Daver Darende

Emekli Diplomat-Yazar

İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’nin 3 Ocak 2020 günü Bağdat Havaalanı’nda ABD füzesi ile öldürülmesi, bu operasyonda İran’a bağlı Haşdi Şabi Komutanı El Mühendis’in de yaşamını yitirmesi Türkiye’de ve dünyada büyük bir endişe yaratmış, İran bu olaya en şiddetli şekilde karşılık vereceğini açıklamıştır. 

İran tarafından Amerika’ya karşı “intikam” çağrısı yapılırken Fransa Cumhurbaşkanı Macron bu önemli gelişme karşısında “Dünya artık daha tehlikeli bir döneme girdi” açıklamasını yapmış, Rusya ise operasyonu “maceracı bir adım” olarak nitelemiştir. 

İran’ın “efsane komutan” olarak nitelediği Süleymani’nin öldürülmesi İran açısından hazmedilmesi kolay olmayan bir gelişmedir. 

Dikkat çekici gelişme

Süleymani’nin cenazesinin kaldırıldığı gün İran’ın 24 balistik füze atarak ABD’nin El Anbar ve Erbil’deki askeri üslerini bombalaması ABD ile İran arasındaki gerilimin artmasına neden olmuştur. 

İran Devlet Televizyonu tarafından yapılan açıklamaya göre operasyon sonucunda 80 ABD askeri yaşamını yitirmiş, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ise “kaybımız yok” ifadesi ile açıklamayı yalanlamıştır. Bu gelişmeler ışığında Ukrayna yolcu uçağının yanlışlıkla düşürüldüğünün İran tarafından özür dilenerek kabul edilmesi dikkat çekici bir gelişmedir.

ABD ile İran arasında tam 40 yıldır düşük yoğunlukta bir savaş devam etmektedir. ABD’nin bölgede İran’ın artan etkinliğini kırmak için her şeyi yapmaya hazır olduğu biliniyor. Ortadoğu’da yüksek düzeyde gerilim devam ederken İsrail’in güvenliği ABD için yaşamsal önem taşımaktadır. 

İran Devrim Muhafızları ordusu dini lider Humeyni’ye bağlı şeriat ordusudur, günümüzde dini lider Ayetullah Hamaney’in emrindedir. Bu ordunun İran dışındaki sorumluluğunu Kudüs ordusu üstlenmiştir. 

Her iki ordunun da ortak stratejisi İsrail’i zayıflatmak ve İran yayılmacılığını bölgede genişletmektir. 

Önemli gelişme

İran’ın elindeki nükleer tesisler gerek ABD gerek İsrail için en büyük tehlikedir. ABD, İran’ın nükleer tesislerini ortadan kaldırmak için her türlü çabayı harcayacaktır. Nitekim ABD Başkanı Trump, 8 Ocak gecesi yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında İran’ın nükleer alanda ilerlemesine asla izin vermeyeceğini söylemiş, İran’a yönelik yaptırımların artabileceğini vurgulamıştır. Trump’ın konuşmasının ardından ABD Hazine Bakanı da İran’a imalat, madencilik, tekstil ve diğer alanlarda yaptırım uygulanacağını açıklamıştır. 

Trump’ın ulusa sesleniş konuşmasında NATO’yu Ortadoğu’ya davet edeceğini söylemesi Türkiye’yi de yakından ilgilendiren önemsenmesi gereken bir gelişmedir. 

Devlet aklı şart

Kasım Süleymani olayı ülkemizi olumsuz yönde etkileyecektir. İran’ın kuşkusuz bu gelişmeler nedeniyle Türkiye’den beklentisi olacaktır. ABD Başkanı Trump’ın da Türkiye’den kimi isteklerini yeniden gündeme getirmesi olasıdır.

ABD’nin Irak’ın parçalanması için büyük çaba harcadığı biliniyor. Irak’ın parçalanması, bölgemizde yeni haritaların çizilmesi Büyük Ortadoğu Projesi’nin temel hedefidir. ABD Büyük Ortadoğu Projesi’nden asla vazgeçmeyecektir. 

Bölgede emperyalizme karşı bir gücün oluşmaması ne acıdır ki ABD’nin işini kolaylaştırmaktadır. 

Ortadoğu’daki büyük karanlığın içinde yüksek gerilim devam ederken Türkiye’nin artık olaylara devlet aklıyla bakması, ulusal çıkarlarımıza öncelik verilerek dengeli ve dikkatli bir politika izlenmesi gerekmektedir.