Osmanlı'nın da AVM'si varmış

Van Kalesi'nin güneyinde bulunan Eski Van Şehri'nde yürütülen kazı çalışmalarında, Osmanlı döneminde insanların yaşam tarzları, sosyo ekonomik durumları ve beslenmeleriyle ilgili bilgilerle günümüz itibarıyla AVM şeklinde düzenlenmiş birden çok yapının bir arada bulunduğu işletmeler de gün yüzüne çıkartıldı. Birinci Dünya Savaşı döneminde Ruslar tarafından işgal edilerek yıkılan Eski Van Şehri'ndeki yapıların yeniden ayağa kaldırılması ve turizme kazandırılması amacıyla başlatılan kazılar, Osmanlı dönemindeki sivil mimariyle ilgili de bilim adamlarına önemli veriler sunuyor.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Erkan Konyar başkanlığında 12 üniversiteden geniş bir ekiple Urartu döneminden kalma Van Kalesi'nin güneyindeki Eski Van Şehri'nde yürütülen kazı çalışmalarında bu yıl önemli bilgiler elde edildi. Konyar, yaptığı açıklamada, Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına yürüttükleri kazı çalışmalarında 13'üncü yüzyıldan 20'nci yüzyılın başlarına kadar olan tarih dilimindeki yerleşme dokusu üzerinde çalıştıklarını söyledi.

Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait sokaklar, sivil mimari, kamusal yapılarla ilgili önemli verilerin ortaya çıktığını belirten Konyar, şu ana kadar 5 bin metrekarelik alanda çalışmanın yapıldığını ve genellikle ticari birimlerin ortaya çıkarıldığını kaydetti. Konyar, "Eski Van Şehri'nin ortaya çıkarılan bölümlerinde, kumaşçı, parfümeri, camcı, kunduracı gibi iş yerlerine ait kalıntılar bulundu. Bunlar yaşayan mekanlardı ve büyük yangınlarla terk edildiği görülüyor. 19'uncu yüzyıla doğru tarihleniyor. Biz Kayaçelebi Cami, Hüsrevpaşa Külliyesi gibi büyük dini yapıların çevresinde çalışıyoruz. Bu çok önemli bir çalışma" dedi.

Kazılarla kentin dokusunu ortaya çıkarmayı amaçladıklarını belirten Konyar, 2 yıl içinde bir Osmanlı kentinin nasıl olduğuna yönelik çok verimli sonuçların elde edildiğini, bu alanların yeniden değerlendirilmesi ve korunması için projelerin hazırlandığını ifade etti. Eski Van Şehri'nde genellikle kerpiç yapıların bulunduğunu ve bunların da çabuk yıprandığını vurgulayan Konyar, gelecek yıllarda bu alanların koruma projelerinin geliştirilmesi, bazı yapıların da restitüsyonunun yapılarak işlev kazandırılması konusunda çalışmaların yapılması gerektiğini belirtti.

Konyar, kazı çalışmalarının Maltepe ve İstanbul üniversitelerinden hocaların nezaretinde 12 üniversiteden bilim adamı ve öğrencilerle yürütüldüğünü anımsatarak, şöyle konuştu: "Burada ticari birimlerden oluşan 3 kompleks ortaya çıktı. Çok büyük ticari işletmelerin yanı sıra önünde tezgahları bulunan küçük çaplı dükkanlar da var. Aynı zamanda günümüz itibarıyla AVM şeklinde düzenlenmiş birden çok yapının bir arada bulunduğu işletmeler de var. Dönem dönem eklemeler yapılarak büyütülmüş ticarethaneler var. Kazılarda 19'uncu yüzyılda Van'da zengin bir kültürün olduğu anlaşılıyor. Eski Van Şehri'nde Fransız markalarının konfeksiyon, parfümeri, İngiliz, Rus porselen mağazalarının izlerini görmek mümkün. Eski Van kentinde insanların yaşamlarına, sosyo ekonomik durumlarına, beslenmelerine dair her şeyi buluyoruz. Batı kültürüyle çok fazla haşır neşir bir Van görüyoruz."

Eski Van Şehri'nde entelektüel bir yapının hakim olduğunu, insanların elit sınıf grubunda yer aldığını söyleyen Konyar, kazı çalışmalarında dünyaca ünlü kumaş, parfümeri ve porselen mağazalarına dair kalıntıların ortaya çıkarıldığını, bunun da Van'da batıya açık bir yaşamın sürdürüldüğünü ortaya koyduğunu sözlerine ekledi.