Rusya ile tatlı sert: Idlib hâlâ kördüğüm

Rusya ile Türkiye arasında, İdlib konusundaki çözüm arayışları dün Moskova’da devam etti. Rusya, Şam rejiminin İdlib’e düzenlediği operasyonlara destek verirken, Türkiye bu operasyonlarla sivillerin hedef alınmasına karşı çıkıyor, El Nusracıları muhalefetten ayrıştırarak ateşkes sağlanmasını ve göçü durdurmayı hedefliyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun yanı sıra Savunma Bakanı Hulusi Akar ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın da hem Rus muhatapları hem de Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, Moskova’nın beklentisini Dışişleri Bakanı Lavrov şu ifadelerle açıkladı: “Orada (İdlib) on binlerce militan var; Hayat Tahrir al-Sham ve El Nusra Cephesi’ne mensup militanlar bunlar ve bölgeyi denetim altına almaya çalışıyorlar. Türkiye’nin ayrıştırma için sarfettiği çabaları engellemeye çalışıyorlar. Sağlıklı muhalefeti silahlı gruplardan ayrıştırmayı engelliyorlar.”

Farklı bakış açıları

İki ülkenin bölgedeki radikal grupları sivillerden ayrıştırmaya yönelik çözüm arayışlarındaki farklılık, dünkü Çavuşoğlu ile Lavrov’un ortak basın toplantısına da damgasını vurdu. İki bakan da 10 gün önce Ankara’da verdikleri mesajları tekrarlarken, Çavuşoğlu’ndan bir sonraki gün Moskova’ya giden Akar ve Fidan ise Türkiye’nin çabalarını ve önerilerini Moskova’ya iletti. Akar ve MİT Başkanı Fidan, 17 Ağustos’ta da Moskova’ya giderek, Rusya Savunma Bakanı Şoygu ve istihbarat yetkilileriyle bir araya gelmişti.

İslamcı terör örgütü El Nusra’nın İdlib’i kontrol altına almaya çalıştığını belirterek, Türkiye’nin çabalarına da zarar verdiğini söyleyen Lavrov, Rusya-Türkiye-İran zirvesinin yakın zamanda yapılacağını anımsatarak bu görüşmenin gündeminin de İdlib olacağını belirtti. Lavrov şunları söyledi: “İdlib son derece çetrefilli hale geldi. Çatışmasızlık bölgesi kurulduğunda hiç kimse İdlib’i, Nusra Cephesi’ni barındırmak için oluşturmadı. Oradaki sivilleri canlı kalkan olarak kullanıyorlar. Sürekli oradan Suriye ordusuna saldırılar düzenleniyor; yaklaşık 50 insansız hava aracı oradan havalanıp Rus Hmeymim üssüne saldırmak üzere harekete geçti. Elbette ayrıştırma için elimizden geleni yapmamız lazım ve siviller için riski en aza düşürmemiz gerekiyor.”
Bu ayrıştırmaya yönelik çalışmaların savunma bakanları ve istihbarat birimleri tarafından ele alındığını söyleyen Lavrov, “Suriyeli sığınmacıların evlerine dönmesi için de Rusya ve Türkiye ortak çaba sarf edecek” dedi.

Çavuşoğlu: Felaket olur

Çavuşoğlu ise İdlib’in Şam ve Rusya tarafından bombalanmasını önlemek için Astana toplantılarının bir an önce yapılması gereğine ve askeri bir çözümün ‘felaket’ olacağına işaret etti. Astana sürecinin önemine vurgu yapan Çavuşoğlu, “Suriye’de bir taraftan ateşkesi devam ettirmek, Astana anlaşmasını ve ruhunu devam ettirmek için birlikte çalışmayı sürdürmemiz lazım. Diğer taraftan siyasi süreç için çabalarımızı da artırmamız gerekiyor” diye konuştu. Bazı radikal grupları etkisiz hale getirmek için tüm İdlib’e saldırmanın, yine yüz binlerce insanın ölümüne ve 3,5 milyon insanın tekrar evini terk etmesine yol açacağına dikkat çeken Çavuşoğlu, “Bu tam bir felaket olur, insani dram olur. Astana ruhunu ortadan kaldırır. İdlib’e saldırmak, hem Türkiye’nin hem de Rusya’nın Suriye konusundaki güvenilirliğini yok edebilir. O nedenle, İdlib’e saldırmak yerine birlikte ne yapabiliriz, endişeleri nasıl ortadan kaldırırız ve buranın istikrarını nasıl koruruz bu konuda çalışmamız lazım” dedi.

Suriye’de siyasi çözüm için ‘anayasa komisyonu’nun bir an önce oluşturulması gerektiğini vurgulayan Çavuşoğlu, İdlib’deki çatışmasızlık alanının korunmasının, Suriye içinde terörle mücadele, göçmen akımının durdurulması ya da insani bakımdan çok önemli olduğunu kaydetti. Rusya’nın İdlib’deki endişelerinin de giderilmesi gerektiğini söyleyen Çavuşoğlu, “Burada radikal grupların Türkiye’ye de, oradaki Rusya’nın mevcudiyetine de ya da üssüne yönelik bir tehdit oluşturmaması gerekiyor” ifadelerini kullandı.