7. AGİT Zirvesi başladı

İstanbul'da 1999 yılında yapılan zirvenin üzerinden 11 yıl geçtikten sonra toplanan AGİT liderler zirvesine, 56 ülkenin devlet ya da hükümet başkanı katılıyor. Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından temsil edildiği zirveyi, 12 gözlemci ülke de gönderdikleri temsilcileri ile takip ediyor.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in misafirlerini tek tek kabul edip hatıra fotoğrafı çektirmesi ile başlayan zirvede, daha sonra da aile fotoğrafı çekilecek. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in ilk konuşmayı yapacağı AGİT zirvesinde, Kazakistan Dışişleri Bakanı Kanat Saudabayev oturum başkanlığını üstlenecek.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, AGİT Parlamenterler Meclisi Başkanı Petros Efthymiou ve AGİT Genel Sekreteri Marc Perrin de Brichambaut'un da katıldığı zirvede, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, yarın gerçekleşecek 3'üncü oturumda bir konuşma yapacak.

AGİT Zirvesi'nde Yukarı Karabağ, Kırgızistan, Afganistan'da istikrarın sağlanması, AKKA sorunları, Nükleer denemelerin engellenmesi, Füze Savunma Sistemleri, AGİT'in geleceği, terörizmle mücadele, insan, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi konular ele alınacak.
Zirvede yeni dönem için AGİT Genel Sekreterliği seçimi de yapılacak.

Zirvenin açılış konuşmasını Kazakistan Cumhurbaşkanı yaptı

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) 7. Zirvesinin açılışında yaptığı konuşmada, zirvenin toplanmadığı süre içinde biriken pek çok sorunun çözüm beklediğini ifade etti. Dünyanın zor bir süreçten geçtiğini anlatan Nazarbayev, barış ve huzurun sağlanması için daha çok diyaloğa ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Kazakistan'da 140'tan fazla etnik grubun huzur içinde birarada yaşadığına dikkati çeken Nazarbayev, ''Biz her dine, her kültüre eşit mesafede durarak ülkede birlik ve huzuru sağladık. Biz batılı değerler ile doğu geleneklerini sentez etmeyi başardık'' diye konuştu.
Kazakistan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından hızlı bir büyüme sürecine girdiğini belirten Nazarbayev, ''Kazakistan, bölgede huzur ve istikrarın temsilcisi olmuştur'' dedi.

Avrasya'nın güvenliği

Kazak halkının soğuk savaşın tüm acısını yaşadığını, ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından da Semipalatinsk denemelerin durdurulduğunu, nükleer silahlanmanın önüne geçilmesi için dünyada ilk adım atan ülkenin Kazakistan olduğunu ifade eden Nazarbayev, ''Biz bugün nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya için her türlü desteği vermeye hazırız'' diye konuştu.

AGİT'in kurulduğu yıllarda Vancouver ile Vladivostok arasında huzur ve barışın sağlanması işbirliği imkanlarının artırılmasının esas olarak hedeflendiğine işaret eden Nazarbayev, ''Başlangıçta Helsinki süreci ortak bir Avrupa evi kavramına dayalı olmuştur. Şimdi, 4 okyanusu içine alan yeni bir işbirliği ve güvenlik seviyesinin sağlanması gerekiyor. Bugün yapılan toplantı bunun ilk adımını oluşturuyor'' dedi. Nazarbayev, Avrasya'nın ortak güvenliğinin sağlanması için ortak bir Avrupa-Atlantik güvenlik binasının oluşturulması adımlarının atılması gerektiğini vurguladı.

AGİT'e yeni bir yapı

AGİT'in görevlerinin azaltılmaması aksine yeni sorunlara çözüm bulacak bir yapılanmanın sağlanması gerektiğini vurgulayan Nazarbayev, ''Yeni güvenlik tehditlerinin dikkate alındığı bir yapı içinde AGİT daha da aktif hale gelmelidir'' dedi. Avrupa'nın güvenliğinin Asya'daki istikrar ve güvenden ayrı düşünülemeyeceğine dikkati çeken Nazarbayev, Afganistan'da güven ve istikrarın sağlanması için tüm dünyaya çağrıda bulundu. Nazarbayev, bunun için yeni bir stratejinin oluşturulması gerektiğini kaydetti.

Kazakistan Dışişleri Bakanı Kanat Saudabayev de yaptığı konuşmada, Korfu sürecine dikkati çekerek, yeni güvenlik anlayışında Korfu sürecinde alınan kararların gözardı edilmemesini, bu konuda tüm ülkelerin üzerine düşeni yapması gerektiğini söyledi. Kazakistan'ın AGİT dönem başkanlığı sürecinde sorunların diyalog içinde çözümü için adımlar attığını bunda da başarılı olunduğunu ifade eden Saudabayev, bunun bir iyimserlik havası oluşturduğunu kaydetti.

Kazakistan'ın dönem başkanlığı süresince güvenlik, gelenek, hoşgörü ve şeffaflık ilkesi doğrultusunda çalıştıklarını AGİT misyonunu geliştirerek yaşatmak istediklerini anlatan Saudabayev, dönem başkanlığı görevini devraldıkları Yunanistan'a teşekkür, 2011 yılında görev başkanlığını devralacak Litvanya'ya da başarılar diledi.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Liderler Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, uluslararası toplumda nükleer silahsızlanma ve nükleer silahların yayılması konusunda önemli mesafeler alındığını belirterek, ''Ben özellikle AGİT üyesi ülkelere, nükleer silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi konusunda verdikleri destekten dolayı minnettarım. Ancak, kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi için destek bekliyorum. Bu konuda BM Güvenlik Konseyi'nin 1450 sayılı kararının uygulanması için işbirliği şart'' dedi.

Kazakistan'ın nükleer silahsızlanma konusunda ilk önemli adımları atan ülkelerin başında geldiğini belirten Ban, ''Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, seçkin vizyoner liderlik özelliği sayesinde semipalatinsk testleri durdurmuştur. Bir zamanlar nükleer silahlanma konusunda merkez konumunda bulunan Kazakistan, şimdi nükleer silahlardan arındırılmış bir bölge olarak tüm dünyaya ve bölge ülkelerine örnek olmuştur'' diye konuştu.
 

'Aral benzeri felaketler yaşanmamalı'

Aral Denizi'nde yaşanan çölleşmeye de dikkati çeken Ban, ''Benzer felaketlerin yaşanmaması ve Aral Denizi'nin kurtarılması için tüm dünya sorumluluk almalıdır. Dünyanın yeni güvenlik tehditleri arasında çevre sorunları en öncelikli sorun olarak ortaya çıkmıştır'' diye konuştu. İklim değişikliğiyle mücadele için çabaların birleştirilmesi, güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Ban, su ve enerji kaynaklarının çevre dostu yöntemlerle kullanılmasını istedi.

'Yeni bir sayfa için tarihi bir fırsat'

AGİT Genel Sekreteri Marc Perrin De Brichambaut da yaptığı konuşmada, zirvenin AGİT tarihinde yeni bir sayfa yazmak için tarihi bir fırsat ortaya koyduğunu söyledi. AGİT'in Avrupa güvenlik durumunun bir aynası olduğunu ancak bu aynanın görüntüsünün geçtiğimiz 10 yıl içinde bazen rahatsız edici boyutlara ulaştığını anlatan Brichambaut, AGİT'in birçok ilkelerinin ihlal edildiğini, Avrupa ülkeleri ile ABD arasında güvensizliklerin yaşandığını bunun da kuruluşların yeteneğini zayıflattığını ifade etti.

Yunanistan'ın AGİT dönem başkanlığı sürecinde Korfu sürecinin başlatıldığını, Kazakistan'ın dönem başkanlığında da AGİT'in daha dinamik bir rol üstlendiğini söyleyen Brichambaut, ''Bu zirve ile Avrasya'nın bir bütün olarak güvenliği için somut adımlar atılabilir'' dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Avrasya Ulusal Üniversitesi'nde sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle toplantıda basın özgürlüğüne vurgu yaptı. Toplantıda yerel Alma-Ata İnfo internet sitesinin editörü, gazeteci Ramazan Yesergepov'un eşinin, kocasının AGİT dönem başkanı Kazakistan'da hapiste olduğunu belirtmesi ve yardım istemesi üzerine Clinton, hukukun üstünlüğünü ve savunma hakkını desteklediğini söyledi.

Clinton, ''Ben herşeyden önce her tutuklunun yargılama sırasında kendisine yardımcı olacak bir avukat bulundurması gerektiğine inanıyorum. Bu temel bir insan hakkıdır. İkincisi, gazeteciler savunmasız insanlar, bugün dünya çapında birçok gazeteci hapse atılıyor. Bir çoğu öldürülüyor. Biz bunun yanlış olduğunu düşünüyoruz'' dedi. Görüştüğü hükümet temsilcileri ve devlet başkanlarından mahkumların özellikle tutuklu gazetecilerin haklarının korunması için çaba harcanmasını istediğini anlatan Clinton, Yesergepov için de elinden geleni yapacağını söyledi.
 

'Afganistan için daha aktif rol oynanmalı'

ABD Dışişleri Bakanı Clinton, AGİT zirvesinde yaptığı konuşmada da üye ülkelerden, Afganistan konusunda daha aktif çaba istedi. Afganistan'da istikrar eksikliğinin sadece Orta Asya için değil tüm AGİT bölgesi için tehdit oluşturduğunu anlatan Clinton, Afganistan'ın yeniden inşası ve güvenliğinin sağlanmasında bazı ülkelerin önemli rol oynadığını, ancak bunun tüm ülkeler tarafından güçlendirilerek devam ettirilmesi gerektiğini söyledi.

AGİT üyesi ülkelerin Afganistan'la 1800 kilometrelik bir ortak sınıra sahip olduğunu belirten Clinton, ''AGİT, Afganistan için daha aktif bir rol oynamalıdır'' dedi. Kırgızistan'da yaşanan olaylar sırasında Kazakistan'ın AGİT dönem başkanı olarak önemli bir misyon üstlendiğini hatırlatan Clinton, bundan dolayı teşekkür etti.

İlk oturum tamamlandı

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) liderler zirvesinin ilk oturumu, liderlerin diyalog ve barış vurgusu yaptıkları konuşmalarla tamamlandı. Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen 7. AGİT Zirvesi'nin ilk oturumu, yapılan konuşmaların ardından sona erdi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in misafirleri ile tek tek tokalaşması, ardından aile fotoğrafı çekilmesiyle başlayan zirvede barış ve diyalog ortak kavramlar oldu.
Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından temsil edildiği zirve, 2 gün boyunca düzenlenecek toplam 4 oturumdan oluşacak. Zirvenin bugünkü ilk oturumunda bazı liderler konuşmalar yaptı.

AGİT Parlamenterler Meclisi Başkanı Petros Ephimiou, AGİT'in yeniden yapılanmaya ve değişime gitmesi gerektiğini vurguladığı konuşmasında değişimin öncelikle siyasi düzeyde başlaması gerektiğini vurguladı. Siyasi değişikliklerin teşkilat üyeleri arasında güveni yeniden tazelemesi gerektiğini ifade eden Ephimiou, Avrupa-Atlantik ve Avrasya alanı boyunca bir güvenlik alanı oluşturulmasının önemine dikkati çekti. Ephimiou, ''AGİT ilkeleri uzun zamandır ihlal ediliyor. Uzun süren çatışmalar var. İnsan hakları ve özgürlükleri konusunda ciddi ihlaller var. Bu da AGİT'in yaptırım gücünün arttırılması ile giderilebilir'' dedi.
 

Medvedev'den ortak ilkelere uyulması çağrısı

Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev de konuşmasında, ilk kez bir doğu ülkesinde AGİT zirvesi düzenlendiğine dikkati çekti. Yapılan mükemmel organizasyon dolayısı ile Kazakistan'a teşekkür etmek gerektiğini söyleyen Medvedev, ''Uyuşmazlıkların çözümü için ortak ilkelerin geliştirilmesi gerek. Bu ortak ilkelere de tüm ülkeler sıkı bir şekilde riayet etmeli. Çatışma bölgelerindeki sivillerin hakları korunmalı'' diye konuştu. Askeri güç kullanımının haklı bir gerekçesi olmadıkça kabul edilemeyeceğini ifade eden Medvedev, Ağustos 2008'de Gürcistan'ın Güney Osetya'ya müdahalesinin de kabul edilemeyeceğini ifade etti.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, AGİT faaliyetlerine kalite ve siyasi bir ivme kazandırılması gerektiğini vurgulayan bir konuşma yaptı. Mevcut güvenlik tehditleri ve zorluklara karşı dayanışmayı öne çıkaran Yanukoviç, çatışmaların çözümünde devletlerin toprak bütünlüğünün korunmasının birinci temel öncelik olduğunu kaydetti.

İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calmy-Rey de Kazakistan'ın organizasyonuna teşekkür ederek başladığı konuşmasında, Orta Asya'nın Avrupa'nın güvenliği açısından eskiden daha önemli bir hale geldiğini söyledi.

Norveç Dışişleri Bakanı Jonas Gahr Store, Kırgızistan'da barış ve huzurun sağlanmasında gösterdiği olumlu katkıdan dolayı AGİT dönem başkanı Kazakistan'a teşekkür etti. Store, çatışmaların ardından huzur ve istikrarın sağlanmasının AGİT'in en önemli başarısı olduğunu ifade etti.
 

Clinton'dan Yukarı Karabağ vurgusu

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ise konuşmasının bir bölümünü Yukarı Karabağ sorununa ayırdı. Yukarı Karabağ sorununun Minsk Grubunun himayesindeki ilkeler çerçevesinde çözülmesi gerektiğini kaydeden Clinton, bölgede çatışmaların önlenmesi için çabaların artırılması gereğine dikkati çekti. Clinton ayrıca, Kazakistan'ın Afganistan'a yardım için oluşturulan koalisyonun bir parçası olacağını açıkladı.

Almanya Başbakanı Angela Merkel de konuşmasında, zirvenin bölgede neler yaşandığı konusunda bilgilerin tazelenmesine bir fırsat sunduğunu söyledi. Zirvenin Helsinki Sözleşmesinden 35, Paris Anlaşmasından 20 yıl sonra yapıldığına dikkati çeken Merkel, Bu sürede barış ve güvenlik arayışlarının çok ağır ilerlediğini belirtti.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Boris Tadiç'in gündemiyse Kosova idi. Tadiç, ''Diyalog Kosova'da barış için tek yol'' dedi. Slovakya Cumhurbaşkanı Ivan Gasparoviç, AGİT'in güvenlik ve işbirliği misyonlarını yeniden yüklenmesi gerektiğini söyledi.