV indirimi yapamayacakları için belge talep etmeme yoluna gidebilirler. Böylece kayıt dışılık körüklenir.
\n- Yüklendikleri KDV’yi indirim konusu yapamazlar, bu nedenle mal ve hizmet alışlarında belge talep etmeme yoluna gidebilirler. Böylece kayıt dışılık körüklenir.
\n- Yaptıkları ödemelerden vergi kesintisi yapmazlar. Muhtasar beyanname vermezler. Böylece kayıt dışılık körüklenir.
\nYani, kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmenin birinci şartı her türlü götürü vergilemenin önüne geçmektir. Basit usulde vergilendirme bir tür götürü vergilendirmedir. İşte basit usule dönüşü sağlamak doğrudan kayıt dışılığı teşvik anlamına gelir.
\nÖte yandan, gerçek usulde vergilendirilirken basit usule dönebilmek için arka arkaya iki hesap dönemi iş hacminin Gelir Vergisi Kanunu’nun 48. maddede yazılı hadlerden düşük olması gerekmekte. Sırf basit usule dönebilmek için bazı mükellefler iş hacimlerini düşük gösterme gayreti içine girebilir. Belgesiz satış eğilimi yükselir ve bu da kayıt dışılığı körükler.
\nBasit usule dönüşü sağlayan 6322 sayılı yasanın gerekçesinde, bu düzenlemenin amacının küçük esnaf ve sanatkârı desteklemek olduğu belirtiliyor. Oysa ki kayıt dışılığın hiçbir zaman bir destek unsuru olarak düşünülmemesi gerekir. Aslında küçük esnaf ve sanatkâra o kadar fazla destek sağlanabilir ki…
\n6322 sayılı Kanun “basitleşmeyi” kolaylaştırdı. Oysa bizim “nitelikli” olmamızı sağlayacak düzenlemelere ihtiyacımız olduğu ise tartışılmaz.
\n\n\n\n\n\n
Kıdem Tazminatı Fonu’na ilişkin açıklanan taslağa dair tartışma sürüyor. Durumun netlikle ortaya konulmaması işçiyi endişeye sevk ediyor. Çalışma Bakanlığı ise işçilerin yüzde 92’sinin kıdem tazminatını alamadığı vurgusuyla yeni düzenlemeyi savunuyor. İyi incelendiğinde, “Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Kanun Taslağı”nın yeni ve farklı bir sistem getirdiği görülüyor.
\nBugüne kadar işverenler tarafından her bir çalışma yılı karşılığında 30 günlük brüt giydirilmiş ücret üzerinden kıdem tazminatı ödenirken, yeni sistem işverenler yerine bir kıdem tazminatı şirketi tarafından kıdem tazminatının ödenmesini öngörüyor. İşverenler, prim yükümlülükleri nedeniyle işçilerin ücretlerinden herhangi bir indirim veya kesinti yapamayacak.
\nTaslakla kıdem tazminatının; aylık olarak SGK bildirgesinde yer alan prim matrahı üzerinden yüzde 4 oranında kesilecek kıdem priminin takip eden ayın sonuna kadar Emeklilik Gözetim Merkezi’ne yatırılması düşünülüyor. Bu, işçinin özellikle de düşük maaşla çalışanın kıdem tazminatında yarı yarıya bir kayba işaret ediyor. Yani, 1000 lira brüt aylık ücret alan işçiye bugün her bir yıl için yine 1000 lira kıdem tazminatı ödenirken, yeni sistemde her bir yıl için 480 lira ödenecek.
\nTaslağa göre; bu hesaplardaki tutarlar Emeklilik Gözetim Merkezi aracılığıyla işveren tarafından seçilecek şirkete aktarılacak. Bireysel kıdem hesabındaki birikimlerin hangi yatırım aracında değerlendirileceğine işçi karar verecek. Tercih beyan edilmezse birikimler, asgari yüzde 40 oranında hazinenin ihraç ettiği kamu borçlanma araçları veya kira sertifikalarını içeren bir fonda değerlendirilecek. İşçi, iş değiştirdiğinde bireysel kıdem hesaplarını birleştirebilecek. İnternet üzerinden Bireysel Kıdem Hesabı’na yatırılan tutarlar, işverenlerin ödeme yapıp yapmadığı ve nemalandırılan tutarlar görülebilecek. İş sözleşmesi kıdem tazminatı almaya hak kazanmadan biterse işçi, tahakkuk eden prim ile tahsil edilen prim farkını ve bu farka ilişkin nema gelirini bireysel kıdem hesabına yatırılması şartıyla işvereninden talep edebilecek. Kıdem tazminatında, kıdem tazminatı sisteminin yürürlüğe gireceği tarihe kadar olan dönem için çalışanlar eski haklarını ölüm, fesih, emeklilik vb. şartlara göre alabilecek.
\nAncak, yeni sistemde eskiye ait haklar korunacak olsa da, yüzde 4 oranının getirilmesi halinde yeni dönemde düşük ücretliler açısından yarı yarıya hak kaybı kaçınılmaz olacak. Yeni sistemde bireysel kıdem hesabından para çekme hakkını ilk kez kullanabilmek için, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısını doldurmak şart. Ayrıca konut alırken de kıdem tazminatı çekilebilecek.
\n\n\nEMEKLİYKEN ÇALIŞANLARIN MAAŞINDA KESİNTİ OLUR MU?
\n\n\nDevlet hastanesinden emekli olan eşim, halen özel bir hastanede hemşire olarak çalışıyor. Emekli maaşından kesinti yapılıyor mudur? Ümit Oğuz
\nEmekli olduktan sonra işçi olarak sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenlerin emekli maaşlarından kesinti yapılmaz. Net emekli maaşını öğrenmek için SGK’ye dilekçe ile başvurabilirsiniz.
\n\n\nSORU - CEVAP
\n\n\nSorularınız için malicozum6ismmmo.org.tr adresine mail atabilirsiniz. Tüm sorular e-posta ile tek tek cevaplanacaktır.
\n\nYazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Tanrıkulu'ndan Diyarbakır iddiası: Kayyım atanacak mı?
- Akşener'den oy bölme tartışmalarına cevap!
- YURTTAŞLAR KABİNEYE ATEŞ PÜSKÜRDÜ!
- Ekonomik kriz tiyatronun yolunu unutturdu
- Yerel seçime son 5 gün
- Akşener Özel'in o sözlerini hatırlattı
- İmamoğlu önceki dönemi anlattı
- Mart ayı 1. Dönem Çocuk Meclisi toplandı
- İmamoğlu eşi Dilek İmamoğlu ile Vefa Bozacısı'na gitti
- Özel İYİ Partili ve AKP'li adayları yerden yere vurdu
En Çok Okunan Haberler
- Büyükşehirlerde başa baş seçim
- 'Mahremimizi ortaya saçıyor'
- 'Tutulma öncesi yiyecek, su, yakıt stoklayın!'
- '30 yıl sonra aynı yanlışın tekrarlanmaması için...'
- Erdoğan'dan 'emekli maaşı' açıklaması
- Özgür Özel'den 'anket' açıklaması!
- Bakliyat ve kuruyemiş devi iflas etti
- Emekliye promosyonda yeni gelişme!
- Ali Koç'tan Ankara hamlesi!
- Murat Kurum'dan şaşırtan vaat!