‘Büyük Birader’ suçlu

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kişisel verilerin korunması, haberleşme özgürlüğü ve ifade özgürlüğü bakımından kritik bir karara imza attı. Mahkeme, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın (CIA) eski ajanı ve Ulusal Güvenlik Dairesi’nin (NSA) eski çalışanı Edward Snowden tarafından sızdırılan belgelerle açığa çıkan İngiliz kitlesel veri toplama ve izleme programının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetti.

AİHM’deki dava Uluslararası Af Örgütü, Liberty, Privacy International ve Big Brother Watch’un da aralarında olduğu 14 insan hakları örgütünün girişimiyle açılmıştı. Mahkeme yargıçları İngiltere Güvenlik ve İstihbarat Dairesi’nin (GCHQ) “Büyük Birader” olarak bilinen programının yasallık kriterini ve güvencelerini karşılamadığı gerekçesiyle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özel hayata saygı, haberleşme ve ifade özgürlüğünü düzenleyen maddelerini ihlal ettiğine karar verdi.

Milyonlarca kişi izlendi

İngiltere, programı daha önce “terörizmle mücadele” gerekçesiyle savunmuştu. Mahkeme, kitlelerin istihbari amaçlı ayrım gözetmeksizin ve bir kriter uygulamaksızın toplu dinlenilmesi ve internet servis sağlayıcısı şirketlerden iletişim içeriklerinin alınması ile ilgili şikâyetlerde Londra yönetimini suçlu buldu.

Uzun süredir sonucu beklenen dava, İngiliz istihbaratının milyonlarca kişinin özel görüşmelerine müdahalesinin sorgulanması bakımından büyük önem taşıyordu.

Snowden sızdırmıştı

CIA ve NSA için denizaşırı bölgelerde gizli çalışma yaptığını söyleyen Snowden, 2013 yılında ABD istihbarat kurumları tarafından özellikle internet yazışmaları ve telefon görüşmelerinde yürütülen gizli izleme faaliyetlerini medyaya sızdırmıştı. Sızdırılan belgeler arasında, İngiltere Güvenlik ve İstihbarat Dairesi (GCHQ) tarafından toplanan veriler de yer alıyordu. Bunlar arasında İngiliz istihbaratının 2009’da Londra’daki G20 zirvesine katılan ülkelerin üst düzey temsilcilerini gizlice dinlemesi sonucu elde edilenlerin de olması diplomatik krizlere neden olmuştu. Snowden’ın ifşaatlarının İngiliz Guardian ve ABD’li Washington Post tarafından haberleştirilmesinin ardından ABD’li eski ajan ülkesinden ayrılarak kendisine geçici sığınma hakkı veren Rusya’ya yerleşmişti. Snowden hakkında ABD’deki davada “kamu malını çalmak” ve “gizli iletişim istihbaratını izinsiz paylaşmak” suçlarından 10’ar yıl hapis cezası isteniyor.