ABD Yuan'ın önünü alamıyor

Temsilciler Meclisi'nin dün onayladığı yasa tasarısı ABD'nin Çin'e ve ticari avantaj sağlamak için para birimlerinin değerini düşük tutan ülkelere karşı ticari yaptırımların önünü açıyor. Temsilciler Meclisi'nde 99 Cumhuriyetçinin destek verdiği yasa tasarısı 79'a karşı 348 oyla geçerken, 74 Cumhuriyetçi ve 5 Demokrat Partili ise karşı oy kullandı.
Tasarıya destek verenler, tasarının ABD Başkanı Barack Obama yönetimine, son 10 yılda ülkede imalat sektöründe 2 milyondan fazla kişinin işine kaybetmesine yol açtıklarını düşündüğü Çin'e baskı yapma olanağı yaratacağını düşünüyorlar. Destekçiler, ayrıca Washington yönetiminin, Amerikalı işçilerin aleyhine işlediğini düşündükleri döviz kurunda manipülasyon ve diğer ticari pratiklere hoşgörülü olmayacağı yönünde Çin'e güçlü bir işaret vereceğini belirtiyorlar.

Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, yaptığı konuşmada, 20 yılda ABD'nin Çin ile yıllık 5 milyar dolar olan dış ticaret açığının şu anda haftalık 5 milyar dolar olduğunu, bu dengesizlik üzerine Kongre'nin Amerikalı işçileri korumak için harekete geçmeye teşvik ettiğini söyledi.

Pelosi, tasarının, ''Çin, ABD ile ticari ilişkilerini geliştirmek istiyorsa oyunu kurallarına göre oynaması gerektiğini anlaması konusunda Obama'nın Çin ile yapacağı görüşmelerde elini güçlendireceğini'' ifade etti.
 

Destekleyenler ve karşı çıkanlar

Temsilciler Meclisi'nde yasa tasarısıyla ilgili yapılan tartışmalarda, tasarının destekçileri, bunun ABD'nin ihracatını artıracağını ve imalat sektöründe daha fazla istihdam yaratacağını savundular.
Demokrat Parti'den Xavier Becerra, ''Bazı güvenilir tahminler, bu ülkede milyonlarca Amerikalının işine dönebileceğini gösteriyor'' diyerek, tasarı lehine oy kullandı. Temsilciler Meclisi Mali Tedbirler (Ways and Means) Komitesi üyesi Cumhuriyetçi Partili Dave Camp, ''Kongre'nin sabrının tükendiği konusunda Çin'e açık bir sinyal göndermek amacıyla'' tasarıya olumlu oy verdiğini belirtti.

Mali Tedbirler Komitesi Başkanı Sander Levin de, ''Çin'in para birimini sürekli olarak maniple etmesi çok sayıda Amerikalının işine mal oluyor ve gerçek bir eylem gerektiren çok ciddi sorun yaratıyor'' dedi.

Tasarıya karşı çıkanlar ise, tasarının, Amerikalı tüketicilerin satın aldığı, elbise, oyuncak ve diğer malların maliyetlerini artıracağını ve Çin'in ABD'nin ihracatına misilleme yapma riski yaratacağını ifade ettiler.

Cumhuriyetçi Jeb Hensarling, ''Çin mallarının çoğunun fiyatı yüzde 10 kadar artacak, bir annenin çocuğunun okula gitmesi için ihtiyacı olan bir çift ayakkabının ve Noel'de alacakları oyuncakların hepsi daha pahalı olacak'' dedi.

Ekonominin zor günlerinde ABD'de çalışanları korumanın önemli olduğunu dile getirerek, Hensarling'in söylemine karşı çıkan Mali Tedbirler Komitesi Başkanı Levin, ''İşin olmadan, fiyatı ne olursa olsun mal satın alamazsın. Bu yasa tasarısı iş sahibi olma konusunda'' diye konuştu.

Hazine Bakanlığından tasarıyla ilgili yapılan açıklamada da, ''Bugünkü oylama açıkça temsilcilerin bu konu hakkında ciddi kaygıları bulunduğunu gösteriyor. Başkan (Obama) ve Hazine Bakanı (Timothy) Geithner bu kaygıları paylaşıyor. Onlar sürekli, Çin'in zamanla yuanın değerinin artmasına izin vermesine ihtiyacı olduğunu söylediler'' denildi.
 

Dolar-Yuan paritesi

Pekin yönetiminin haziran ayında yuanın dolar karşısında değer kazanmasına izin vermesine rağmen, Uluslararası Para Fonu (IMF) ekonomistleri yuanın yüzde 5-27 oranında değerinin altında olduğunu tahmin ediyorlar.
Amerikalı imalatçılar da yuanın dolar karşısında değerinin yüzde 40 kadar düşük olduğunu, bunun, ABD'de Çin ürünlerini ucuz ve daha rekabetçi, Çin'de ise ABD ürünlerini daha pahalı hale getirdiğini söylüyorlar.

Yasa tasarısı Temsilciler Meclisi'nde oylanmadan önce Çinli yetkililer, döviz kurunda esnekliği desteklediğini yinelemişler, ancak yuanın değer kazanması konusunda ne yapacaklarına ilişkin öneride bulunmamışlardı.

Obama, geçen hafta New York'ta BM Genel Kurulu sırasında Çin Başbakanı Wen Jiabao ile yuan ve Çin'in ABD ile olan dış ticaret fazlasını ele almıştı. Obama'nın, bu konuyu Güney Kore'nin başkenti Seul'de 10-11 Kasım'da yapılacak G-20 liderler zirvesinde de gündeme getirmesi bekleniyor.
 

Çin'in tepkisi

Bu arada Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Cian Yü, Pekin'de düzenlediği olağan basın toplantısında, ''Temsilciler Meclisi'nin ikili ilişkileri zedeleyecek adımlardan kaçınması gerektiğini, söz konusu yasa tasarısına kesinlikle karşı olduklarını'' ifade etti.
Öte yandan, Çin para birimi yuan güne ABD Doları karşısında değer kaybederek başladı.
Yuan, dün Çin'in merkez bankası Halk Bankası'nın döviz kurunun esnetileceğini açıkladığı 19 Hazirandan bu yana en güçlü konuma gelmişti.

Çin Döviz Kuru Sistemi, yuanın dün 6,6936 olan dolar karşısındaki paritesini 6,7011 olarak açıkladı.