Anzak savaş alanında arkeolojik yüzey araştırması

Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda ülkelerinin katılımıyla hazırlanan ''Anzak (Arıburnu) Savaş Alanı Üzerinde Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın Ortak Tarihsel ve Arkeolojik Araştırması'' projesine, 3 ülkeden 14 bilim adamı katılıyor.

Başkanlığını Türkiye'nin yaptığı proje, Anzak muharebe alanları içerisine herhangi bir fiziki müdahalede bulunulmadan gerçekleştiriliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü kontrolü ve Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Park Müdürlüğü'nün koordinasyonunda yapılan yüzey araştırmasında tespit edilen buluntular, tek tek fotoğraflanarak, kayıt altına alınıyor.

Projenin başkanı ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, projeyle, bölgenin 3 boyutlu haritalandırmasını yapacaklarını, bölgenin savaş dönemindeki durumu ortaya koymaya çalışacaklarını söyledi.

Atabay, 5 yıl sürecek projeye 15 Ekimde başladıklarını, çalışmanın Lozan Antlaşması'nca belirlenen 408 hektarlık bir sahayı kapsadığını bildirdi.

Proje kapsamında üç ülke bilim adamlarının yılda iki kez bir araya gelerek, hem bu saha içerisinde 95 yıl önce meydana gelen olayları tartışacaklarını, hem de yüzeyde o günlerin geçmişini tespit edeceklerini belirten Atabay, tarihsel önemi olan bu savaş alanında yapılan arkeolojik araştırmadan elde edilecek bilgilerin, Çanakkale Savaşları hakkındaki bilgileri genişleteceğini bildirdi.

Mithat Atabay, saha çalışmasının ardından araştırma sonuçlarının Türkçe ve İngilizce olarak bilimsel kitap ve makale olarak yayınlanacağını, elde edilecek verilerin Türk, Avustralya ve Yeni Zelanda hükümetlerine sunulacağını ifade etti.

Atabay, savaş alanı bölgesinde görev yapan bilim adamlarının sadece tarihçiler olmadığını, arkeoloji bilim dalında görev yapan ve çalışmaya katılanların, aynı zamanda askeri uzman ve çeşitli haritalandırılma konusunda görev yapan bilim adamları olduğunu bildirdi.

İntel disiplinel bir çalışmayı içeren araştırmanın şimdiye Tarihi Yarımadada yapılmamış olmasının bir eksiklik olduğunu vurgulayan Atabay, ''Yapılan bu çalışmalar ve ortaya çıkan ayrıntılar neticesinde Çanakkale Savaşları'nın tekrar yazılması gerekebilir'' dedi.
Çanakkale Savaşları'nın üzerinden 95 yıl geçtiğini, o bölgede savaşın olduğu günden bugüne kadar çeşitli yıpranmalar olduğunu dile getiren Atabay, orada neler olduğunu, neler bulunduğunu, savaş sırasından bugüne nelerin yansıdığını bu arkeolojik yüzey araştırması projesiyle ortaya çıkaracaklarını söyledi.
Atabay, şöyle konuştu:

''Burada her hangi bir arkeolojik kazı veya her hangi bir şey yapılması söz konusu değil. Bu savaş alanlarını eldeki veriler, haritalar ve sahada yapacağımız bilimsel incelemelerle modelleyeceğiz. Bu modellemede o bölgenin 3 boyutlu olarak haritalandırılmasını ve o bölgenin savaş dönemindeki durumunu ortaya koymaya çalışacağız.
Bu çerçevede siperler, patikalar, tüneller, mezarlıklar, sınır işaretleri dahil olmak üzere savaşla ilgili olarak tüm görünür materyallerin durumunu kaydetmeyi amaçlıyoruz. Harici ve görünür kalıntıların kalmadığı tüm önemli bölgelerin yerini belirlemek, durumunu kaydetmek istiyoruz. Savaş alanıyla ilgili anma alanları ve savaş mezarlıklarının yerini belirleyerek, yollar ve anma alanları gibi tarihsel önemi olan bölgelerin konumu arasındaki bağlantıları tespit etmek projenin temel amacını oluşturuyor. Modern topoğrafya haritaları ile 1915 yılı ve hemen sonrasında çizilmiş olan haritaları kullanarak, o zamanki durum ile bugünkü durumu karşılaştıracağız.''

Savaş alanının fotoğraflarını çekeceklerini bildiren Atabay, toplanacak haritalar, planlar, saha notları, fotoğraflar ve çizimlerin coğrafi bilgilendirme sistemine dahil edildikten sonra değerlendirileceğini sözlerine ekledi.

Avustralyalı Arkeolog Prof. Dr. Antonio Sagona da, çalıştıkları sahada 3 ülkenin izlerinin, ortak noktada siper ve lağım çukurlarının olduğunu belirterek, her iki taraftaki araziyi dolaşarak ölçüler aldıklarını, siperleri gezerek enlem ve boylamları kaydettiklerini söyledi.
Alanda bulunan savaş kalıntılarını kaydederek, elde edilen verilerle arşivleri karşılaştıracaklarını, çalışmaya 'Johnston's Jolly' mezarlığından başladıklarını ifade eden Sagona, Yeni Zelanda birliklerinin yer aldığı 'Quinn's Post Mezarlığı' bölgesini de inceleyeceklerini, savaş kalıntılarının noktasını belirledikten sonra elde edecekleri materyalleri, müzeye teslim edeceklerini bildirdi.

Yeni Zelanda Kültürel Miras Bakanlığı'nda görevli Tarih Araştırmacısı Ian McGibbon ise, alanda detaylı bilgiler alıp, haritalar oluşturarak işbirliği içerisinde daha çok veri sunabilmek için araştırma yaptıklarını söyledi.
Gibbon, 3 ülkenin savaşın ardından birbirleriyle çok yakınlaştığını dile getirerek, birbirine yakın olan 3 ülkenin bu tür çalışmalarla dostluklarını daha da geliştireceğine inandığını bildirdi.