17., 18. ve 19. maddeler kabul edildi

Anayasa Komisyonu'nda, Anayasa değişikliği teklifinin, Anayasa Mahkemesi'nin yapısında değişiklik öngören 17'nci maddesi kabul edildi.

AKP komisyon üyelerinin verdiği önergeyle maddede değişiklik yapıldı. Madde, Anayasanın, Anayasa Mahkemesinin kuruluşunu düzenleyen 146. maddede değişiklik öngörüyor.

Buna göre, halen 11 asıl 4 yedek üyeli olan Anayasa Mahkemesi, 17 asıl üyeden oluşacak. TBMM, 2 üyeyi, Sayıştay Genel Kurulu'nun gösterdiği 3'er aday arasından; 1 üyeyi baro başkanlarının avukatlar arasından göstereceği 3 aday arasından gizli oylamayla seçecek.

Cumhurbaşkanı; 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 1 üyeyi Askeri Yargıtay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesince gösterilecek 3'er aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzre 3 üyeyi ise YÖK'ün kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri arasından göstereceği 3'er aday içinden seçecek. Cumhurbaşkanı, 4 üyeyi de üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, 1. sınıf hakim ve savcılar ile en az 5 yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçecek.

Teklifte, ilgili yüksek yargı organları ile barolardan Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday gösterilecek kişilerin seçim sürecine ilişkin düzenlemeler de yer alıyor.

Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından, gizli oyla ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile 4 yıl için bir başkan ve iki başkanvekili seçilecek. Görev süresi bitenler yeniden seçilebilecek.

Anayasa Mahkemesi üyeliğiyle ilgili olarak Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurullarınca yapılacak aday gösterme seçimlerinde uygulanacak temel prensipler, YÖK Genel Kurulu tarafından yapılacak aday gösterme seçimlerinde de uygulanacak.

18. madde kabul edildi

TBMM Anayasa Komisyonu'nda, Anayasa değişikliği teklifinin 18. maddesi kabul edildi.
Komisyonda, teklifin, Anayasanın, Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresini düzenleyen 147. maddesinde değişiklik öngören maddesi ele alındı. Kabul edilen maddeyle, Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresine limit getiriliyor. Üyeler, 12 yıl için seçilecek. Bir kişi 2 defa üyeliğe seçilemeyecek. Anayasa Mahkemesi üyeleri, 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılacak. Zorunlu emeklilik yaşından önce görev süresi dolan üyelerin başka bir görevde çalışmaları ve özlük hakları kanunla düzenlenecek.

19. madde de komisyondan geçti

TBMM Anayasa Komisyonu'nda, Anayasa değişikliği teklifinin 19. maddesi kabul edildi.
Maddeyle, Anayasa'nın, Anayasa Mahkemesi'nin görev ve yetkilerini düzenleyen 148. maddesinde değişiklik yapılarak, bireysel başvuru hakkı tanınıyor.

Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan'da yargılanacak. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Genel Kurul'un yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesin olacak.

Herkes, Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki Anayasal hak ve özgürlüklerden birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla ve kanun yollarının tüketilmiş olması şartıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilecek. Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamayacak.

Maddenin kabul edilmesinden sonra komisyonun çalışmalarına ara verildi.

20- 21- 22. maddeler de kabul edildi

Anayasa Komisyonu'nda, Anayasa değişiklik teklifinin 3 maddesi daha kabul edildi.
Komisyonda kabul edilen, teklifin 20'nci maddesi, Anayasa'nın 149'ncu maddesinde değişiklik öngörüyor. Buna göre, Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışacak. Bölümler, başkanvekili başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanacak. Genel Kurul, Mahkeme Başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az oniki üye ile toplanacak. Bölümler ve Genel Kurul, kararlarını salt çoğunlukla alacak. Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi için komisyonlar oluşturulabilecek.

Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurul'ca bakılacak, bireysel başvurular ise bölümlerce karara bağlanacak. Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu aranacak. Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanacak. Anayasa Mahkemesi'nin kuruluşu, Genel Kurul ve bölümlerin yargılama usulleri başkan, başkanvekilleri ve üyelerin disiplin işleri kanunla, mahkemenin çalışma esasları bölüm ve komisyonların oluşumu ve iş bölümü kendi yapacağı içtüzükle düzenlenecek. Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri dosya üzerinde inceleyecek. Ancak bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar verebilecek.

Teklifin kabul edilen 21'nci maddesi ise Anayasa'nın 156'ncı maddesinde değişiklik öngörüyor. Buna göre de Askeri Yargıtay'ın kuruluşu, işleyişi, mensuplarının disiplin ve özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenecek. Yine kabul edilen 22'nci madde ise Anayasa'nın 157'nci maddesinde değişiklik öngörüyor. Buna göre de Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin kuruluşu, işleyişi, yargılama usulleri, mensuplarının disiplin ve özlük işleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hekimlik esaslarına göre kanunla düzenlenecek.

Komisyondaki görüşmeler, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısında değişiklik öngören teklifin 23'ncü maddesi üzerinde devam ediyor.

Gök: Kilit isim Recep Tayyip Erdoğan'dır

Komisyonda, 17'nci madde üzerinde söz alan CHP Mersin Milletvekili İsa Gök, 12 Eylül Anayasası'nın yürütmeyi güçlendirdiğini, Anayasa değişikliği teklifinin ise daha da güçlendirdiğini söyledi.

"Almanya'da Weimar Anayasası yürütmeyi olağanüstü güç veriyordu. Bizim geleceğimizin resmi orada. O nedenle Weimar Anayasası'na iyi bakmak lazım" diyen Gök, AKP'nin bir taşla üç kuş vurduğunu öne sürdü.

Gök, "İlk kuş, Başbakan'ın bakanların yapılan usulsüzlükler konusunda yargılanmaktan kurtarılmasıdır. Varsa yüreğiniz, Yargıtay Ceza Dairesine Yüce Divan yetkisi verin. İkinci kuş devleti dönüştürmektir. Bu kapsamdaki en önemli düzenleme Anayasa Mahkemesi ile ilgili olandır. Yapılan düzenlemeler öyle söylendiği gibi, aceleye getirilmiş değil. Aksine, yüksek ceza ürünü bir yerden, planlı olarak, kademe kademe ülkeye, 72 milyona zerk ediliyor. Kilit isim Recep Tayyip Erdoğan'dır. Olay, diktatoryal zemine geçiştir. Türkiye, tek adam rejimine gidiyor. Bunun Weimar Anayasasında örneği var. Bu yetkileri tek bir kişi kullandı; O da Hitler'di" diye konuştu.

Komisyon Başkanı Burhan Kuzu ise Gök'ün sözlerine "kötü benzetme oldu" şeklinde karşılık verdi. Gök ise Kuzu'ya sözünü kesmemesi uyarısında bulunurken Kuzu, "Çok saygısızsın sabrımı taşırma" diye tepki gösterdi. Gök ise Türkiye'nin önündeki rejimin faşist diktatörlük olduğunu savunarak, "Bu, Türkiye'nin geleceğini karartma paketidir. Türkiye bir alamete bindiriliyor, sonu kıyamettir. Bunu dünya yaşadı. Resmi geniş görün. Pazılın parçalarını yerine oturtun. Pazılın tek parçasıyla oyalandırılıyoruz. Türkiye uyutuluyor" diye konuştu.

"Bunlar Hitler Almanyasında yaşanan süreçler"

Komisyonda CHP Konya Milletvekili Atilla Kart ise Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın geçmişte "Bu Meclis gerekirse Anayasa Mahkemesini de kapatır" dediğini söyledi. Kart, "Bu Meclis, Anayasa Mahkemesini kaldıramaz. Anayasa Mahkemesini kaldırdığı takdirde, erkler gaspı yapmış olur. Bunlar tipik Hitler Almanyası'nda yaşanan süreçlerdir. O dönemdeki yöntemler çok daha basit ve kabaydı, şimdiki yöntemler çok daha organize, kompleks ve ustalıkla sergileniyor" dedi. Kart, "12 Eylül'ün başaramadığı, parti devleti, dikta devleti yapılanması hedefleniyor. 12 Eylül hedefine bir türlü ulaşamamıştı. Bu düzenleme 1982 Anayasasının yarattığı tahribatı, temel ve kurumsal hale getiriyor" diye konuştu.

Komisyonda CHP Mersin Milletvekili Ali Rıza Öztürk de komisyonun 'Anayasa değişikliği yapıyormuş gibi çalışmadığı'nı savundu. Komisyon Başkanı Burhan Kuzu araya girerek, "Nereden anladın onu" derken Öztürk, "Tespitimi söyledim, coşku yok" karşılığını verdi. Öztürk bir sistemde seçim olmasının onun demokratik olduğunu göstermediğini, İran'da da, totatiler rejimlerde de seçim yapıldığını söyledi. Öztürk'ün AKP'lilerin 'yüzde 47 şımarıklığı' yaşadığına ilişkin sözlerine ise AKP'li komisyon üyeleri tepki gösterdi.

367 ve e-muhtıra tartışması

MHP Genel Başkan Yardımcısı ve Konya Milletvekili Faruk Bal Anayasa değişikliği teklifini "parlamenter sistemin genetiğini değiştirmeye yönelik bir iş" olarak nitelendirdi. AKP'nin yürütme ve yasamada yaptığı işlerin denetlenmesinden rahatsız olduğunu savunan Bal, Cumhurbaşkanlığı seçiminde yaşanan '367 krizi'ni gündeme getirerek bu krizin ve e-muhtıranın AKP'ye 'yüzde 47 hormonlu oy' sağladığını kaydetti. Bal'ın sözlerine AKP Isparta Milletvekili Haydar Kemal Kurt, "Milletin oyu hormonlu mu" sözleriyle tepki gösterirken, Bal, "Gittiğiniz her yerde Müslüman Cumhurbaşkanı seçilecekti, seçilemedi dediniz" diye karşılık verdi. Komisyon Başkanı Burhan Kuzu da tartışmaya, "Demek ki, demokrasinin gidişine karışmamak gerekiyor, hormonludur, organiktir. Demek ki, dokunmayacaksın fırlama yapıyor" sözleriyle katıldı.

Bal, AKP'yi geçmişte yaşananlar nedeniyle bugün 'kanı kanla yıkamaya çalışmakla' suçlayarak "Bunun vebali ağırdır" dedi. AKP Isparta Milletvekili Kurt ise Bal'a, MHP'nin Anayasa değişikliğini yeni döneme bırakma önerisini hatırlatarak "15 ay sonra seçim var. 15 aylık süre içinde bu Meclis görevini yapmış oluyor mu? E-muhtıra, 367, bunları yapan organlar belli, 2007 yılından sonra bunlarla ilgili ne yapmıştır" sorularını yöneltti. Bal ise MHP'nin muhalefette olduğunu belirterek "e-muhtıraya karşı siz ne yaptınız" karşılığını verdi. AKP'li Kurt ise "Karşı durduk" yanıtını verdi. Bal da "E-muhtıraya karşı bir şey yapacak olan sizsiniz, illa ki Taraf Gazetesi'nin bir muhabirinin yazmasını mı bekleyeceksiniz" dedi.