NATO sonrası... - Ali Haydar Nergis

İsveç, NATO’ya üye olduktan sonra ittifakın ve UkraynaRusya savaşının askeri yükünü daha yakından hissetmeye başladı. Üyelik sürecinde Ukrayna’ya 1 milyar Kron (yaklaşık 86 milyon Avro) para, askeri malzeme ve gıda katkısında bulunan İsveç, NATO’ya girdikten sonra da yardımları sürdürdü. Savaşın başlamasından bu yana, Ukrayna’ya yapılan para, silah ve gıda yardımlarının tutarı 37 milyar Kron’a ulaştı.

SIKINTILAR BAŞLADI

Üyeliğin daha ilk aylarında, askeri harcamalar nedeniyle ülkede ekonomik sıkıntılar yaşanmaya başladı. İsveç Kronu, yabancı paralar karşısında dramatik bir şekilde değer kaybetti. Fiyatlar hızla arttı. Halkın alım gücü daha da azaldı. İsveç Ulusal Ekonomi Araştırma Enstitüsü verilerine göre İsveç 2024 yılı için öngörülen 0.2 büyüme hızıyla ABD, Çin ve AB ülkeleri için öngörülen büyüme hızının gerisinde yer alacak. 2025 yılının büyüme hızının ise 2.3 olması öngörülüyor. Uzmanlar, ülkedeki ekonomik gidişi, “Geriye dönüşün başlangıcı” şeklinde tanımlıyor. İsveç Kamu İstihdam Servisi’nin verilerine göre ülkede işsiz sayısı artarak yıl sonunda yüzde 6.6’ya çıkacak. İsveç Kronu’ndaki değer kaybı nedeniyle, ithal edilen sebze, meyve ve gıda ürünlerinin fiyatları el yakıyor. Yatırımlar ve devlet harcamaları azaltılıyor. Okullara ayrılan bütçede kısıntıya gidiliyor. İlk ve orta dereceli okullardaki öğretmen açığını gidermek için yeni kadrolar açmak yerine derslikler birleştiriliyor; 25-30 kişilik sınıflar 35-40 kişiye çıkarılıyor. 

Sağlık sektöründeki personel açığı büyüyor. Ağır hastalara ve ameliyat olacaklara altı ay, bir yıl sonrası için randevu veriliyor.

Aylıkları enflasyonun gerisinde kalan emekliler seslerini duyuramıyor. Yaşlı bakımevlerinde yeterli hizmet verilemiyor. Ülkede yaşanan sıkıntılardan NATO ve UkraynaRusya savaşı konusunda hükümetle ortak hareket eden muhalefetteki Sosyal Demokrat Parti de sorumlu tutuluyor. Olumsuz gidişi eleştirmek, halkı ve ekonomiyi rahatlatacak ekonomik önerilerde bulunmak da muhalefetteki diğer sol partilere, sendika ve derneklere kalıyor. İktidardaki sağcı partilerin propaganda çabalarına ve “dış düşman” söylemlerine karşın halk ikna edilemedi. “NATO’ya neden girdik” sorusu hâlâ ortada duruyor.

NATO'NUN BEKLENTİSİ

Gelişmiş bir savaş uçağı ve savaş gemisi sanayisine sahip İsveç’ten NATO’nun beklentileri de her geçen gün artıyor. İsveç, bu beklentiyi karşılamak için savaş sanayisi ve silah yatırımlarını artıracak. Yüksek teknolojik özelliklere sahip “YAS39 Grıpen” savaş uçağı üretimine hız verilecek. SAAB tarafından üretilen ve İsveç Hava Kuvvetlerinin envanterinde bulunan 96 adet “YAS19 Grıpen” savaş uçağı sayısı, 2030 yılına dek 120’ye çıkarılacak. NATO üyesi İskandinav ülkesi Danimarka da geçtiğimiz günlerde Ukrayna’ya 833 milyon dolarlık bir askeri destek paketi açıkladı. Söz konusu pakette tanklar, piyade saldırı araçları, tank parçaları ve uçaksavar topları yer alacak. Yardımların 2025 yılı sonuna dek tamamlanması öngörülüyor.

Norveç Parlamentosu da Ukrayna’ya 7.4 milyon dolarlık yeni bir yardım paketini kabul etti. Yardım, her yıl yaklaşık 1.5 milyar dolarlık bölümler halinde beş yıl süreyle yapılacak.

Ali Haydar Nergis

İsveç (Malmö)