1968 Baharı (1)

11 Ağustos 2008 Pazartesi

ABDde, Başkan John F. Kennedynin 22 Kasım 1963 günü bir suikasta kurban gitmesinden sonra başkanlık koltuğuna oturan Lyndon Baines Johnson, Demokrat Partiden; İngiltere Başbakanı James Harold Wilson, İşçi Partili; Almanyada Hıristiyan Demokrat/Hıristiyan Sosyal Birlik ve Almanya Sosyaldemokrat Partisinin katılımıyla kurulan Büyük Koalisyon hükümetinin başı Şansölye Kurt Georg Kiesinger, Hıristiyan Demokrat; Fransada Başbakan George Pompidou, De Gaulle Yeni Demokrasi Birliğinden; İtalya Başbakanı Aldo Moro, Hıristiyan Demokrat; Süleyman Demirel Adalet Partisindendi.

Siyasal kişilikleri 2. Dünya Savaşı sonrası dünyaya egemen olan soğuk savaş döneminde biçimlenen ve sosyalist ülkeler ile Üçüncü Dünya ülkelerindeki bağımsızlık savaşlarını da Batı için tehlike olarak gören bu politikacıların ortak özellikleri antikomünist/muhafazakâr olmalarıydı. Amerika, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve Türkiyede gençlik, 1968 Baharını bu politikacıların iktidarları döneminde karşıladı.

***

Bu ülkelerin tümünde olayları tetikleyen, üniversite reformuna ilişkin talepler olduğu düşünülse de bu, buzdağının su yüzünde görünen bölümüydü. Her ülkede 68 Hareketi o ülkenin kendine özgü siyasal, ekonomik, kültürel koşullarına bağlı olarak ortaya çıkmıştı.

68 Hareketini küreselleştiren başlıca gelişme ise Amerika Birleşik Devletlerinin taraf olduğu ve giderek şiddetlenen Vietnam savaşıydı. Fransanın Vietnamda 1946 yılından beri sürdürdüğü sömürge savaşı, Fransız ordusunun 1954 yılında Dienbienphuda bozguna uğramasından sonra aynı yıl 21 Temmuz’da imzalanan Cenevre Antlaşması ile sona ermiş, Vietnam, Kuzey ve Güney olmak üzere 17. paralel sınır alınarak ikiye bölünmüştü. Kuzey ile birleşmeyi hedefleyen güneydeki Halk Kurtuluş Ordusunun (Vietkong) düzenli orduya kazandığı ilk başarılar üzerine Amerika Birleşik Devletleri Güney Vietnamı sahiplenerek ilk elde danışman adı altında 17 bin askerini ülkeye yerleştirdi. 1963 yılında bir darbeyle hükümet devrilerek iktidar askerlere geçti.

Vietkong ve Kuzey Vietnam birliklerinin baskısı altındaki Güney Vietnam’ın çöküşünü ancak ABDnin doğrudan müdahalesi engelleyebilirdi. ABDnin yardımıyla Güney Vietnam ordusunun kuvveti üç kat arttı. 1964’te ABD, komünist kuvvetlerin artan saldırılarına yanıt olarak Kuzey Vietnam’ı bombalamaya başladı. 1964’te Güney Vietnama gönderilen asker sayısının 23 bine, ertesi yılın sonunda 184 bine yükselmesi üzerine ABDdeki savaş karşıtı etkinliklerde de bir artış gerçekleşmişti.

ABDdeki savaş karşıtı eylemler, yürürlükteki ırk ayrımcılığına karşı uzun yıllardır süregelen gösterilerle buluşunca ülkede parlamento dışında ve düzene karşı önemli bir muhalefet ortaya çıkmıştı. İkisi de siyah olan Stokely Carmichael, Angela Davis gibi gençlik ve sivil yurttaşlık hareketi önderlerinin çağrıları Avrupa metropollerinin öğrenci kitlelerinde büyük yankı uyandırıyordu.

***

Vietnam direnişinin yanı sıra Güney Afrika ve Rodezyada ırk ayrımcılığına karşı yürütülen mücadele, Angola, Mozambik ve Burkina Fasonun bağımsızlık savaşları, Filistin halkının emperyalizme karşı direnişi, ABDye meydan okuyan Küba, Çindeki Kültür Devrimi dünya gençliği gibi Türkiyedeki gençliğin de ilgi odağı ve esin kaynağıydı.

Almanyada Rudi Dutschke, Fransada Daniel Cohn Bendit, İngilterede Tarık Ali gibi gençlik önderlerinin söylemleri birbirlerininkilerle olduğu gibi Türkiyedeki gençlik hareketinde öne çıkan Deniz Gezmişlerin, Mahir Çayanların söylemleriyle de örtüşüyordu.

Tam bağımsız ve gerçekten demokratik Türkiye, Türkiyedeki gençliğin ulusallığını, Bir, iki, üç Vietnam, Ernestoya bin selamda evrenselliğini yansıtan/simgeleyen sloganlardı.

Aynı coşkuyla dillendirilen bu sloganlar/söylemler, ulusal olmadan evrensel, evrensel olmadan ulusal olunamayacağını göstermesi açısından önemli bir örnektir.



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Veda 28 Eylül 2018

Günün Köşe Yazıları