Siyaset dünyasının ilkleri...Tek adam rejimi

2018 Türkiye’de parlamenter sistem geleneğinin son bularak, AKP’nin “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” olarak adlandırdığı ‘“tek adam” sistemine geçildiği yıl oldu. İlk kabinede damat tartışması: Erdoğan 9 Temmuz’da yemin etmesinin ardından yeni sistemin ilk Cumhurbaşkanlığı kabinesini açıkladı. Yeni kabinede Hazine Maliye Bakanlığı’na damadı Berat Albayrak’ın gelmesi tartışmalara neden oldu. Erdoğan, ağırlıklı olarak iş dünyasından seçtiği isimlerle yeni kabineyi oluşturdu.

-Siyasi partiler kongrelerini yaptı: Siyaset dünyası geçen yılın ilk üç ayında partilerin kongrelerine sahne oldu. 3 Şubat’ta gerçekleşen CHP’nin 36. Olağan Kongresi’nde Muharrem İnce ile yarışan Kemal Kılıçdaroğlu, tekrar genel başkan seçildi. 11 Şubat’ta yapılan HDP 3. Olağan Kongresi’nde cezaevinde tutuklu olan Selahattin Demirtaş eş başkanlığı bıraktı. Demirtaş yerine Sezai Temelli eş başkan oldu. 18 Mart’ta MHP 12. Olağan Kongresi’nde tek aday olan Devlet Bahçeli tekrar genel başkanı seçildi. TBMM’de ise ilk üç boyunca 17 Nisan referandumuyla kabul edilen Anayasa değişikliğine ilişkin uyum yasaları mesaisi yaşandı ve pek çok tartışmalı oturuma neden oldu.

-Bahçeli seçim istedi: MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli partisinin 17 Nisan 2018 tarihinde gerçekleşen grup toplantısında normalde 3 Kasım 2019 tarihinde yapılması gereken Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerin erken yapılması çağrısı yaptı. Bahçeli’nin çağısı üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan erken seçim tarihini 24 Haziran olarak duyurdu.

-Millet İttifakı: Erken seçimin tarihinin belirlenmesinin ardından siyaset dünyasında İYİ Parti’nin seçimlere katılıp katılmayacağı tartışmaları başladı. CHP’den 15 milletvekilinin İYİ Parti’ye geçmesiyle tartışmalar son buldu. TBMM’den geçen ittifak yasası kapsamında AKP ile MHP Cumhur İttifakı yaparken muhalefette ilk kez resmen bir araya geldi. CHP, İYİ Parti, SP, DP ise Millet İttifakı’nı kurdu.

-Gül tartışması: CHP’de aday olarak 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün isminin öne çıkmasıyla parti içinde yoğun tartışmalar yaşandı. Gelen tepkiler üzerine CHP’nin adayı Muharrem İnce, İYİ Parti’nin adayı toplanan imzalarla Meral Akşener, Saadet Partisi’nin adayı Temel Karamollaoğlu, Vatan Partisi’nin adayı Doğu Perinçek, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş oldu. Demirtaş, cezaevinde Cumhurbaşkanı adayı olmuş olan ilk isimdi.

-Helikopterle ziyaret: Dönemin Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın ile birlikte 24 Haziran seçimlerinde adaylık için ismi geçen 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü ziyaret etmesi Ankara’da uzun süre tartışma konusu oldu. Akar ve Kalın’ın Gül’ün evinin bahçesine helikopterle inmesi muhalefet tarafından “Bu ziyaret Gül’e ‘aday olma’ telkinidir” ve “Açık bir muhtıra” olarak nitelendirdi. İddialara ilişkin açıklama yapan Gül, “nezaket ziyareti” olarak değerlendirdiği görüşmeyle ilgili “Söylendiği gibi tehdit, empoze ve herhangi bir saygısızlık söz konusu değil” ifadelerini kullandı. İbrahim Kalın da “Bu ziyaret tamamen Hulusi Akar Paşa’nın ve benim, Sayın Abdullah Gül ile olan şahsi hukukumuza binaen yapılmış bir ziyaretti” dedi.

-Apolet sökme: Kampanya döneminde CHP’li Muharrem İnce’nin Erdoğan’ın İnce’yi eleştirdiği konuşmasını alkışlayan dönemin 2. Ordu Komutanı İsmail Metin Temel hakkında “O generalin apoletlerini sökeceğim” demesi tartışma yarattı.

-Erdoğan kazandı: 24 Haziran seçimlerinde 59 milyon 367 bin 469 seçmenin 51 milyon 189 bin 698’i oy kullandı. Buna göre Recep Tayyip Erdoğan yüzde 52.59’luk oy oranına ulaştı. Muharrem İnce yüzde 30.64, Meral Akşener yüzde 7.29, Selahattin Demirtaş yüzde 8.40, Temel Karamollaoğlu yüzde 0.89, Doğu Perinçek ise yüzde 0.20 oy aldı. Milletvekilleri seçiminde AKP yüzde 41,85, CHP yüzde 22.48, HDP 11.70, MHP yüzde 10.90, İyi Parti yüzde 9.89, Saadet Partisi yüzde 1.33 oy oldu. Buna göre AKP TBMM’deki çoğunluğunu kaybetmiş oldu.

-Parlamenter sistem bitti: 24 Haziran seçimleriyle birlikte TBMM’de görev yapan parlamenter sayısı 550’den 600’e çıktı. 9 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yemin etmesiyle parlamenter sistem son bulurken başkanlık sistemi resmen hayata geçti. TBMM’nin denetim yetkisi kısıtlandı. Bakanlara sözlü soru ve güvenoyu uygulamaları son buldu.

Sistem yeni baştan

-Kararname yağmuru: Ardı ardına çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle neredeyse tüm yetkiler Cumhurbaşkanı’na bağlandı. Bakanlık sayısı 16’ya düşürülürken, bazı bakanlıklar birleştirildi ya da adı değişti. Erdoğan, anayasada “cumhurbaşkanı yardımcıları” dense de tek “cumhurbaşkanı yardımcısı” atamakla yetindi. Cumhurbaşkanlığı’nda 9 politika kurulu, 4 ofis kuran Erdoğan, buraları ağırlıklı olarak eski vekil ve bakanlarla doldurdu.

-Kurultay tartışmaları: 24 Haziran sonuçlarıyla birlikte CHP’de kurultay tartışması başladı. Muhaliflerin temmuz ayının başında imza toplamaya başladığı süreç ağustos ayına kadar sürdü. Parti yönetimi ile muhalifler arasında yaşanan polemikler kamuoyunda çok tartışıldı. İYİ Parti’de de genel başkan Meral Akşener’in partisinden düşük oy alması nedeniyle parti içi tartışmalar yaşandı. Tartışmalar sonrasında önce genel başkanlık görevini bıraktığını açıklayan Akşener, partililerden gelen yoğun baskı üzerine kararından vazgeçti.

-Bahçeli-Akşener gerginliği: Seçim öncesinde MHP ile İYİ Parti arasındaki gerilim ve tartışma, seçim sonrasında daha da arttı. MHP Genel Başkanı Bahçeli’nin Akşener’i hedef alarak sosyal medya hesabından “Bu hanımefendiye son ihtarım, bölmek ve yok etmek istediğin MHP’ye karşı sinir ve sınırları ihlal eden vandal tutumuna devam edersen sonuçlarına katlanmak zorunda kalırsın” demesi üzerine İstanbul’daki bazı ülkücülerin evinin önüne gelerek Akşener’i taciz etmesi tartışma yarattı.

Yerel seçim için siyasi satranç

-MHP affı gündeme getirdi: 16 Nisan referandumundan önce AKP ile MHP arasında oluşan ittifak, 24 Haziran seçimlerinin ardından da sürdü. Ancak MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin seçimlerden önce gündeme getirdiği, 24 Haziran sonrasında da ısrarla yasa önerisi olarak TBMM’ye sunduğu af önerisi, Cumhur İttifakı’nda ilk kırılmaların yaşanmasına neden oldu. Af tartışmasına emeklilikte yaşa takılanlar ve öğrenci andının eklenmesiyle ittifaktaki gerilim daha da arttı.

-İttifak masası dağıldı: MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, genel seçim ve Cumhurbaşkanlığı seçiminde yasal alt yapısıyla yapılan “Cumhur İttifakı”nı 31 Mart’ta yapılacak yerel seçimler için de gündeme getirdi. Liderler arasında yapılan görüşmenin ardından partiler arasında ittifakın çerçevesinin oluşturulması için isimler görevlendirildi. Ancak AKP kanadından ittifakla ilgili soğuk açıklamalar, MHP kanadında tepki çekti. Af, emeklilikte yaşa takılanlar ve öğrenci andıyla ilgili tartışmalar da eklenince MHP Genel Başkanı Bahçeli, grup konuşmasında “Herhangi bir ittifak beklentimiz, arayışımız, niyetimiz geldiğimiz bu aşamada kalmamıştır” diyerek ittifak masasını dağıttı. Erdoğan’ın da “herkes kendi yoluna” yanıtıyla AKP ve MHP arasındaki yerel seçime dönük ittifak görüşmeleri sonlandırıldı.

-MHP’den Gökçek ve Dalan hamlesi: Ardından MHP, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı için Erdoğan’ın zorla istifa ettirdiği Melih Gökçek’i, aday çıkarmayacağını açıkladığı İstanbul için de Bedrettin Dalan’ın adını gündeme getirdi. İki parti arasında bir süre daha devam eden karşılıklı restleşmeler bir süre sonra yerini iki parti arasında karşılıklı sıcak mesajlara bıraktı. AKP’nin anketlerdeki düşük oranları görüp seçimleri riske atmak istememesi üzerine ittifak masası yeniden kuruldu ve yerel seçimde ittfak yapılmasına karar verildi.

-CHP ve İYİ Parti de ittifakı seçti: AKP ve MHP, Cumhur İttifakı’nı yerel seçimde de sürdürme kararı alırken, Millet İttifakı’nı oluşturan CHP ve İYİ Parti kanadından da ittifak hamlesi geldi. İlk başlarda sıkıntılı yürüyen, hatta bir ara kopma noktasına gelen görüşmelerde liderlerin devreye girmesiyle sorun aşıldı ve 21 büyükşehir ve ilçelerinde ittifak yapma kararı alındı.