Afganistan'da kadın intiharları neden yaygın?

Getty Images-Afgan kadın (Arşiv fotoğrafı)

"Artık yaşamak istemiyordum. Bu yüzden zehir içip kendimi öldürmeye çalıştım."

Cemile (güvenliği için ismi değiştirildi), 6 yıllık nişanlısı "artık genç bir kadın olmadığı" gerekçesiyle onu aldatıp terk ettiğinde ihtihara kalkıştı.

Bugün 18 yaşında olan Cemile'nin ailesi, daha 12 yaşındayken onu görücü usülü bir adamla nişanlamıştı. Genç kadın geçen ay kendini zehirlediğinde annesi onu hastaneye zor yetiştirdi.

Cemile'nin ülkesi Afganistan'da her yıl 3 bini aşkın kadın intihara kalkışıyor.

Afganistan Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu'nun (AIHRC) verilerine göre, bu vakaların yarısından fazlası, Cemile'nin yaşadığı Herat kentinde görülüyor. Sağlık yetkilileri, Herat'ta sadece 2017'de 1400 kadının intihar teşebbüsünde bulunduğunu, 35'inin de hayatını kaybettiğini söylüyor.

Şiddet oranı %87

Küresel veriler erkek intiharlarının kadın intiharlarına göre daha yüksek olduğuna işaret etse de, Afganistan'da intihar teşebbüsü vakalarının yüzde 80'ine yakını kadınlarda görülüyor.

Ancak özellikle kırsal bölgelerde, intihar vakaları yetkililerden gizleniyor. İslam'da kendi yaşamına son vermenin günah olması nedeniyle yaşananlar ailede kalıyor.

AIHRC'den Hawa Alam Nuristani, Afgan kadınlarda intihar teşebbüsü vakalarının bu denli yüksek olmasını, farklı sebeplere bağlıyor. Akıl sağlığı sorunları, aile içi şiddet, zorla evlendirmeler ve kadınlar üzerinde artan sosyal baskılar, bu nedenlerden sadece birkaçı.

Getty Images-Afganistan'da intihara kalkışan kadınların sayısı erkeklere oranla çok daha fazla. (Arşiv fotoğrafı)

Öte yandan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre Afganistan'da 1 milyon fazla kişide depresif bozukluk görülüyor.

40 yıldır süren silahlı çatışmalar nedeniyle gerçek rakamların çok daha yüksek olduğu da tahmin ediliyor.

Kadınlara yönelik şiddet de ülke çapında çok yaygın.

Birleşmiş Milletler (BM) Nüfus Fonu, Afgan kadınların %87'sinin bir tür fiziksel, cinsel ya da psikolojik şiddete, %62'sinin de birden fazla istismar türüne maruz kaldığını açıkladı.

Getty Images

Her 3 kadından biri 18'inden önce evleniyor

Zorla evlilik, kadın intiharlarının başlıca nedenlerinden.

Nuristani, kadınlarda istismarın sıklıkla aile içinde başladığını, evliliğe zorlanan kadınların aileleri onu dinlemeyip eğitimlerine son verdiği için intiharı seçtiğini söylüyor. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) raporuna göre ülkede her 3 kadından biri, 18. doğum gününden önce evleniyor.

Fakirlik ve iş olanaklarının azlığı da kadınlar üzerindeki baskıyı artırıyor.

Zehirli maddelere erişim

WHO, intihar oranlarını zehirli maddelere erişimin kolay olması ile de açıklıyor.

BBC Afgan Servisi'ne konuşan Herat Hastanesi Sözcüsü Mohammed Rafık Şirazi, "Geçtiğimiz yıllarda insanlar ilaç ve diğer maddeleri daha kolay bulmaya başladı. Geçen yıl kurumlara tehlikeli maddelere erişimin sınırlanması için harekete geçmeleri çağrısında bulunduk" diyor.

Getty Images

Heratlı tıp uzmanlarına göre önleyici stratejiler olmadıkça, intihar oranlarını yavaşlatmak imkansız.

Kamu Sağlığı Bakanlığı ise, kapsamlı verilere dayanan ulusal bir önlem planı hazırladıklarını söylüyor.

İntiharların önüne geçmek için akıl sağlığı terapi merkezlerinin kurulması, planlardan biri.

İnsan hakları savunucuları ise, bir sonraki adımın "özellikle kırsal bölgelerde farkındalık yaratmak" olduğuna dikkat çekiyor.

Nuristani, "İnsanlar kadınları intihara itebilecek istismar türleriyle mücadele yollarını öğrenmeli. İstismar vakalarının çoğu izbe ve yasaların iyi bilinmediği yerlerde gerçekleşiyor. İnsanlar, ailelerindeki bir kadını istismar ederlerse yasaların onları cezalandırabileceğini bilmeli" diyor.

Katkıda bulunanlar: Valeria Perasso (BBC Dünya Servisi), Herat'taki BBC muhabiri Mohammed Qazizad