İnsanoğlunun temel refleksi ‘bildiğim şeytan, bilmediğimden iyidir’ diye çalışır. Esasında ABD başkanlık seçiminde iki partili (iki aday daha vardı) dağılımı bırakırsak, bu denklem yıkıldı. Multimilyarder emlak-TV kralı Donald Trump, ırkçılığa meyleden üslubu, maçoluğu, radikal İslamı dinin tüm mensuplarına mal etmeye varan söylemine rağmen orta sınıfı arkasına alıp yakaladığı popülist dalgayla kazandı. Amerika’nın yarısı ve tüm dünya şaştı kaldı.
Hillary Clinton ‘bildik şeytandı’. İslam âlemindeki yayılmacı politikalara öncülük ederek yüz binlerce Müslümanın ölümünde payı olması fark etmezdi. Eski first lady, senatör ve dışişleri bakanı olarak Whitewater’dan Lewinsky skandallarına, Wall Street yahut Körfez’in Vahhabi şeyhliklerinden alınan paralardan Clinton Vakfı’ndaki yolsuzluklara, Trablus elçisinin lincine dair bilgileri örtbas etmekten göreviyle ilgili yüz binlerce yazışmayı kişisel e-posta hesabından yapmaya uzanan binbir skandalın göbeğinde olması da... Seçilirse kimse şoke olmayacaktı. Olmadı.

***

Amerikalılar devletin ısrafını azaltıp vergi indirimi, eşit şartlarda adil rekabetle dış ticaret istediğini söyleyen birini seçtiler. Trump, kampanyasında uluslararası kurumlar ve mali yapıları hedef almıştı. WTO, IMF, NAFTA ve AB ile anlaşmalar, yetmedi NATO’yu sorgulamıştı, Japonya ve Güney Kore’den çekilmekten söz etmişti. Apaçık küreselleşme karşıtı durmuştu. Düşünsenize, süper devletin başına bir küreselleşme karşıtı! Mümkün mü? Değil.
Geleneksel neoliberal hükümet, çokuluslu şirketlerle bankalar ve uluslararası örgütlere mesafeli biri ABD’ye başkan olamaz. Bu, dünyanın entelektüel ve mali iskeletini belirleyen Batı düzeninin köküne kibrit suyu ekmek demektir. Olmayacak.
Amerikan devleti ve muhafazakâr yapılanma ‘çılgın’ adayın ayaklarını yere oturtur. Şimdiden beliren ekibine bakmak kâfi. Trump, haziranda “Wall Street’teki en akıllı herifleri biliyorum” demişti. Goldman Sachs yöneticisi Steve Mnuchin ve yatırımcı Wilbur Ross olası Hazine Bakanı olarak geçiyor.
Ulusal güvenlik yahut dışişleri için Newt Gingrich, BM’nin 15. kattan yukarısına gerek olmadığını söylemiş eski temsilci John Bolton ekipte. Savunma bakanı olarak danışmanı Jeff Sessions, eski ulusal güvenlik danışmanı Stephen Hadley anılıyor. Hepsi şahin. New York Belediye Başkanı’yken polisin azınlıklara şiddetine rekor kırdırmış Rudy Giuliani adalet bakanlığını alabilir.

***

Dün Trump’ı hedef almış Avrupalılar, Ortadoğulular ABD devleti üzerinden uluslararası ilişkiler dünyasının sınırlarına çekilecekler. Tebrikler şimdiden yağıyor. Trump için ‘hem partisi hem ABD için utanç kaynağı’ demiş ve “Budala prens. Amerikalı politikacıları babasının parasıyla kontrol etmek ister. Ben seçildiğimde yapamayacak” yanıtını almış olan Suud prensi Alwaleed Talal tebrikini yaptı bile.

***

Bu koşullarda Trump’ın Rusya ile yakınlaşma mesajlarının manası meçhul. Trump’ı arzuladığı düşünülen Rusya’nın ilk tepkisinin soğukkanlı biçimde ‘sorunları vurgulayıp çözmeyi umarız’ olması tesadüf değil. Trump, Ortadoğu’dan anlamıyor. İçgüdüsel olarak radikal İslam karşıtı. Suriye krizinde Esad yerine IŞİD’ı ezmeyi salık vermeye devam edecek mi, o da mehçul. Yine İran karşıtı söylemi dikkat çekici. Ancak BM Güvenlik Konseyi kararıyla sabitlenmiş, çokuluslu nükleer anlaşmayı çöpe atması zor. İran artık ‘nükleer caydırıcılığıyla’ zorlu lokma.

***

Türkiye’ye gelince... Trump’ın 15 Temmuz darbe girişimine dair sözleri Ankara’yı memnun etmişken, “Kürtlerin büyük hayranıyım” demesi tedirginlik yaratmıştı. Türkiye ve ABD liderlerinin kişilik benzerliklerinden hareket eden yorumlar manasız.
Kanımca ABD’nin Kürt politikası paralel çizgide gider. Gülen’in iadesinin de ABD’deki hukuk sınırlarını aşması zor. Aksine danışmanı Walid Phares’in İhvan’ı terör örgütü yapabileceğini söylemesi dikkat çekici.
Trump, bir tarz yaratabilir ama Amerikan devlet çizgisinin ötesine geçmeyecektir. Hal böyleyken ABD’den ‘Amerikan baharı’ da beklemeyin. Sadece zaten demokrasi, insan hakları, ifade özgürlüğü, laiklik, Aydınlanma değerlerini artık alenen iplemeyen görünüm pekişir.