AKP’de ‘yakalanma’ korkusu

AKP’nin, 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonunun ardından, “yargıya yönelik operasyonlarla” dosyaların üzerini örttüğü tartışmaları sürerken, Türkiye’nin yolsuzlukla mücadele konusunda uluslararası mevzuattan doğan yükümlülüklerini de yerine getirmediği ortaya çıktı. Eski AİHM yargıcı ve CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen, Avrupa Konseyi kararıyla kurulun “Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu”nun (GRECO) raporunda, Türkiye’nin şeffaflık ve yolsuzlukla mücadele konusunda birçok yükümlülüğünü yerine getiremediği saptamasına yer verdiğini belirterek konuyu Meclis gündemine taşıdı.

Eski AİHM yargıcı ve CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu tarafından yanıtlanması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesinde, Avrupa Konseyi’nin 4 Mayıs 1998 tarihli AB Bakanlar Kurulu toplantısında alınan karar doğrultusunda kurulan “Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu”nun 'GRECO’, üye ülkelerin yolsuzlukla mücadele konusunda Avrupa standartlarına uygunluk denetimi yaptığına dikkat çekti.

GRECO’nun Mart 2012’de gerçekleştirilen genel kurul toplantısında kabul ettiği “Türkiye uygunluk raporu”nda, “suç haline getirme” kapsamında Türkiye’ye yöneltilen 8 tavsiyenin ancak “kısmen” yerine getirildiği, “siyasi partilerin finansmanında şeffaflık” konusundaki 9 tavsiyeden 4’ünü “kısmen”, 5’ini ise “hiç yerine getirmediği” sonucuna vardığına dikkat çekti. Bakan Davutoğlu’na raporda yer alan tavsiyelerin yerine getirilmesi konusunda bir “planlama” bulunup bulunmadığını soran Türmen, “GRECO, hükümet tarafından 30 Ocak tarihinde TBMM Başkanlığı’na gönderilen yasa tasarısındaki değişikliklerin rüşvet suçlarına dair düzenlemenin gereksiz derecede karmaşık ve yanlış anlaşılmaya müsait olduğunu değerlendirmiştir. Rüşvet suçlarının kapsamlı, açık ve tutarlı bir tanımının yapılmasına ilişkin bakanlığınızın veya Adalet Bakanlığı ile ortak bir çalışması bulunmakta mıdır” sorusunu yöneltti. Türmen, hükümetin ayrıca “Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku” sözleşmesindeki ek protokolün imzalanıp onaylanması yönünde bir çalışması olup olmadığını da sordu.

Hükümet yolsuzlukta ‘üzdü’

Türmen’in TBMM gündemine taşıdığı GRECO raporunda, Türkiye’ye yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık konusundaki eleştirilerin yanı sıra Türkiye’den yerine getirmesini istediği bazı yükümlülükler şöyle:

- GRECO, Türkiye’nin üçüncü aşama değerlendirme raporunda belirtilen 17 tavsiyenin hiçbirisini tatmin edici bir şekilde yerine getirmediği sonucuna ulaştı. “Suç haline getirme” açısından tüm tavsiyeler kısmen yerine getirilmiştir. “Siyasi partilerin finansmanında şeffaflık” açısından ise tavsiyeler kısmen yerine getirildi, 4 tavsiye yerine getirilmedi.

- “Suç haline getirme” ile ilgili bu süreçte Türkiye, değerlendirme raporunda belirtilen tüm tavsiyeleri dikkate alarak belli seviyeye kadar talepleri karşılamaya çalışmıştır. Ancak Türk Ceza Kanunu’nda yapılacak değişikliklerin tavsiyeleri tamamıyla karşılamaması nedeniyle GRECO “üzüntülerini” bildirir.

- Yetkililerin tavsiyeleri karşılama yolundaki çabalarına devam etmeleri ve Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi’nin gereklerine uygun gerçekçi bir yasal çerçeve oluşturmak için Meclis’te bekleyen tasarı üzerinde ilave değişiklik yapmaları gerekiyor.

- Belirtmek gerekir ki, reform süreci henüz daha başlangıç aşamasında olduğundan ve Cumhurbaşkanı adaylarının kampanya finansmanlarına dair mevzuatın kabul edilmesi gibi birkaç istisna dışında- halen ortada somut bir sonuç da bulunmadığından, nihai sonucu belirtmek ve GRECO’nun tavsiyelerinin tatmin edici bir şekilde karşılanıp karşılanmadığına karar vermek henüz mümkün değildir.

- Tavsiyelerin üçte birinden fazlasının yerine getirilmediği ve diğer tüm tavsiyelerin de sadece kısmen yerine getirildiği, planlanan tedbirlerin henüz tasarı halinde olduğu ve üstelik söz konusu tasarıdaki düzenlemelerin tavsiyelerin gerekliliklerini karşılama noktasında çoğu zaman yetersiz kaldığı hatırlatılmalıdır.