Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Cumhuriyet ve müzik
Atatürk her konuda olduğu gibi müzik adına da kurumsallaşmayı öngörmüştü
Geçen hafta İzmir Ege Üniversitesi’nde “Cumhuriyet Politikaları” konulu bir sempozyuma katıldım. Konuşmamı yaparken kendi sesim kulağıma geldikçe, müzikte Cumhuriyet kazanımlarının ne denli değerli olduğunu bir kez daha fark ettim. Atatürk perdeyi açtığında sahnede müzik adına ne vardı?
Şaman geleneğinin vurmalı çalgılarından kaynaklanan askeri müzik; güftesi divan edebiyatına dayalı, saray müzikçilerinin bestelediği klasik Türk müziği; tekkelerdeki tasavvuf müziği; halk ozanlarının dizelerine dayalı halk müziği. Geleneksel müziğimiz kendine özgü makamları ve usulleriyle; halk müziğimiz de aksak ritimleriyle ayrıcalıklıdırlar.
Batı’da yüzyıllar boyunca gelişen çokseslilik bizim müziğimizin yabancısıdır. Polifoni, Rönesansla birlikte ortaya çıkan, resim sanatındaki perspektif gibi, müziğe derinlik getirmiş bir tekniktir. O tarihten bu yana monofonik müzik yöresel kalmış, polifonik müzik uluslararası bir ortak dil halinde günümüze ulaşmıştır.
Osmanlı’da polifonik müziğin eğitimi için ilk adım II. Mahmut zamanında atılmıştır. “Muzika-yı Hümayun”u kurarak başına İtalya’dan Giuseppe Donizetti’yi getirtmiştir. Donizetti askeri bando ve saray orkestrasını oluşturmuş, bandonun İstanbul sokaklarında verdiği konserlerle halk çokseslilikle tanışmıştır. 20. yüzyıl başında eğlence yerlerinde çalınıp söylenen kanto, operet ve tangolarla Batı’dan gelen opera kumpanyaları ve solistler de toplumsal yaşamı etkilemiştir.
1923 baharında Darül Elhan’a “Batı müziği” bölümü açılır ve Cemal Reşit Rey hoca olarak Paris’ten getirtilir.
Atatürk geleneksel müziğimiz kadar Batı müziğine ilgi duyan bir devlet adamıdır. Müziğimizin yerelden yükselerek evrensel bir dile sahip olmasını öngörür. 1924’te Musiki Muallim Mektebi’ni kurarak önce öğretmenlerin evrensel ölçütlerde yetişmesini sağlar. Muzika-yı Hümayun’u Ankara’ya getirtip Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası’na dönüştürür. 1928’de açılan sınavlarla yetenekli gençleri yurtdışında eğitime gönderir. 1934’te İran Şahı’nın ziyareti için Saygun’a opera ısmarlar. Halkevleri’nin kurulması, Ankara Devlet Konservatuvarı’nın açılması, evrensel müzik kültürünün adım adım yayılmasını önceller.
1934’teki TBMM konuşmasındaki sözleri: “... Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir. Bugün dinletilmeye yeltenilen musiki yüz ağırtacak değerde olmaktan uzaktır; bunu açıkça bilmeliyiz. Ulusal, ince duyguları, düşünceleri anlatan yüksek deyişleri, söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce, genel son musiki kurallarına göre işlemek gerektir...”
Bugün evrensel dili konuşan besteci ve yorumcularımız bütün dünya sahnelerinde kabul görüyorlar. Yabancı orkestralar onlara eser ısmarlıyor. Dünyanın her yerindeki ortak polifonik dili konuşan müzikçimiz bize özgü makam ve usulleri, aksak ritmleri de işliyorlar ve ayrıcalık kazanıyorlar. Şimdi daha iyi anlıyoruz ki, Atatürk’ün müzik adına yaptığı en değerli şey bilinçli bir kurumsallaşma yaratmasıdır.
> Bugün evrensel dili konuşan besteci ve yorumcularımız bütün dünya sahnelerinde kabul görüyorlar.
Yabancı orkestralar onlara eser ısmarlıyor.
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Tanrıkulu'ndan Diyarbakır iddiası: Kayyım atanacak mı?
- Akşener'den oy bölme tartışmalarına cevap!
- YURTTAŞLAR KABİNEYE ATEŞ PÜSKÜRDÜ!
- Ekonomik kriz tiyatronun yolunu unutturdu
- Yerel seçime son 5 gün
- Akşener Özel'in o sözlerini hatırlattı
- İmamoğlu önceki dönemi anlattı
- Mart ayı 1. Dönem Çocuk Meclisi toplandı
- İmamoğlu eşi Dilek İmamoğlu ile Vefa Bozacısı'na gitti
- Özel İYİ Partili ve AKP'li adayları yerden yere vurdu
En Çok Okunan Haberler
- Büyükşehirlerde başa baş seçim
- 'Mahremimizi ortaya saçıyor'
- Belediye çalışanlarına miting ‘yoklaması’
- '30 yıl sonra aynı yanlışın tekrarlanmaması için...'
- Erdoğan'dan 'emekli maaşı' açıklaması
- Özgür Özel'den 'anket' açıklaması!
- 'Tutulma öncesi yiyecek, su, yakıt stoklayın!'
- Bakliyat ve kuruyemiş devi iflas etti
- Ali Koç'tan Ankara hamlesi!
- Murat Kurum'dan şaşırtan vaat!