2008 yılı Türk diplomasisi -3-

Türk dış politikasına 2008'in yaz aylarında, Rusya ile Gürcistan arasındaki kriz ve ardından Kafkasya'da yaşanan gelişmeler damgasını vurdu.

Türkiye bu kriz döneminde Azerbaycan, Ermenistan, Rusya ve Gürcistan'ı bir masa etrafında buluşturacak, "Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu" (KİİP) önerisini ortaya koydu. Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Azerbaycan ve Gürcistan Dışişleri Bakanlarıyla görüştü ve Türkiye bu süreçte "aktif bir rol" üstlendi.

Türkiye ayrıca yaz aylarında aralarında İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ve İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki'nin de bulunduğu çok sayıda önemli konuğu ağırladı.
Bu arada, Türkiye'nin BM Güvenlik Konseyi (BMGK) 2009-2010 geçici üyeliği için yoğun temaslar yaz aylarında da sürdü. Bu çerçevede, İstanbul "Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesine" ve "Türkiye-Karayipler Topluluğu Yüksek Düzeyli Toplantısına" ev sahipliği yaptı.

Diplomasi alanında yılın üçüncü çeyreğinde bazı önemli gelişmeler kronolojik olarak şöyle sıralandı:

1 Temmuz:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Ankara'ya çalışma ziyaretinde bulunan Lüksemburg Başbakan Yardımcısı, Dışişleri ve Göç Bakanı Jean Asselborn'la bir araya geldi.
Babacan, ortak basın toplantısında, Fransa'nın 1 Temmuzda üstlendiği AB dönem başkanlığı sürecinin normal bir süreç olacağı yönünde mesajlar geldiğini söyledi.

2 Temmuz:

- Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Ankara'ya resmi ziyarette bulundu. Dışişleri Bakanı Ali Babacan'la bir araya gelen Lavrov, Türkiye ile bölgesel ve uluslararası konularda yoğun işbirliğinin devam ettiğini söyledi.

Lavrov-Babacan görüşmesinde, ikili ilişkiler ve bu çerçevede karşılıklı üst düzey ziyaretlerin artırılması ile enerji ve bölgesel sorunlar gibi konular ele alındı.

3 Temmuz:

- ABD'nin bağımsızlığının 232. yıldönümü, ABD'nin Ankara Büyükelçisi Ross Wilson'un ev sahipliğini yaptığı resepsiyonla kutlandı.
Türk hükümetini resepsiyonda temsil eden Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Türkiye ile ABD arasındaki işbirliğinin bölgedeki barış ve istikrarın tesisi için stratejik önemde olduğunu söyledi.

4 Temmuz:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Kuala Lumpur'da düzenlenen Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Zirvesine katılmak için Malezya'ya gitti.

Babacan burada yaptığı açıklamada, Gelişen Sekiz Ülke (D-8) sekretaryasının kalıcı olarak İstanbul'da olmasına karar verildiğini açıkladı.

11 Temmuz:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, AB Komisyonuyla çeşitli temaslarda bulunmak üzere Brüksel'e gitti.
Babacan Brüksel'e hareketinden önce yaptığı basın toplantısında, Fransa'nın dönem başkanlığında da müzakereleri aynı kararlılıkla ilerletmeyi hedeflediklerini ve mümkün olduğunca çok sayıda fasıl açmayı ümit ettiklerini söyledi.

- Türkiye ile Meksika, 12 Temmuz 1928 tarihinde tesis edilen diplomatik ilişkilerin 80. yıl dönümünü kutladı.

14 Temmuz:

- İran, Ankara'ya büyükelçi atadı. Görev süresi 2006 sonunda dolan İran'ın Ankara Büyükelçisi Firuz Devletabadi'nin ardından ilişkileri maslahatgüzarlık seviyesinde sürdüren İran, yaklaşık iki yıl aradan sonra Ankara'ya büyükelçi atadı. Yeni büyükelçi, İran'ın eski İstanbul Başkonsolosu Bahman Hüseyin Pur oldu.

15 Temmuz:

- Türk dış politikası, yurt dışında görevli büyükelçiler, daimi temsilciler ve merkezde görevli büyükelçilerin geniş katılımıyla "Türk Dış Politikası, Yönelimler ve Öncelikler" konulu Büyükelçiler Konferansında masaya yatırıldı.
Üç gün süren konferansta, Avrupa, Balkanlar, Orta Doğu, İran, Güney Asya, Afrika, ABD, Rusya, Doğu Asya, Pasifik ve Orta Asya gibi konular ele alındı.

- Afganistan'ın batısında bir inşaat projesinde çalışan 2 Türkün kaçırıldığı öğrenildi.

- Türkiye, 2009-2010 dönemi için Kosova'nın belirlediği "Orta Vadeli Harcama Çerçeve Belgesi" kapsamında bu ülkeye 30 milyon avro bağışta bulunmayı taahhüt etti.

- AB dönem başkanı Fransa'nın Ankara Büyükelçisi Bernard Emie, Türkiye'nin AB ile yürüttüğü müzakerelerin devam etmesini ve dönem başkanlıkları sırasında Türkiye ile bir ya da daha fazla müzakere başlığının açılmasını istediklerini söyledi.

17 Temmuz:

- ABD Başkanı George W. Bush'un Ulusal Güvenlik Danışmanı Stephen Hadley Ankara'ya geldi. Hadley, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı Ali Babacan ve Genelkurmay Başkanlığı yetkilileriyle görüştü.

- Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Jean Ping, Dışişleri Bakanı Ali Babacan'ın davetlisi olarak Ankara'ya geldi. Babacan, Ping'le yaptığı görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında, Türkiye'nin Afrika ülkeleriyle ilişkilerini ileri noktaya götürmek istediğini söyledi.

- İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, çalışma ziyareti için Ankara'ya geldi. Mutteki, Esenboğa'da yaptığı kısa açıklamada, Dışişleri Bakanı Ali Babacan'ın daveti üzerine Ankara'ya geldiğini belirterek, ziyaretiyle iki ülke arasındaki ilişkileri daha da geliştirmenin hedeflendiği söyledi.

18 Temmuz:

-Dışileri Bakanı Ali Babacan, çalışma ziyareti için Ankara'da bulunan İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Muttekiyle yaptığı ortak basın toplantısında, İran'ın nükleer programına ilişkin olarak, Türkiye'nin bu konunun diyalog yoluyla ele alınmasını desteklediğini belirterek, sürecin başarıyla devamının gönülden arzu edildiğini söyledi. Babacan ayrıca, Türkiye ile Ermenistan arasında zaman zaman temaslarda bulunulduğunu kaydetti. Mutteki de Türkiye'ye İran'ın nükleer faaliyetleriyle ilgili yapıcı tutumu için teşekkür etti.

19 Temmuz:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, İran'ın nükleer programıyla ilgili sürece yönelik bazı önemli telefon görüşmeleri yaptı. Babacan, ABD Dışişleri Bakanı Condeleezza Rice, Almanya Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier ve AB Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana ile telefonda ayrı ayrı görüştü.

20 Temmuz:

- Ağrı Dağında kaçırılan Alman dağcılar serbest bırakıldı. Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier ile telefonla görüşerek, kaçırılan Alman dağcıların sağlık durumlarının iyi olduğunu söyledi.

- İran Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri ve nükleer enerji konusundaki başmüzakerecisi Said Celili, İstanbul'da Dışişleri Bakanı Ali Babacan'la bir araya geldi. Babacan, bu görüşmenin ardından yapılan açıklamada, Türkiye'nin nükleer enerjinin barışçıl amaçlı kullanımına karşı olmadığı ancak nükleer silahlara karşı olduğu görüşünü tekrarladı.

21 Temmuz:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, BM Güvenlik Konseyi ile ilgili bazı temaslarda bulunmak üzere New York'a gitti. Babacan ABD'ye hareketinden önce yaptığı açıklamada, İran'ın nükleer programıyla ilgili süren görüşmelerde bu sorunun temelinde karşılıklı derin güven bunalımının yattığını gözlemlediklerini söyledi.

- Afganistan'ın batısında kimliği bilinmeyen kişilerce bir hafta önce kaçırılan 2 Türk serbest bırakıldı.

23 Temmuz:

- Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El Haşimi, sağlık sebepleriyle Ankara'ya geldi.

28 Temmuz:

- ABD'nin Ankara Büyükelçiliği ve birçok ülke İstanbul Güngören'de meydana gelen bombalı saldırıları kınadı.

29 Temmuz:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Bağlantısızlar Hareketinin 15. Bakanlar Konferansına katılmak üzere İran'a gitti. Babacan Tahran'a hareketinden önce yaptığı açıklamada, İran'ın nükleer programıyla ilgili başlatılan süreci önemli bir fırsat olarak gördüklerini belirterek, sorunun diyalog yoluyla çözümlenmesi gerektiğine inandıklarını söyledi.

31 Temmuz:

- AB Dönem Başkanlığı olarak Anayasa Mahkemesinin AK Parti hakkında verdiği karara ilişkin açıklama yapan Fransa, "kararı iyice not ettiklerini" bildirdi.

 

Ağustos

4 Ağustos:

- Portekiz Dışişleri Bakanı Luis Amado Ankara'ya resmi ziyarette bulundu.
Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Amado ile yaptıkları görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, Türkiye'nin AB müktesebatını üstlenmeyle alakalı bugüne kadar pek çok adım attığını ve bundan sonra da bu adımlara hızlı bir şekilde devam edeceğini söyledi. Amado da Türkiye-AB ilişkilerinin devamlılığından yana olduklarını belirtti.

- Bahreyn Kralı Hamad bin İsa El-Halife resmi ziyarette bulunmak için Ankara'ya geldi. El-Halife, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'le görüştü.

8 Ağustos:

- Dışişleri Bakanlığı, Gürcüler ile Güney Osetyalılar arasında çatışmaya dönüşen olayların endişeyle takip edildiğini bildirdi, tarafları çatışma ve askeri eylemleri durdurmaya ve doğrudan görüşmeye çağırdı.

- Türkiye, şiddetli yağışlardan etkilenen Moldova'ya 100 bin dolar tutarında nakdi insani yardımda bulundu.

10 Ağustos:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Gürcistan Dışişleri Bakanı Eka Tkeşelaşvili ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefonda görüştü. Babacan her iki görüşme sırasında, Gürcistan'ın Güney Osetya bölgesinde süregiden çatışmanın tırmanmasından duyulan endişeyi dile getirdi.

- Mesleki faaliyetlerini yürütmek üzere Güney Osetya'da bulunan bir grup Türk basın mensubunun içinde bulunduğu araç silahlı saldırıya uğradı. Saldırıda, bir gazeteci yaralandı, diğer basın mensuplarıysa saldırıyı yara almadan atlattı.

11 Ağustos:

- Gürcistan'ın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Irakli Koplatadze, Gürcistan Dışişleri Bakanlığının, tüm dost ve kardeş ülkeler ile uluslararası örgütlere çağrı yaparak, askeri yardım konusunda talepte bulunduğunu söyledi.

12 Ağustos:

- Kafkasya'daki krizin büyümesiyle Dışişleri Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan, İtalya'daki özel programını yarıda keserek, Ankara'ya döndü.

- Rusya'nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Andrey Buravov, ülkesinin Kafkasya'daki çatışmalara ilişkin Türkiye'nin endişelerini anladığını ve Türkiye'nin dengeli tutumunu olumlu karşıladıklarını söyledi.

13 Ağustos:

- Dışişleri Bakanlığı, Gürcistan'daki Türk vatandaşlarının tahliyesi konusunda, Sarp Sınır Kapısı'nda sorun olmadığını ve vatandaşların emniyetinin sağlandığını bildirdi.

- Rusya, Kafkasya'daki çatışmaların ardından Türkiye'deki temsilciliklerinde taziye defteri açtı.

14 Ağustos:

- İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad Türkiye'ye geldi. İstanbul'da ağırlanan Ahmedinejad, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Ali Babacan'la görüştü. Türkiye bu ziyarette, İran'ın nükleer programı meselesine diplomatik yollarla çözüm bulunması yönündeki görüşünü dile getirdi.
Ahmedinejad da ülkesi ile Türkiye arasındaki güçlü işbirliğine vurgu yaptı. İsrail ise Ankara'daki Büyükelçiliği aracılığıyla yaptığı açıklamada, Ahmedinejad'ın ziyaretini "talihsiz bir ziyaret" olarak niteledi.

- Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Türkiye'nin Gürcistan'da yaşanan son gelişmeler ışığında kapsamlı bir insani yardım faaliyeti gerçekleştirmeyi hedeflediği bildirildi.

18 Ağustos:

- Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi İstanbul'da yapıldı. İki gün süren zirvede, Afrika ülkeleriyle her alanda işbirliğine ivme kazandırmak ve bu işbirliğini sürdürülebilir hale getirmek amaçlandı. Afrika ile ilişkilerin değerlendirildiği ve geleceğe yönelik planlamanın yapıldığı zirve çerçevesinde ayrıca, Türkiye'nin BM Güvenlik Konseyi (BMGK) geçici üyelik adaylığı da gündeme geldi.

19 Ağustos:

- Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref'in görevinden istifa edeceğini açıklamasının ardından Dışişleri Bakanlığından bir açıklama geldi. Müşerref'in görevi süresince Türkiye'deki mevkidaşları ve Türk halkıyla yakın ve dostane ilişkiler kurduğu belirtilerek, bu çerçevede, Müşerref'in Türkiye-Pakistan ilişkilerine yaptığı değerli katkıların her zaman şükranla anımsanacağı bildirildi.

22 Ağustos:

- "Türkiye-Karayipler Topluluğu Yüksek Düzeyli Toplantısı" İstanbul'da yapıldı. Toplantının açılışında konuşan Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Türkiye'nin BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine seçilmesi halinde, Karayipler Topluluğu ülkelerinin çıkarlarına, önceliklerine özel önem atfedeceğini söyledi.

- Kafkasya'daki krizin ardından Türkiye'nin önerdiği "Kafkasya İşbirliği ve İstikrar Platformu" konusunda Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov'la görüştü. Türkiye bu görüşmede Rusya'ya KİİP hakkındaki somutlaştırılmış önerilerini iletti.

26 Ağustos:

- ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesinin Cumhuriyetçi Parti'den kıdemli üyesi Richard Lugar başkanlığındaki bir heyet, temaslarda bulunmak üzere Ankara'ya geldi. Dışişleri Bakanı Ali Babacan'la görüşen Lugar, Türkiye'nin "Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu" teklifinin açıklanmadan önce ABD'ye danışılmadığını belirterek, "teklife dair tartışmaların, Rus askerleri bölgeden çekilene kadar ertelenebileceğini" savundu.

29 Ağustos:

- Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, Ankara'ya geldi. Memmedyarov'un Dışişleri Bakanı Ali Babacan'la yaptığı görüşmede, Türkiye'nin gündeme getirdiği Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu ele alındı.
Babacan görüşmenin ardından yapılan ortak basın toplantısında, Türkiye ve Azerbaycan'ın, Ankara'nın inisiyatifiyle gündeme gelen "Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu" konusunda anlayış ve yaklaşım birliği içinde olduğunu bildirdi.

31 Ağustos:

- Gürcistan Dışişleri Bakanı Eka Tkeşelaşvili Türkiye'ye geldi. Tkeşelaşvili İstanbul'da Dışişleri Bakanı Ali Babacan ile görüştü. Görüşmeden sonra ortak basın toplantısı yapıldı. Babacan burada, Türkiye'nin hangi koşullar altında olursa olsun, sorunların barışçıl yöntemlerle ve diyalog yoluyla çözülmesi için elinden gelen gayreti sürdürmeye devam edeceğini söyledi. Tkeşelaşvili de Türkiye'ye ülkesine gösterdiği destek için teşekkür etti.

Eylül

2 Eylül:

-Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Türkiye'ye günübirlik çalışma ziyaretinde bulunan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile İstanbul'da bir araya geldi. Görüşmede, son dönemde ortaya çıkan Rus gümrüklerinde Türk mallarının uzun süre incelemeye tabi tutulması sorunu ele alındı. Babacan ayrıca, görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, "Türkiye, Gürcistan'da son dönemlerde meydana gelen gelişmeleri endişeyle takip etmektedir" dedi. Görüşmede, Kafkasya'daki durum ve "Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformunun" oluşturulması da ele alındı.

4 Eylül:

- Türkiye, Güney Osetya'da Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) bünyesinde görev yapacak askeri gözlemcilere iki gözlemciyle katkıda bulundu.

- AB Konseyi Başkanlığının, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 6 Eylüldeki futbol maçı için Erivan'a gitme kararından "sevinç duyduğu" bildirildi.

5 Eylül:

- AB dönem başkanı Fransa tarafından, Fransa'nın Avignon şehrinde AB Gayrıresmi Dışişleri Bakanları Toplantısı düzenlendi. Toplantıya Dışişleri Bakanı Ali Babacan da katıldı.

- ABD Dışişleri Bakanlığının siyasi işlerden sorumlu Müsteşarı William Burns Türkiye'ye geldi. Burns'ün Türkiye'ye yaptığı ziyarette, "ABD ile Türkiye arasındaki geniş kapsamlı ortak çıkarların altını çizdiği" bildirildi.

7 Eylül:

- Dışişleri Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan, DSP, BBP, DTP gibi partilerin liderleriyle görüşerek, Ulusal Program (UP) taslağı hakkında bilgi verdi. Babacan, AB'ye uyumla ilgili olarak üzerinde çalışmalarını tamamladıkları UP'nin bir örneğini partilere bırakarak, programın hazırlanış süreci ve içeriğiyle ilgili bilgi sundu.

9 Eylül:

- BM Genel Sekreterinin Kıbrıs Özel Danışmanı Alexander Downer, Ankara'ya geldi. Downer, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan'la görüştü. Downer'a, Türkiye'nin Kıbrıs sorununa yerleşik BM parametreleri çerçevesinde çözüm bulunmasına verdiği önem hatırlatıldı.

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan AB ile Türkiye Arasındaki Sivil Toplum Diyaloğunun Geliştirilmesi Konferansında yaptığı konuşmada, AB sürecinin iç siyasi çekişmelere malzeme edilmemesi gereken bir süreç olduğunu söyledi.

11 Eylül:

- KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ile Kıbrıs Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas, Kıbrıs sorununa çözüm bulmayı amaçlayan kapsamlı Kıbrıs müzakerelerine başladı.

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, çalışma ziyaretinde bulunmak üzere İsviçre'ye gitti.
Babacan, burada yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Ermenistan ile ilişkilerinde bir "u dönüşü"nün söz konusu olmadığını, tam tersine Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Erivan ziyaretinin ilişkileri ileri götürmek adına önemli bir adım olduğunu söyledi.

- Irak'ın eski Başbakanı İyad Allavi başkanlığındaki bir heyet Ankara'da temaslarda bulundu. Allavi temaslarına ilişkin düzenlediği basın toplantısında, Kerkük sorununun çözümü konusunda Türkiye ile paralel görüşlerde olduklarını ve soruna Irak'ın içinden gelecek, ulusal bir çözüm istediklerini belirtti.

13 Eylül:

- Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Ebul Geyt, Dışişleri Bakanı Ali Babacan'ın davetlisi olarak Ankara'ya geldi. Babacan görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, İsrail ile Suriye'nin Türkiye'nin aracılığıyla yürüttüğü barış görüşmelerinin beşinci turunun, 18-19 Eylül'de İstanbul'da yapılmasının öngörüldüğünü söyledi.

- Türkiye ile Mısır, ikili, bölgesel ve iki ülkeyi yakından ilgilendiren uluslararası konularda daha yoğun istişare ve işbirliği yapma kararı aldı. Ankara'yı ziyaret eden Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Ebul Geyt ile Dışişleri Bakanı Ali Babacan arasında yapılan görüşmelerin ardından Türkiye ile Mısır arasında işbirliğine dair ortak deklarasyon yayımlandı.

16 Eylül:

- Güney Osetya'daki çatışmalarda hayatını kaybeden Rus barış gücü askerleri ve sivilleri anısına Rusya'nın Ankara Büyükelçiliğinde anma töreni düzenlendi.

17 Eylül:

- Türkiye, Afganistan ile Pakistan'ı, aralarındaki sorunları görüşmek ve "Ankara Bildirisi" sürecini canlandırmak üzere yeniden bir araya getirmek için diplomatik girişim başlattı. Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Feridun Sinirlioğlu bu çerçevede Afganistan'da temaslarda bulundu.

18 Eylül:

- Dışişleri Bakanı Ali Babacan, Paris'te "Güvenlik Sınamalarına ilişkin AB-Orta Asya Forumu"na katıldı.

20 Eylül:

- KKTC'nin Ankara Büyükelçisi Tamer Gazioğlu, Kıbrıs sorununa kalıcı çözüm bulunması amacıyla 11 Eylül'de başlayan kapsamlı müzakereler çerçevesinde Türk tarafı olarak anlaşmaya varılması için esnek davrandıklarını, aynı esnekliği Rumlardan da beklediklerini söyledi. Büyükelçi Gazioğlu, 4 yıllık görev süresini 31 Ağustos'ta tamamladı.